Geest en gedrag

 
Geest en gedrag behandeld de invloed van de gedachten van iemand op zijn of haar gedrag. Geest en gedrag gaat over iemands psyche. Psyche betekent letterlijk ziel en geest en vormt een geheel van processen die zich afspelen in het hoofd van de mens. Enkele voorbeelden van deze processen zijn het geheugen, dromen, gedachten en ideeën. Psyche verklaart het gedrag dat de mens vertoont. Gedrag is datgene wat anderen van iemand kunnen zien qua houding, spraak en gedrag tegenover andere mensen. Gedrag kan beïnvloed worden door allerlei factoren. Zo kan de omgeving een rol spelen in het gedrag, maar ook geloof of cultuur. Naast de omgeving kunnen ook psychische problemen (geestelijke problemen) het gedrag beïnvloeden. Het gedrag bestaat uit drie verschillende handelingen:

• waarneembaar gedrag (bewust gedrag);
• onbewust gedrag;
• innerlijk gedrag.

Waarneembaar gedrag bestaat uit handelingen die men kan zien. Een handeling kan van alles zijn, bijvoorbeeld: stofzuigen, slaan, lopen en koken. Door het waarnemen kan gezien worden wat de ander doet. Men kiest er zelf voor om bepaalde handelingen te verrichten. Daarom wordt waarneembaar gedrag ook wel bewust gedrag genoemd.
Het tegenovergestelde van bewust gedrag is onbewust gedrag. Dit gebeurt zonder dat men hier over nadenkt. Het lichaam doet dit vanzelf om bijvoorbeeld zichzelf te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Dit wordt een reflex genoemd. Een voorbeeld van een reflex is het terugtrekken van de handen wanneer men zich brandt. Niet alleen reflexen vallen onder onbewust gedrag. Ook spontane gedragingen kunnen hier onder vallen. Een voorbeeld hiervan is het spontaan in huilen uitbarsten bij een ruzie of een andere gebeurtenis. Onbewust kunnen er in het hoofd emoties aanwezig zijn die deze huilbui veroorzaken.
Naast waarneembaar en onbewust gedrag bestaat er innerlijk gedrag. Voorbeelden van innerlijk gedrag zijn dromen, nadenken en emoties.
 

Geest en gedrag en voeding

Psyche verklaart het gedrag dat een mens vertoont, zo ook het eetgedrag. Onder eetgedrag wordt verstaan hoe een persoon eet. Dit kan zich uiten in ‘veel’ of ‘weinig’ eten, maar ook in gezond of ongezond eten. De omgeving speelt hier een belangrijke rol in. Wanneer men bijvoorbeeld opgroeit met ongezonde eetgewoonten, is dit op latere leeftijd vaak moeilijk af te leren. Ook is eten in bepaalde culturen een onderdeel van het geloof of heeft het een belangrijke sociale functie. Een cultuur heeft daardoor ook een grote invloed op het eetgedrag van de mens. Naast cultuur speelt de psychische (geestelijke) gezondheid een rol in het eetgedrag. Zo kan men juist veel en ongezond eten als er sprake is van een depressie (neerslachtigheid). Een voorbeeld van voedingsmiddelen die regelmatig worden gegeten tijdens een depressie zijn chocolade, ijs en chips. Bij een depressie is ook het tegenovergestelde gedrag mogelijk, waardoor er heel weinig tot niets wordt gegeten.
 

Psychologische aandoeningen

Er zijn verschillende psychologische (geestelijke) aandoeningen bekend die invloed kunnen hebben op het gedrag. Enkele veel voorkomende psychologische aandoeningen en klachten worden hieronder nader toegelicht.
 

Geest en gedrag bij ADHD

ADHD is een psychologische aandoening. ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Dit betekent letterlijk “aandacht tekort hyperactiviteit ziekte”. Het wordt ook wel een aandacht tekortstoornis met hyperactiviteit genoemd. Met aandacht tekort wordt bedoeld dat iemand moeite heeft om langere tijd zijn of haar aandacht/concentratie ergens bij te houden. Hyperactiviteit is het hebben van een grote hoeveelheid energie. Dit uit zich bijvoorbeeld in veel beweeglijkheid. Deze beweeglijkheid is door een ADHD-er moeilijk te onderdrukken. Vooral kinderen met ADHD zijn zich vaak niet bewust van hun ongeremde beweeglijkheid. Dat kan storend zijn voor hun omgeving. Ouders weten zich dan soms geen raad meer met hun kind. Het hebben van ADHD kan een belemmering vormen voor een normale ontwikkeling. Veel kinderen met ADHD hebben bijvoorbeeld grote moeite om lessen op school te volgen. Hierdoor kunnen zij een achterstand oplopen. Hierdoor hebben veel kinderen met ADHD weinig zelfvertrouwen, een laag zelfbeeld en weinig vrienden.
 

Geest en gedrag tijdens Borderline

Borderline is een aandoening die te maken heeft met iemands persoonlijkheid. Het gedrag, de stemming en de gedachten van iemand met borderline zijn afwijkend en kunnen sterk wisselen. Er is bijvoorbeeld veel impulsiviteit. Impulsiviteit is het nemen van plotselinge beslissingen of plotseling gedrag zonder daarbij na te denken. Tevens denkt men vaak zwart-wit en vindt men het moeilijk om relaties te onderhouden. De volledige benaming van borderline is ‘borderline persoonlijkheidsstoornis’. Een andere naam voor borderline is emotionele regulatie stoornis (ERS). In 2010 werd het aantal mensen in Nederland met borderline op 100.000 geschat. Mogelijk zijn er nog meer mensen met borderline. Borderline wordt soms niet herkend. Dit komt omdat mensen met borderline vaak voor bijkomende klachten worden behandeld, zoals angsten en depressie.
 

Geest en gedrag in een Burn-out

Een burn-out is een geestelijke aandoening. Het betekent letterlijk “opgebrand”. Iemand met een burn-out is geestelijk en lichamelijk uitgeput, wat betekent dat alle energie uit het lichaam is. Een burn-out wordt nogal eens verward met overspannenheid. De klachten van overspannenheid zijn van kortere duur en vaak minder ernstig. Wanneer overspannenheid langer dan een half jaar aanhoudt, wordt er gesproken van een burn-out. De term burn-out wordt pas sinds de jaren ’70 gebruikt. Veel mensen hebben last van spanning of stress. Dit kan komen door uiteenlopende redenen. Bijvoorbeeld een grote werkdruk of problemen in de privésfeer. Stress en spanning kunnen voor zeer veel lichamelijk klachten zorgen. Geschat wordt dat meer dan 10% van alle bezoeken aan de huisarts gerelateerd zijn aan stress. Een bepaalde dosis stress is geen enkel probleem. Stress is een reactie van het lichaam op een spannende situatie. Bijvoorbeeld voor een sollicitatiegesprek of bij een ruzie. Het lichaam reageert daar op met bijvoorbeeld een hogere hartslag, snellere ademhaling en oplettendheid. Van nature is deze functie van het lichaam aanwezig om te kunnen handelen in een gevaarlijke situatie. Om bijvoorbeeld weg te kunnen rennen of te vechten. Het gevoel bij stress en spanning ontstaat omdat er stresshormonen worden aangemaakt. Een hormoon is een lichaamseigen stof die door een signaal van de hersenen wordt aangemaakt. Het werkt als boodschapper om een proces te starten. Als de stresssituatie verdwijnt, verdwijnen daarmee ook de stresshormonen. Een burn-out ontstaat als gevolg van het langdurig aanhouden van stress. Het lichaam is bij een burn-out door het lang aanhouden van deze stress uitgeput geraakt.
 

Geest en gedrag in depressie

Een ander woord voor depressie is stemmingsstoornis en valt onder de psychische (geestelijke) aandoeningen. Een stemmingsstoornis kenmerkt zich door een langdurig somber gevoel met weinig levenslust. Weinig levenslust betekent dat er nauwelijks interesse is en dat het niet lukt om ergens van te genieten. Een depressief gevoel wordt veroorzaakt door bepaalde hormonen in het lichaam. Hormonen zijn stoffen die werken als boodschappers om een bepaald proces te starten. Zo zijn er ook hormonen die invloed hebben op stemming. Een belangrijk hormoon dat invloed heeft op de stemming is serotonine. Bij een depressie is er te weinig serotonine in het lichaam aanwezig. Dit zorgt voor het neerslachtige (sombere) gevoel. Een andere vorm van depressiviteit is manische depressie. In tegenstelling tot ‘gewone depressie’ kent een manische depressie ook ‘positieve’ momenten. Deze positieve momenten worden ook regelmatig manische momenten genoemd. Een manie is een stemmingsstoornis met sterke stemmingswisselingen en gaat gepaard met overdreven vrolijkheid, boosheid of impulsiviteit. Een voorbeeld van een impulsieve beslissing is het kopen van een auto of een huis terwijl men onvoldoende financiële middelen heeft. Manische depressie wordt ook regelmatig een bipolaire stoornis genoemd. Bipolair betekent tweepolig. Ofwel een depressie met twee ‘tegenpolen’. De twee tegenpolen staan voor de manische en de depressieve kant.
 

geest en gedrag bij emotie-eten

Emotie-eten ontstaat wanneer men emotioneel is. Een emotie is een gevoel, bijvoorbeeld: geluk, verdriet, boosheid en eenzaamheid. Eten om emotionele redenen is momenteel één van de grootste dikmakers. Men eet niet omdat er een hongergevoel aanwezig is, maar omdat eten een ‘blij’ gevoel geeft wanneer men niet lekker in zijn of haar vel zit. Emotie-eten kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• het gevoel hebben dat men geen controle over zichzelf heeft;
• zich hopeloos voelen;
• onderwaardering;
• verveling;
• angst.

Om het emotie eten onder controle te krijgen en te houden, is het van belang dat men de emoties leert kennen en hiermee om leert gaan. Een therapie die hiervoor gebruikt kan worden is cognitieve gedragstherapie. Cognitief betekent gedachte. Therapie betekent behandeling. Ofwel het veranderen van de negatieve gedachten en de keuze voor voedsel. Er wordt geleerd dat eten geen oplossing geeft om de negatieve gedachte te overwinnen.
 

Geest en gedrag bij PDD-NOS

PDD-NOS is een psychische (geestelijke) aandoening. PDD-NOS is de afkorting van Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified. Dit is een Engelse naam voor stoornissen die worden gerekend tot de pervasieve ontwikkelingsstoornissen waartoe ook het autisme behoort. Pervasief betekent doordringen. Dit betekent dat er bij pervasieve stoornissen sprake is van problemen die doordringen in verschillende ontwikkelingsgebieden in de hersenen van een persoon. Dit kan een taalontwikkeling zijn, motorische ontwikkeling, reacties op prikkels (gevoel), maar vooral het vermogen zich in een ander te verplaatsen. Dit betekent dat een persoon met PDD-NOS moeite kan hebben om zich te ontwikkelen en zich te verplaatsen in het gevoel dat een ander beleeft. Men begrijpt bijvoorbeeld niet dat wanneer zij iemand ‘per ongeluk’ pijn doen, dat dit zeer doet. Terwijl zij wel pijn ervaren als men hen per ongeluk pijn doet. De oorzaak van PDD-NOS is nog niet echt duidelijk. Men vermoedt een stoornis in de ontwikkeling van de hersenen die gevolgen heeft voor het verwerken van (vooral sociale) informatie. Geschat wordt dat erfelijkheid in 80-90% een rol speelt in de vorm van een kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van de stoornis. PDD-NOS uit zich dan ook op verschillende manieren. Geen enkel persoon met PDD-NOS is hetzelfde. Omdat PDD-NOS een aandoening is aan de hersenen, kan het niet genezen. Men kan wel leren om met PDD-NOS om te gaan, maar het zal nooit helemaal verdwijnen. Het gedrag dat men vertoont kan onderstaande nader genoemde kenmerken bevatten:

• lage gevoeligheid voor geluiden, beelden, of aanrakingen;
• het niet of nauwelijks leren van sociale ervaringen;
• het ontbreken van wederkerigheid in het contact;
• onhandig en angstig gedrag in sociale situaties;
• overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels;
• koppigheid (door angst voor verandering);
• weinig gebruik van non-verbale signalen;
• eenzaam en gesloten persoonlijkheid;
• taal in alle gevallen letterlijk nemen.

Slapen en nachtrust

Een groot deel van het leven brengt men slapend door. Gemiddeld slaapt men één derde van zijn leven. Voldoende slaap en een goede nachtrust zorgen er voor dat men uitgerust is. Mensen die slecht slapen, kunnen zich ellendig en beroerd voelen. Men kan fysiek en psychisch uitgeput raken. Het hormoon melatonine zorgt er voor dat men gaat slapen en blijft doorslapen. Melatonine wordt aangemaakt in de hersenen en regelt het dag- en nachtritme. De afgifte van het hormoon melatonine wordt in de ochtend gestopt. Hierdoor wordt de mens wakker. Wanneer er te weinig melatonine wordt afgegeven, wordt het lichaam niet of minder slaperig.
 

Stress

Iedereen ervaart vrijwel elke dag stress. Stress is een vorm van spanning. Het maakt het lichaam klaar voor actie. Klaar om te vechten of te vluchten. Mensen hebben altijd een beetje spanning nodig om goed te functioneren. Bij spanning geven de hersenen een signaal af. Door dit signaal komt er adrenaline vrij. Adrenaline is een hormoon dat in het lichaam wordt aangemaakt en er voor zorgt dat het hart sneller gaat kloppen. Bovendien gaat de ademhaling sneller. Stress zorgt er voor dat iemand alert kan reageren. Maar ook dat iemand geconcentreerd kan werken aan een lastige klus. Stress kan ook leiden tot succes. Mits iemand er op een goede manier mee omgaat. Zo zijn er mensen die onder druk beter presteren. Zodra de klus erop zit of de spannende gebeurtenis voorbij is, verdwijnt de spanning vanzelf. Deze vorm van stress is gezonde spanning. Stress kan echter ook ongezond zijn. Stress wordt ongezond als het lichaam geen tijd krijgt zich van spanning te herstellen. De spanning stapelt zich op. De spanningsboog van het lichaam komt dan als het ware steeds strakker te staan. Dit kan lange tijd goed gaan, tot  het moment dat het lichaam de spanning niet meer aan kan en de spanningsboog knapt. In dat geval is er niet meer sprake van stress, maar van overspannenheid of een burn-out.
 

Terug