Trage schildklier of hypothyreoïdie

 
Een trage schildklier kan voor ongewenste gewichtstoename en voedingstekorten zorgen. Trage schildklier kan overgaan in een niet meer werkende schildklier zijnde hypothyreoïdie. Schildklieraandoeningen komen de laatste tijd steeds vaker voor. Ongeveer 5% van de Nederlanders heeft een schildklieraandoening door verschillende oorzaken. Jaarlijks ontwikkelt zich bij 1 op de 100 mensen een schildklieraandoening. Bij een groot deel van de patiënten wordt echter niet de juiste diagnose gesteld. De bloedtesten die standaard worden gebruikt bij het vaststellen van afwijkingen van de schildklier, leveren resultaten op die vatbaar zijn voor meerdere interpretaties. Hierdoor bestaat de kans dat patiënten die met duidelijke symptomen of klachten bij de dokter aankloppen, te horen krijgen dat de uitslag van de bloedtest normaal is.
 

Functie van de schildklier

De schildklier (thyroïd) bevindt zich onderin aan de voorkant van de hals, vlak voor de luchtpijp. De schildklier heeft de vorm van een vlinder. Aan elke kant van de schildklier zit een ‘vleugel’. Die worden met elkaar verbonden door een dunne strook weefsel. De zenuwen die de stembanden aansturen liggen vlak achter de schildklier. De schildklier is meestal niet te zien of te voelen. Als de schildklier opzet, ontstaat er een zwelling in de hals. Dit wordt ook wel struma of krop genoemd.
 
De schildklier produceert belangrijke schildklierhormonen zoals T4, T3, T2, T1 en andere stoffen zoals Calcitonine. De T van het schildklierhormoon staat voor een stofje dat achterblijft uit het aminozuur Tyrosine. Tyrosine dient als bouwsteen voor het schildklierhormoon. Het cijfer achter de T staat voor het aantal jodium atomen dat gekoppeld is aan het schildklierhormoon. Het T4 hormoon bevat dus 4 jodium atomen en het T3 hormoon heeft er drie. Deze hormonen reguleren het metabolisme, beter bekend als stofwisseling. Stofwisseling is de wijze waarop het lichaam energie uit het voedsel haalt dat gegeten wordt.
 
Als de schildklier niet goed werkt, gebruikt het lichaam de energie langzamer of sneller dan zou moeten. Een te trage schildklier kan hierdoor onder andere voor een ongewenste gewichtstoename zorgen terwijl een te snel werkende schildklier gewichtsafname tot gevolg kan hebben. Verder zijn de schildklierhormonen noodzakelijk voor de groei en de ontwikkeling van het verstandelijk vermogen.
 

Risicofactoren trage schildklier

Er bestaan factoren welke het risico op het ontwikkelen van een schildklieraandoening vergroten. Deze zijn als volgt:

• Geslacht: Vrouwen hebben gemiddeld zes tot acht keer meer kans een schildklieraandoening te ontwikkelen dan mannen. De oorzaak hiervan is niet wetenschappelijk bewezen. Er zijn aanwijzingen dat dit te maken heeft met de geslachtshormonen. Nader onderzoek is hiervoor nodig.
• Leeftijd: Mensen die ouder zijn dan vijftig jaar hebben een groter risico op schildklieraandoeningen vanwege fysieke en lichamelijke achteruitgang.
• Voorgeschiedenis: Een voorgeschiedenis van schildklieraandoeningen in de familie of bij de patiënt zelf verhoogt het risico. Bijvoorbeeld als er sprake was van schildklierproblemen tijdens of na de zwangerschap of als een direct familielid schildklieraandoeningen heeft (gehad).
• Roken: Het ontwikkelen van een aandoening aan de schildklier wordt verhoogd door roken. Door het stoppen met roken kunnen de risico’s worden verminderd. Ook bij het behandelen van schildklieraandoeningen is het stoppen met roken nuttig. Daarnaast slaat de behandeling sneller aan.
• Jodiuminname: Wanneer er onvoldoende of juist teveel jodium het lichaam binnen komt, wordt het risico op schildklierproblemen vergroot.
• Behandeling en medicijnen: Bepaalde medische behandelingen en medicijnen vergroten het risico op het ontwikkelen van schildklierproblemen. Een voorbeeld is jodiumhoudende medicijnen.
• Grote spanningen: Belangrijke gebeurtenissen als een sterfgeval of scheiding, of grote fysieke spanningen als een ongeluk, kunnen een afweerreactie tegen de schildklier activeren. Een auto-immuunziekte is in dat geval de oorzaak van de schildklieraandoening. Een auto-immuunziekte is een aandoening waarbij het immuunsysteem het eigen lichaamsweefsel aanvalt.
• Erfelijkheid: Hypothyreoïdie schijnt vaker voor te komen als familieleden er ook mee te maken hebben.

Er zijn verschillende soorten schildklieraandoeningen. De meest voorkomende schildklieraandoeningen zijn:

• Struma;
• Te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie)
• Trage of niet werkende schildklier (hypothyreoïdie).

Trage schildklier

Een trage schildklier of zelfs niet meer werkende (hypothyreoïdie) maakt te weinig of geen schildklierhormonen aan. Hierdoor vertragen lichamelijke en geestelijke processen. Een te trage schildklier kan tijdelijk van aard zijn, maar deze aandoening is meestal chronisch. Onder chronisch wordt bedoeld een ziekte die lange tijd voortduurt. Volgens de Schildklier Organisatie Nederland hebben minimaal 400.000 in Nederland in 2014 een te trage schildklier.
 

Oorzaken trage schildklier

Een trage schildklier kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• De ziekte van Hashimoto: De ziekte van Hashimoto is een veel voorkomende ziekte die vooral volwassen vrouwen treft. In 90% van de gevallen is de ziekte van Hashimoto de oorzaak van een te trage schildklier. De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij sprake is van een afweerreactie tegen de eigen schildklier. Hierdoor ontstaat een verminderde schildklierfunctie.
• Schildklierontsteking: Een schildklierontsteking kan ontstaan na een keelontsteking, na een bevalling, maar kan ook spontaan optreden. Een schildklierontsteking en daarbij behorende klachten gaan bijna altijd vanzelf binnen één tot zes maanden over. Echter bij 25% tot 50% van de vrouwen waarbij de schildklierontsteking is ontstaan na een bevalling, kan uiteindelijk een langdurige trage schildklier ontstaan.
• Aangeboren trage schildklier: De pasgeborene heeft een onderontwikkelde, minder functionerende of zelfs geen schildklier. Hierdoor maken ze weinig of geen schildklierhormonen aan.
• De ziekte van Graves: De ziekte van Graves is eigenlijk een oorzaak van een te snelle schildklier (dus de tegenhanger). Echter na een periode waarin de schildklier te snel werkt, kan de schildklier opeens ook te traag gaan werken. Bij de ziekte van Graves maakt het afweersysteem antistoffen aan. Antistoffen zijn stoffen die het afweersysteem van het lichaam aanmaakt om ziekteverwekkers te bestrijden. In het geval van de ziekte van Graves worden deze antistoffen niet aangemaakt tegen ziekteverwekkers, maar tegen lichaamseigen schildkliercellen. Bij de ziekte van Graves komen vaak oogklachten voor. De weefsels in de oogkas ontsteken en de oogspieren en het vet in de oogkas zwellen op. Omdat de ogen omringd zijn door bot kunnen ze dan nog maar één kant op, waardoor ze gaan uitpuilen. Je kunt het gevoel hebben dat er zandkorrels in je ogen zitten. Ook kunnen de ogen rood, droog, pijnlijk, gezwollen of branderig zijn. Sommige patiënten zien scheel of dubbel.
• Subklinische trage schildklier: Bij een subklinische trage schildklier heeft de patiënt (nog) geen klachten die passen bij een trage schildklier, maar worden wel afwijkende bloedwaardes gevonden. Deze toestand wordt vaak ontdekt tijdens een medisch onderzoek. Subklinisch is een medische term voor gevallen waarbij nog geen symptomen waarneembaar zijn, maar waarbij wel lichamelijke afwijkingen worden gevonden na medisch onderzoek.
• Jodium: Een ernstig tekort of juist een uitzonderlijke overvloed aan jodium in het lichaam.
• Schade aan de schildklier: Schade aan de schildklier kan worden veroorzaakt door een schildklieroperatie, door radioactief jodium bij behandeling of bestraling van de hals.

Een trage schildklier kan de volgende klachten veroorzaken:

• haaruitval;
• traagheid;
• obstipatie;
• libidoverlies;
• hartproblemen;
• opgezet gezicht;
• geen transpiratie;
• gewichtstoename;
• hese/diepere stem;
• gevoeligheid voor kou;
• extreme vermoeidheid;
• menstruatieproblemen;
• verlies van emotie en enthousiasme.

Diagnose trage schildklier

Men kan aan de hand van de symptomen de schildklieraandoening zelf herkennen. Het is verstandig om bij een vermoeden de huisarts te raadplegen. De huisarts kan de diagnose stellen en vertellen om wat voor schildklieraandoening het gaat. Bij een te trage schildklier is de diagnose te bevestigen met behulp van een bloedonderzoek.

• Bloedonderzoek: Vaak is bloedonderzoek voldoende om erachter te komen hoe de schildklierfunctie is. Het meten van de concentratie van het TSH hormoon en het vrije T4 hormoon kan veel duidelijkheid verschaffen over de oorzaak van de schildklieraandoening. Bij een te hoge waarde van het TSH hormoon en een te lage waarde van het vrije T4 hormoon wordt meteen gedacht aan een te trage schildklier. De schildklier werkt dan te traag en het lichaam wil hem stimuleren om harder te werken. Hierdoor gaat het lichaam meer schildklier stimulerend hormoon aanmaken. Bij verdenking van de auto-immuunziekte ziekte van Hashimoto wordt ook getest op antistoffen.
• Beeldvormend onderzoek: Beeldvormend onderzoek (onderzoek met behulp beelden of scans van het lichaam) kan meer duidelijkheid verschaffen, wanneer bloedonderzoek onvoldoende is.

Behandeling trage schildklier

Om een verstoorde schildklier te behandelen kan gekozen worden voor één van de behandelvormen. Welke behandeling nodig is, is afhankelijk van de persoon maar ook de aard van de schildklieraandoening. In een aantal gevallen is een behandeling noodzakelijk en gewenst.

• Ziekte van Hashimoto: In het geval van de ziekte van Hashimoto is een levenslange behandeling noodzakelijk. Om het tekort aan schildklierhormoon aan te vullen wordt een kunstmatige variant van het schildklierhormoon toegediend.
• Subklinische te trage schildklier: Bij een subklinische te trage schildklier worden de schildklierhormoon waardes gecontroleerd totdat de schildklierhormoon waardes stabiel zijn. Eventueel kan met een behandeling van 6 maanden worden begonnen, wanneer de patiënt klachten blijft houden om zo te kijken of klachten verminderen.

Vitamines en mineralen tekort bij trage schildklier

Tekorten of juist een overmaat aan bepaalde vitamines en mineralen kunnen een afwijking aan de functie van de schildklier geven. De schildklier is afhankelijk van een aantal vitamines en mineralen. Deze voedingsstoffen zijn onmisbaar bij het onderhouden van de schildklier. Andersom kan een schildklieraandoening ook zorgen voor tekorten aan bepaalde vitamines en mineralen.
 
De belangrijkste tekorten aan vitamines en mineralen die aangevuld moeten worden zijn:

• Vitamine A, ook wel retinol genoemd, is betrokken bij de weerstand. Vitamine A wordt daarom ook wel de anti-infectie vitamine genoemd. Daarnaast speelt deze vitamine een rol bij de groei, het gezichtsvermogen en de gezondheid van huid en tandvlees. Vitamine A is essentieel voor de omzetting van het hormoon T3 naar T4. Tekorten hieraan kunnen de lichamelijke toestand van de mens verminderen.
• Vitamine B12 (cobalamine) maakt onderdeel uit van het vitamine B-complex en voorkomt een bepaalde vorm van bloedarmoede. Vitamine B12 is ook van belang voor een goede weerstand. Daarnaast speelt B12 een rol bij de vorming van gezonde rode bloedcellen, zorgt het voor een goede werking van het zenuwstelsel en draagt het bij aan de energievoorziening.
• Vitamine D is belangrijk voor sterke botten en tanden en bevordert de opname van de mineralen calcium en fosfor in de botten. Vitamine D speelt ook een rol bij de instandhouding van de weerstand en bij een goede werking van de spieren. De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Vitamine D wordt onder invloed van zonlicht in de huid aangemaakt.
• Selenium of Seleen heeft dezelfde werking als een antioxidant en gaat de vorming van schadelijke stoffen in het lichaam tegen. Een antioxidant is een molecuul dat schadelijke stoffen in het lichaam onschadelijk kan maken. Vooral bij de ziekte van Hashimoto en de ziekte van Graves is voldoende inname van selenium belangrijk.
• Zink is nodig bij de opbouw van eiwitten en daarmee voor de groei en vernieuwing van weefsel. Zink zorgt ook voor gezonde botten, haar en huid, en een goed geheugen. Daarnaast speelt dit mineraal een rol bij de opbouw en afbraak van koolhydraten. Zink is tevens betrokken bij de vorming van schildklierhormonen.
• IJzer is een belangrijk bestanddeel van hemoglobine, een onderdeel van de rode bloedcellen. Rode bloedcellen vervoeren zuurstof van de longen naar de weefsels. Zuurstof is nodig voor de verbranding van voedingsstoffen in de weefsels. Hierbij komt energie vrij. Daarnaast ondersteunt ijzer het immuunsysteem en draagt het bij aan onze energievoorziening.
• Koper zorgt er voor dat ijzer wordt vastgelegd in hemoglobine, de rode kleurstof in ons bloed, en speelt zodoende een rol bij het zuurstoftransport in het lichaam. Ook is koper betrokken bij de pigmentatie van huid en haar en bij bindweefsel- en botvorming. Het mineraal koper is ook van belang voor een goede weerstand en draagt bij aan de energievoorziening van ons lichaam.
• Magnesium is nodig voor de energiestofwisseling in het lichaam, de overdracht van zenuwprikkels en het goed functioneren van de spieren. Verder geeft het mineraal magnesium stevigheid aan het skelet en is het nodig voor de opbouw van spieren. Magnesium is ook essentieel bij het omzetten van het hormoon T3 naar T4.

Mineraal waarbij in het geval van een schildklieraandoening zowel een tekort als een overmaat moet worden voorkomen:

• Jodium: Jodium is een mineraal dat nodig is voor de vorming van schildklierhormonen die belangrijk zijn voor de groei en de stofwisseling. Ook is jodium van belang voor het goed functioneren van het zenuwstelsel en ondersteunt dit mineraal de energievoorziening. Jodium komt voor in zeewater, in aarde en in drinkwater. In verschillende soorten groenten, melk- en melkproducten komt jodium ook voor. Een tekort en een teveel aan jodium kunnen beide schadelijk zijn voor het lichaam. Bij een normaal functionerende schildklier kan het lichaam een grote hoeveelheid jodium goed verdragen. Wanneer de schildklier onvoldoende functioneert, kan een teveel aan jodium echter zorgen voor een schildkliervergroting. Bij een tekort aan jodium kan ‘krop’ oftewel struma ontstaan.

Het is belangrijk om deze tekorten aan vitamines en mineralen aan te vullen met de voeding. Een diëtist kan hierbij helpen.
 

Voeding en trage schildklier

Zoals hierboven beschreven zijn bepaalde vitamines en mineralen extra belangrijk bij een trage schildklier. Daarnaast is bekend dat andere stoffen in de voeding ook effect kunnen hebben op de schildklierwerking.

• Goitrogenen: Goitrogenen zijn stoffen die in allerlei voedingsmiddelen voorkomen en de schildklierwerking kunnen verstoren. Goitrogenen kunnen zorgen voor een verminderde opname van jodium door de schildklier. Goitrogenen zitten onder andere in bepaalde groenten zoals koolsoorten. Wanneer u last heeft van een te trage schildklier kunt u deze groenten het beste met mate en het liefst gekookt eten, waardoor het effect van goitrogenen beperkt is.
• Thiocyanate: Thiocyanate in tabak (sigaretten, sigaren en dergelijke) remt jodium opname en kan het effect van Goitrogenen versterken.
• Cholesterol: Een trage schildklier gaat vaak samen met een te hoog cholesterol gehalte, wat op den duur kan leiden tot hart- en vaatziekten. Het is daarom van belang om voeding met veel verzadigd vet te vervangen door voedingsmiddelen met onverzadigde vetten en zorg daarnaast voor voldoende lichaamsbeweging.

Op gewicht blijven bij een trage schildklier

Een trage schildklier zorgt voor een vertraagde stofwisseling en daardoor kunnen mensen ongewenst in gewicht toenemen. Op gewicht blijven is daarom een behoorlijke strijd met u zelf. Om deze reden is een bewust voedingsgebruik bij schildklieraandoeningen erg belangrijk. Bij een te trage schildklier zal er een beperktere voedingsinname (minder en anders eten) gewenst zijn. Hierdoor bestaat de kans dat er tekorten aan voedingsstoffen in het lichaam ontstaan. Het is daarom belangrijk om de voeding zo volwaardig mogelijk te maken. Indien nodig kan de voeding worden aangevuld met voedingssupplementen. De dosering van voedingssupplementen is persoonsgebonden en daarom is het van belang dit te bespreken met de behandelende arts of een diëtist. Bij elke schildklieraandoening is het belangrijk om te letten op een gezonde, gevarieerde voeding.
 

Onderzoek trage schildklier

• Recent onderzoek wijst uit dat kleine veranderingen in het voedingspatroon tot een verbeterde schildklierfunctie kan leiden.
• Een slechtere nierfunctie kan de kans op een trage schildklier vergroten.

Externe informatie te trage schildklier of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende een te trage schildklier, voor u tegengekomen:

• Uw voedingsplan. Nederlands, 84 pagina’s, DietCetera. Geeft concrete adviezen en aanwijzingen om de negatieve effecten van een trage schildklier (hypothyreoïdie) zoveel mogelijk tegen te gaan of te verminderen.
• Mijn schildklier werkt niet goed en nu? Auteur Jan Willem Elte, Nederlands. De auteur is internist met specialisatie endocrinologie. Compacte, goed geschreven hoofdstukken over de normale functie, over de verschillende afwijkingen, een overzicht van de beschikbare geneesmiddelen (Nederland èn België).
• Ziekten van de schildklier. Auteurs R.I.S. Bayliss & W.M.G. Tunbridge, Nederlands, 163 pagina’s. Een voor de patiënt zeer uitgebreid overzicht van alle aspecten van aandoeningen van de schildklier. Het knappe is dat het boek zeer volledig en zeer leesbaar is, voorzien is van illustraties, wetenschappelijk verantwoord is en dat alles binnen de omvang van een pocket!
• Hypothyroïdie, e-BOOK. Auteur Raul Vergini, Frans. Comment reconnaître et traiter le plus fréquent des troubles de la thyroïde.
• Schildklier Energie, capsules, Now Foods. Now Foods Schildklier Energie (Thyroid Energy) is een, volgens de fabrikant, compleet voedingssupplement voor de ondersteuning van de schildklierfunctie. Now Foods heeft Jodium (van Kelp) en Tyrosine gecombineerd, de twee belangrijkste bestanddelen in de schildklier hormonen, tezamen met de mineralen Seleen, Zink en Koper.

Weten hoe en met welke voeding u de klachten van een trage schildklier kunt verminderen?

De door uw DietCetera diëtist uitgeschreven voedingsadviezen en/of uw voedingsplan in een persoonlijk boek kunt u eenvoudig via onderstaande ‘diensten voor dit voedingsdoel’ bestellen. De adviezen zijn specifiek gericht op volwassenen van 18 t/m 70 jaar. De adviezen zijn alleen geschikt indien uw schildklierfunctie niet volledig is verdwenen. Heeft u geen schildklier meer door bijvoorbeeld een operatieve verwijdering, of werkt u schildklier in het geheel niet meer, dan zijn onze voedingsadviezen voor u helaas minder geschikt.

Bestel dit voedingsdoel

Terug