Vitamine K (fylochinon)
Vitamine K (fylochinon) wordt door de darmbacteriën zelf aangemaakt. Langdurig gebruik van antibiotica kan deze aanmaak verminderen. Vitamines zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. De inname van vitamines is onmisbaar, aangezien het lichaam het zelf niet of onvoldoende kan aanmaken. Vitamines leveren geen directe energie. Ze zijn wel essentieel voor een goed verloop van de stofwisseling. Daarnaast zijn deze voedingsstoffen nodig voor een goede gezondheid, groei, ontwikkeling en herstel.
Er zijn in totaal 13 vitamines. Deze zijn in te delen in vitamines die oplosbaar zijn in vet en vitamines die oplosbaar zijn in water. De vet oplosbare vitamines (vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K) komen voornamelijk voor in voedingsvetten. Het lichaam kan deze voor een gedeelte opslaan. Vet oplosbare vitamines worden uitgescheiden via de gal of de urine. De water oplosbare vitamines (vitamine B en vitamine C) komen voor in het vocht van de voedingsmiddelen. Het lichaam kan de meeste niet goed opslaan. Een teveel aan water oplosbare vitamines wordt via de urine afgevoerd. Naast deze 13 vitamines bestaan er ook halfvitamines en onzinvitamines. De betreffende stoffen worden ten onrechte vitamines genoemd. Halfvitamines zijn stoffen die het lichaam zelf kan maken. Van onzinvitamines is nooit bewezen dat ze nodig zijn in het lichaam. De term vitamine wordt ook wel eens ten onrechte geclaimd voor commerciële doeleinde. Het gaat dan eigenlijk om een ander stofje, waar nog geen of niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor is. Een voorbeeld hiervan is vitamine B15 en vitamine B17.
Vitamine K, ook wel fylochinon genoemd, is een in vetoplosbare vitamine. Er zijn globaal twee soorten vitamine K: vitamine K1 en vitamine K2. Een andere benaming voor vitamine K1 is phylloquinon. Deze vitamine zit vooral in plantaardige producten. Deze producten leveren ongeveer 90% van de behoefte. Vitamine K2 bestaat uit verschillende vormen, maar heeft dezelfde werking als K1. De verzamelnaam voor deze vormen is menaquinonen. Vitamine K2 zit in kleine hoeveelheden in dierlijke producten. Daarnaast maken bacteriën vitamine K2. Hieronder vallen ook de bacteriën die van nature in de darm van de mens voorkomen. Deze hoeveelheden leveren ongeveer 10% van de behoefte aan vitamine K. Zonder aanvulling via de voeding leveren de darmbacteriën dus onvoldoende. Extra aandacht voor aanvulling dient vooral uit te gaan naar pasgeboren baby’s. Daarnaast kunnen vitamine K1 en K2 ook kunstmatig in een laboratorium worden gemaakt. Dit wordt synthetische vitamine K1 en K2 genoemd. Synthetische vitamines hebben vaak een andere structuur dan de vitamines K1 en K2 die van nature in de voeding voorkomen. Dit heeft invloed op de manier van opname in het lichaam. Daarover meer onder het kopje ‘stofwisseling’.
In sommige gevallen wordt er gesproken over een derde variant. Dit is vitamine K3. Ook deze vitamine wordt vaak als een synthetische vorm gezien. Een andere benaming voor vitamine K3 is menadion. Deze vitamine wordt vooral in diervoeding verwerkt. Het is echter niet toegestaan deze vitamine voor menselijke consumptie te gebruiken. Om die reden mag vitamine K3 niet toegevoegd worden aan voedingsmiddelen, supplementen en dergelijke.
Functie vitamine K
Vitamine K is in het menselijk lichaam nodig voor:
- Een goede bloedstolling;
- Waarschijnlijk (nog onvoldoende bewezen) voor de aanmaak van sterke botten.
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vitamine K
Het is onbekend hoeveel vitamine K darmbacteriën produceren. Om die reden kent deze vitamine geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Een dagelijkse inname via de voeding van ongeveer 1 microgram per kilogram lichaamsgewicht lijkt voldoende te zijn. Dit is echter niet bewezen. Als indicatie wordt de aanbeveling van de Amerikaanse commissie gehanteerd. Deze is gesteld op 90 tot 120 microgram per dag.
Na de geboorte is fylochinon nodig om (hersen)bloedingen te helpen voorkomen. Pasgeboren baby’s krijgen via de moeder geen voorraad mee. Darmbacteriën maken deze voedingsstof aan. Maar dit kan pas vanaf een leeftijd van ongeveer 3 maanden. Tot die tijd hebben pasgeboren baby’s die borstvoeding krijgen dagelijks 150 microgram vitamine K nodig. In flesvoeding wordt deze vitamine meestal in voldoende mate toegevoegd.
Vitamine K tekort
Een tekort komt vrij weinig voor, behalve bij pasgeboren baby’s. De darmen maken ongeveer 10% van de behoefte aan. Daarnaast bevat de dagelijkse voeding vaak voldoende van deze voedingsstof. Langdurig gebruik van antibiotica kan de werking van darmbacteriën beïnvloeden. Dit kan de aanmaak. Het kan ook de opname van vitamines en mineralen minder goed laten verlopen. Extra gebruik, via de voeding of supplementen, is bij langdurig gebruik van antibiotica aan te raden. Een tekort kan tot een vertraagde bloedstolling leiden.
Te veel vitamine K
Er zijn geen schadelijke effecten bekend van een te hoge inname van vitamine K. In de praktijk komt een teveel aan fylochinon niet voor. Alleen mensen die bloedverdunners of antistollingsmiddelen gebruiken dienen op te passen. Supplementen met meer dan 100 microgram fylochinon zouden de werking van deze medicijnen kunnen verminderen. In dat geval kan het beste overlegd worden met de huisarts.
Stofwisseling vitamine K
Vitamine K wordt met het vet uit de voeding opgenomen in de dikke darm. Hier wordt het vet gekoppeld aan galzure zouten. Galzure zouten zijn een onderdeel van gal. Gal is een vloeistof dat in de lever wordt gemaakt. In de darm zorgen galzure zouten voor de afbraak van vetachtige stoffen. De binding aan galzure zouten is nodig voor opname in het bloed. De synthetische vormen van vitamine K1 en K2 kunnen echter zonder vet in het bloed worden opgenomen. Deze vormen kunnen daarom goed gebruikt worden bij ziekten van de lever en galbaas. Eenmaal in het bloed wordt vitamine K vervoerd naar de lever. De lever kan een kleine hoeveelheid fylochinon opslaan. Vanuit de lever kan het worden vervoerd naar alle weefsels die de vitamine nodig hebben. Voor een goede opname is het belangrijk dat de darm in goede conditie is. Er is overigens niets bekend over de verwijdering en uitscheiding van vitamine K.
Wisselwerking vitamine K
Vitamine A is een stof die een wisselwerking met fylochinon heeft. Teveel vitamine A zou goede opname van vitamine K kunnen tegengaan. Het Voedingscentrum geeft aan dat de invloed van andere stoffen op de opname van vitamines niet of nauwelijks aantoonbaar is. Dit blijkt uit lange termijnonderzoek. Het Voedingscentrum verstrekt wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze aan consumenten. Waarschijnlijk komt het door het gevarieerde eetpatroon in Nederland. Dit patroon bevat zowel stoffen die de opname bevorderen als stoffen die de opname remmen. Toch is het raadzaam altijd alert te blijven. Zeker als er bepaalde voedingsmiddelen niet worden gebruikt. Maar ook bij gebruik van bepaalde medicijnen.
Invloed van bereiding en bewaren vitamine K
Bij verhitting blijft vitamine K niet behouden.
Supplementen vitamine K
Het lichaam neemt de meeste vitamines uit supplementen makkelijker op dan uit de voeding. Vitamines in voedingsmiddelen zijn vaak verbonden met andere stoffen. Door de spijsvertering worden de vitamines losgemaakt, zodat het lichaam ze kan opnemen. Dit lukt niet altijd helemaal. Hierdoor verlaat een gedeelte ongebruikt het lichaam. Kunstmatige vitamines in supplementen hoeven niet meer losgekoppeld te worden. Daardoor kunnen ze makkelijker worden opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat een vitaminepil beter is dan gezonde voeding. Fylochinon komt voor in verschillende multivitaminen. Supplementen kunnen zowel vitamine K1 als vitamine K2 bevatten. Over het algemeen is zo’n pilletje niet nodig, mits er gezond en gevarieerd gegeten wordt. Er zijn echter wel groepen voor wie aanvulling zinvol kan zijn. Sommige mensen vinden het toch prettig om een multivitamine te gebruiken. Bijvoorbeeld tijdens verkoudheid of griep. Het is dan raadzaam om de dosering per dag in de gaten te houden.
Onderzoek vitamine K
- Bij vrouwen kan botverlies als gevolg van de menopauze tegen worden gegaan. Steeds meer onderzoeken tonen aan dat een hogere inname van vitamine K bijdraagt aan de preventie van osteoporose.
- Uit onderzoek blijkt dat een hogere dosis fylochinon aderverkalking tot 20% kan verminderen. Hierbij is een inname van 45 microgram vitamine K vergeleken met een lagere inname van 18 microgram.
- Vitamine K speelt een belangrijk rol bij de bloedstolling. Om die reden wordt het aan cosmetica producten vitamine K toegevoegd. Het zou wallen en gesprongen adertjes tegengaan. Uit onderzoek blijkt echter dat dit effect minimaal is. De kans wordt klein geacht dat fylochinon via de crème de aders zou bereiken. Er is wel aangetoond dat het een licht ontstekende werking heeft. Een ander aangetoond positief effect is de vervaging van littekens. Om die reden wordt vitamine K gebruikt bij het verminderen van acne.
Externe informatie of producten vitamine K
We zijn extern onderstaande relevante boeken en producten voor u tegengekomen:
- Vitamin K2 and the Calcium Paradox. Auteur Kate Rheaume-Bleue, Engels, 277 pagina’s. This is the first book to reveal how universal a Vitamin K2 deficiency is, and the risk (in the form of cancer and diabetes, among other ailments) the absence of Vitamin K2 poses.
- Lamberts Vitame K Complex 75 mcg, tabletten. Combineert 45 mcg K2 met 30 mcg K1. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een goede gezondheid is een gezonde levensstijl en een gevarieerde, evenwichtige voeding van belang.
- Davitamon Vitamine K Olie, 10 ml. Speciaal voor zuigelingen. Het lichaam maakt in de darmen zelf vitamine K aan, maar bij zuigelingen gebeurt dit nog niet voldoende. Daarnaast bevat moedermelk te weinig vitamine K. Daarom hebben zuigelingen die geheel of grotendeels met moedermelk worden gevoed, gedurende de eerste drie levensmaanden extra vitamine K nodig.
- Vitamine K bij Topvitamins.nl
- Natural Vitamin K2 bevat het gepatenteerde VitaMK7®: een natuurlijk vitamine K2 extract uit Japans nattovoedsel, dat in alle belangrijke baanbrekende wetenschappelijke studies is gebruikt. Vitamine K2 wordt het best opgenomen in een vetachtige substantie, daarom is onze vitamine K2 verwerkt in olijfolie. Natural Vitamin K2 heeft een zeer hoge biologische beschikbaarheid, wat zorgt voor een optimale opname.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.