PMS (Premenstrueel syndroom)
PMS of voluit premenstrueel syndroom is een groep klachten of symptomen die bij sommige vrouwen vlak voor de menstruatie optreden. De klachten of symptomen treden meestal op in de tweede helft van de menstruatiecyclus. Deze verdwijnen weer in het begin van de menstruatie. Sommige vrouwen houden nog klachten tijdens de eerste dagen van de menstruatie. Na een periode van minimaal een week zonder klachten komen de klachten weer vaak terug. Door de steeds terugkerende klachten verstoort PMS het normale leefpatroon van vrouwen.
Menstruatiecyclus
De menstruatie- of ovulatiecyclus is onderdeel van de vrouwelijke voortplantingsperiode. De menstruatiecyclus is een samenspel van verschillende hormonen.
Hormonaal gezien wordt de cyclus in twee delen verdeeld:
- Deel 1 is de folliculaire fase, vanaf dag 1 van de menstruatie tot aan de eisprong.
- Deel 2 is de luteale fase, vanaf de eisprong tot het begin van de volgende menstruatie.
In de folliculaire fase scheidt de hypofyse (een gebied in de hersenen), het follikel stimulerend hormoon (afgekort tot FSH) af. Hierdoor wordt de follikel (een blaasje met vocht waarin de eicel groeit) gestimuleerd tot groei. De follikel produceert in deze fase zelf het hormoon oestrogeen. Oestrogeen is het belangrijkste hormoon dat de vrouwelijke cyclus regelt. Daarnaast zorgt het ervoor dat de baarmoeder voorbereid wordt op het binnendringen van een bevruchte eicel. Onder invloed van dit oestrogeen rijpt er in ongeveer 14 dagen een eicel. Wanneer de eicel een bepaalde grootte bereikt heeft, zal er luteïniserend hormoon (afgekort tot LH) afgescheiden worden door de hypofyse. De hypofyse is een klein orgaan dat zich onder de hersenen bevindt. Binnen 36 tot 48 uur zal de follikel gaan springen. Dit wordt ook wel de eisprong of de ovulatie genoemd.
De luteale fase begint op het moment dat de ovulatie heeft plaatsgevonden. Dit wil zeggen dat de follikel is gesprongen en de eicel uit de follikel is verdwenen. Wat overblijft is het geel lichaam (corpus luteum), de follikel zonder eicel. Dit geel lichaam zal gedurende enkele dagen progesteron gaan produceren. Progesteron is een hormoon geproduceerd in het lichaam, dat helpt om de menstruatiecyclus van de vrouw te regelen. Hierdoor verandert het baarmoederslijmvlies en wordt het gereed gemaakt voor de eventuele innesteling van een embryo. Zodra de zaadcel van de man en de eicel van de vrouw met elkaar versmolten zijn wordt er gesproken van een embryo. Een embryo is een baby in de vroege stadia van ontwikkeling in de baarmoeder. Als er tijdens dit proces geen bevruchting plaatsvindt, zal door een sterke daling van de hoeveelheid progesteron in het bloed het slijmvlies af worden gestoten door de baarmoeder. Het slijmvlies verlaat het lichaam met bloed, de menstruatie.
Wie krijgt PMS?
Meestal kunnen vrouwen aanvoelen wanneer ze ongesteld worden door de psychische en fysieke veranderingen. De symptomen hiervan zijn meestal licht en veroorzaken niet al te veel overlast. Van de Nederlandse bevolking heeft 25% van de vrouwen hiermee te maken. Echter heeft ongeveer 5% van de vrouwen ‘echte’ PMS. Er is sprake van ‘echte’ PMS, wanneer de symptomen erg genoeg worden om de normale handelingen binnen een dag niet meer te kunnen doen. Een voorbeeld hierbij is niet naar werk of school kunnen door de klachten.
Het verschil tussen PMS en menstruatie is dat PMS vaak al begint voordat de menstruatie optreedt (de P staat voor pre, wat voor betekent). Bij menstruatie heb je de klachten meestal tijdens de periode. De klachten kunnen ook licht optreden voor de menstruatie. Deze lichte klachten worden niet als PMS beschouwd.
Oorzaken PMS
De meest aangenomen oorzaak voor PMS is een schommeling in het hormoongehalte. Een hormoon is een soort boodschapper, die via het bloed naar een plaats in het lichaam wordt vervoerd om daar zijn werk te doen. Vrouwen met PMS klachten zijn gevoeliger voor hormoonwisselingen dan vrouwen die er geen last van hebben. In de hersenen is er als het ware minder weerstand om de gevolgen van hormoonwisselingen op te vangen. Een andere hypothese is dat PMS veroorzaakt wordt door een tekort en onvoldoende werking van neurotransmitters. Bij PMS werken bepaalde neurotransmitters onvoldoende. Neurotransmitters zijn chemische stoffen waarmee zenuwcellen in de hersenen berichten aan elkaar doorgeven. Zo worden de stemming en het welbevinden beïnvloed. Meestal is het een combinatie van beide die leiden tot PMS. Daarnaast kunnen stress, allergieën of slechte voeding de reeds aanwezige symptomen verergeren. Typerend is dat deze symptomen verdwijnen tijdens de zwangerschap of tijdens de menopauze.
PMS klachten
Ongeveer twee weken voor de aanvang van de menstruatie vinden er veranderingen in de hormoonbalans plaats. Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt. De aanwezigheid van progesteron geeft een reeks onplezierige symptomen. Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon. Dit hormoon treedt op nadat de eisprong heeft plaatsgevonden en blijft totdat de menstruatie aanhoudt.
Honderden lichamelijke en psychische klachten zijn bij PMS beschreven. Pijnlijke borsten, een opgeblazen gevoel, zeurende buikpijn, hoofdpijn, slapeloosheid, wisselende rugpijnen, maar bovenal een veranderde psychische staat. De meest voorkomende symptomen op dat vlak zijn wisselende stemmingen, verhoogde prikkelbaarheid, depressiviteit en agressiviteit.
Veel vrouwen vinden het vervelend dat de klachten steeds terugkomen zonder dat er iets aan gedaan kan worden. Ook voelen velen zich schuldig tegenover hun partner of kinderen vanwege hun gevoelens en gedrag in deze periode. De pijn verhindert het normale functioneren van de vrouw. Het dagelijkse leven, werk en sociale vaardigheden kunnen belemmerd worden. De spanningen binnen de omgeving kunnen oplopen. Een klein aantal vrouwen heeft hele ernstige symptomen voor een menstruatie. Dit is bijvoorbeeld een slecht humeur of gedragsverandering. Deze ernstige vorm van PMS wordt soms het premenstruele dysphoric disorder (PMDD) genoemd. De klachten komen ongeveer twee tot een week voor de menstruatie voor.
Diagnose PMS
Het is soms heel moeilijk om te zeggen of er sprake is van PMS aan de hand van symptomen. De symptomen die optreden kunnen namelijk ook het gevolg zijn van een andere aandoening, zoals angst of depressie. Vaak is het moeilijk om zich te herinneren wanneer de klachten zijn ontstaan. De arts kan vragen om een paar maanden een klachtendagboek bij te houden, om PMS vast te kunnen stellen.
Symptomen beginnen namelijk na de ovulatie. Een paar dagen voor de menstruatie kunnen de symptomen lichtelijk optreden. Sommige vrouwen hebben gedurende twee weken tot aan hun ongesteldheid te maken met deze symptomen. Het is kenmerkend dat de symptomen geleidelijk erger worden naarmate de menstruatie nadert. Om PMS vast te kunnen stellen is het ook van belang dat de symptomen binnen een paar dagen nadat de menstruatie is begonnen, weg gaan. Onlangs is vastgesteld dat de symptomen die altijd bestaan tijdens en na de menstruatie niet het gevolg zijn van PMS. Hierbij wordt bedoeld dat er ook chronische PMS kan ontstaan. Vrouwen hebben dan vrijwel altijd last van PMS klachten.
Behandeling PMS
De behandeling van PMS hangt af van de aard en de ernst van de klachten. Leefregels, zoals een gezond en regelmatig leven met voldoende rust zijn vaak voldoende om de klachten die bij PMS optreden draaglijk te maken. Het is belangrijk om belastende activiteiten zoveel mogelijk achterwege te laten en vragen of er extra rekening gehouden kan worden met de situatie door de nabije omgeving. Regelmatig lichamelijke beweging en/of sport kan mogelijk de klachten verlichten.
PMS pijnstillers
Als de leefregels niet voldoende zijn, kan de behandeling met geneesmiddelen van start gaan. Voor specifieke PMS bestaan er geen geneesmiddelen. Geneesmiddelen kunnen wel bijdragen aan het verlichten van de klachten die ontstaan bij lichte vormen van PMS. Dit kan een pijnstiller zijn bijvoorbeeld tegen hoofdpijn of rugpijn.
Hormonale behandeling PMS
- Contraceptiva (bijvoorbeeld het continu doornemen van de pil) zorgt voor de controle van de menstruele cyclus. Dit blijkt enkel een verbetering op te leveren voor twee lichamelijke klachten, namelijk de zwelling van de borsten en pijn van de borsten.
- Onderhuidse hormonale implantaten zijn doeltreffend gebleken voor de preventie van lichamelijke én psychische symptomen. Een hormonaal implantaat is een anticonceptiemiddel voor vrouwen.
- De menstruele cyclus onderdrukken via een dagelijkse toediening van andere hormonale preparaten. Dit zijn onder andere Danazol, GnRH analogen en GnRH. Dit zijn hormonen die de productie van oestrogeen en progesteron onderdrukken. Uit een onderzoek blijkt dat dit goed werkt tegen de klachten van PMS. Het te lang gebruiken van dit soort preparaten is echter niet aan te raden, omwille van de vele mogelijke bijwerkingen.
- Bromocriptine, wordt vaak gebruikt als een lactatieremmer. Een lactatieremmer is een medicijn dat de borstvoeding remt. Dit kan de druk op de borsten verkleinen en de klachten verminderen. Voor de behandeling van pijn aan de borsten is bromocriptine het meest efficiënt. Wegens mogelijke nevenwerkingen mag dit middel niet langdurig worden toegediend.
Anti-depressiva en PMS
Om de emotionele symptomen van PMS te behandelen kan gekozen worden voor anxiolytica (kalmerende middelen met angstopheffende of angstremmende werkingen) of antidepressiva (zoals fluoxetine en sertraline). Deze hebben een gunstig effect op de premenstruele symptomen, zowel fysiek als emotioneel. Ze zijn ook eerste keuze voor de behandeling van PMDD (premenstruele dysphoric disorder).
De ongewenste effecten van deze middelen zijn: braakneigingen, vermoeidheid, slapeloosheid, slaperigheid over de dag en libidostoornissen.
De doeltreffendheid van fluoxetine en sertraline zijn aangetoond in meerdere studies. Andere antidepressiva zoals clomipramine en nortriptyline lijken eveneens doeltreffend, maar het risico van ongewenste effecten lijkt hoger. Alprazolam en buspiron worden niet aanbevolen, vanwege het risico op afhankelijkheid. Men dient voor het gebruik van deze medicijnen de huisarts te raadplegen voor uitgebreide informatie en/of advies.
Diuretica (plaspillen) en PMS
Vochtopstapeling in het lichaam kan meestal een opgeblazen gevoel, gezwollen vingers en enkels veroorzaken. Dit wordt meestal verholpen met een zoutbeperkt dieet, eventueel aangevuld met diuretica of urine uitdrijvende medicatie zoals Spironolacton. Spironolacton is het best bestudeerde diureticum. In meerdere studies is aangetoond dat het een gunstig effect heeft op de premenstruele symptomen, met in het bijzonder de druk op borsten, de vochtopstapeling en de gewichtstoename. Er zijn maar zeer weinig gegevens over het effect van andere diuretica in relatie met PMS.
Vitamine E en PMS
Vitamine E, wat ook tocoferol wordt genoemd, kan als behandeling dienen van pijnlijk gezwollen borsten. Vitamine E heeft invloed op de aanmaak van prostaglandines. Prostaglandines helpen bij het reguleren van het lichaam bij ontstekingen en pijn. Vitamine E speelt ook een rol bij de behandeling met Teunisbloemolie. Teunisbloemolie wordt vaak aanbevolen, omdat het rijk is aan de vetzuren linolzuur en alfalinolzuur, die in prostaglandines worden omgezet. Linolzuur en alfalinolzuur zijn vetzuren die het lichaam niet zelf kan maken. Daarom worden ze ook wel essentiële vetzuren genoemd. Deze vetten dragen bij aan de gezondheid van het hart en het instandhouding van de normale cholesterolwaarde in het bloed. Een tekort aan prostaglandines zou de borstspanning kunnen veroorzaken. De doeltreffendheid van Teunisbloemolie voor PMS-klachten is echter niet aangetoond.
Niet-steroïdale ontstekingsremmers en PMS
Niet-steroïdale ontstekingsremmers zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen. Een ander woord hiervoor is prostaglandinesynthetaseremmers. Voorbeelden van niet-steroïdale ontstekingsremmers zijn ibuprofen, diclofenac en naproxen. Naast ontstekingsremming hebben veel niet-steroïdale ontstekingsremmers ook een pijnstillend en koortsverlagend effect. Ze worden vaak toegepast bij acute pijn (bijvoorbeeld een blessure) of chronische gewrichtspijn (reuma) en aanvallen van jicht. Daarnaast kunnen ze overwogen worden voor de behandeling van PMS, vooral wanneer deze gepaard gaat met hevige menstruatiepijn, hoofdpijn of spierpijn. Nadeel is wel dat ze waterretentie kunnen veroorzaken. Waterretentie ontstaat als het lichaam niet voldoende water afvoert dat uit het eten en drinken wordt gehaald. Bij waterretentie houdt het lichaam water vast en zwelt op.
Voeding en PMS
Via voedingstherapie kan op PMS ingespeeld worden. Zo zijn er verschillende aanwijzingen om de klachten van PMS te verlichten of te voorkomen door middel van voeding. Deze zijn als volgt:
- Het vermijden van cafeïne en van alcohol.
- Onderzoek toont aan dat de inname van extra calcium een gunstig effect zou hebben op de meeste klachten bij PMS.
- In geval van het vasthouden van vocht is het aan te raden op de zoutinname te letten.
- Hongeraanvallen en eetbuien kunnen in handen worden genomen door het eten van meerdere kleine, lichte maaltijden. Door meer te eten kan er veel suiker in het lichaam komen. Dit kan leiden tot grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel, wat nadelig is. Het is beter om spaarzaam om te gaan met suiker. De voorkeur geven aan lichte maaltijden, rijk aan zetmeel, is belangrijk. Zetmeel is een koolhydraat dat in het lichaam wordt omgezet in glucose. Koolhydraten zijn voedingsstoffen die energie leveren aan het lichaam. Men dient regelmaat aan te brengen in het eetpatroon door drie hoofdmaaltijden en drie keer een tussendoortje te nemen. Een voorbeeld van een verantwoord tussendoortje is een appel.
- Vrouwen associëren chocolade, snoep en vette snacks met menstruatie. Vrouwen krijgen bij PMS lekkere trek in bijvoorbeeld chocolade. Deze trek gaat om een onschuldig verlangen naar zoet. De lagere hoeveelheid van hormonen zoals oestrogenen en serotonine zorgt voor de trek. Tryptofaan, vaak afgekort tot TRP, is een van de 20 aminozuren die van nature in het lichaam voorkomen. Tryptofaan speelt een belangrijke rol bij de productie van serotonine. Serotonine is een stof in de hersenen die geassocieerd wordt met de stemming, seksuele activiteit, eetlust, slaap en emotie. Tryptofaan wordt in het lichaam omgezet in 5-hydroxytryptofaan, afgekort in 5-HTP. 5-HTP wordt vervolgens weer omgezet in serotonine. Het verhogen van de hoeveelheid tryptofaan in het lichaam verhoogt direct de hoeveelheid serotonine in het lichaam. Belangrijk is om producten te nuttigen dietryptofaan bevatten, doordat deze omgezet worden in serotonine. Serotonine kan hierbij gebruikt worden in het lichaam als een ‘rustgevende stofje’.
- In de periode van het premenstrueel syndroom is het belangrijk om gevarieerd en gezond te eten. Aangeraden wordt om de richtlijnen van de schijf van vijf aan te houden. Hierbij dient ment verschillende voedingsmiddelen te eten. Daarnaast is het belangrijk om voldoende voedingsvezels te eten en goed te drinken.
Bewegen en PMS
Lichamelijke inspanning bevordert de aanmaak van endorfine. Endorfinen zijn kleine, witachtige stoffen in de cellen. Deze kunnen zorgen voor fijne gevoelens. Endorfine zorgt voor minder pijn in het lichaam, een soort morfine dat het lichaam aanmaakt. Door te blijven bewegen wordt het doorlopen van het bloed en het slijm bespoedigt. De pijn die tijdens de PMS optreedt zal afnemen en sneller over gaan. Bewegen wil niet zeggen dat er intensief gesport moet worden. Wandelen en fietsen zijn aan te raden, aangezien hierbij rechtop wordt gestaan. Dit is ook gemakkelijk langer vol te houden. Bij hevige pijn kunnen er wandelingen gemaakt worden. Door te liggen op bed wordt de situatie alleen maar verergerd. Door de doorbloeding en ontspanning kunnen klachten zoals buikpijn verminderen door middel van beweging.
Onderzoek en PMS
Uit een studie bij 848 vrouwen met PMS is gebleken dat vrouwen die regelmatig fysieke inspanningen leveren, minder last hebben van hoofdpijn en angst dan de controlegroep. Lichaamsbeweging bleek echter geen invloed te hebben op vochtretentie en borstspanning. Ideaal zijn fietsen, wandelen en zwemmen, liefst in eigen tempo. Tijdens de premenstruele periode kunnen ontspanningsoefeningen helpen, zoals yoga, massage en ademhalingsoefeningen.
Externe PMS informatie of producten
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende premenstrueel syndroom (PMS), voor u tegengekomen:
- Uw voedingsplan. Nederlands, 80 pagina’s, DietCetera. Geeft concrete adviezen en aanwijzingen om de negatieve effecten van Premenstrueel Syndroom (PMS) zoveel mogelijk tegen te gaan of te verminderen.
- Unmasking PMS, e-BOOK. Auteurs Joseph Martorano & Maureen Morgan, Engels, 232 pagina’s. PMS harms jobs, relationships, and even a sense of personal well-being. This breaththrough book enables women to decide for themselves if they are suffering from PMS–and 90% can successfully treat themselves.
- You Can Beat PMS! Auteurs Colette Harris & Theresa Cheung, Engels, 368 pagina’s. The 12-week Plan to banish mood Sswings, disturbed sleep, sugar cravings, bloating, skin problems, irrational crying and headaches.
- From Pre-Menstrual Syndrome (PMS) to Positive Mental Attitude (PMA): A Change Management Guide for Women (and their Men), e-BOOK. Auteur Nola Hennessy, Engels, 84 pagina’s.
Weten hoe hoe u met voeding de PMS klachten kunt verminderen of soms zelfs kunt tegengaan?
De door uw DietCetera diëtist uitgeschreven voedingsadviezen en/of uw voedingsplan in een persoonlijk boek kunt u eenvoudig via onderstaande ‘diensten voor dit voedingsdoel’ bestellen. De adviezen zijn specifiek gericht op volwassenen van 18 t/m 70 jaar.
Diensten voor dit voedingsdoel
Product type | Prijs | |
---|---|---|
Uw Voedingsplan
|
€ 29,95 |
>> Bestellen |
Voedingsadvies
|
€ 9,95 |
>> Bestellen |
Weekmenu
|
€ 11,95 |
>> Bestellen |
Variatielijst
|
€ 12,95 |
>> Bestellen |
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.