Ziekte van Crohn

 
Ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van de darm. De ontsteking kan echter ook op andere plekken in het maagdarmkanaal voorkomen. Het kan “van mond tot kont” voorkomen. De ontsteking zit meestal in de dunne-, dikke- en endeldarm. Chronisch betekent dat de aandoening langdurig aanhoudt. De ziekte is vernoemd naar de arts die in het jaar 1932 voor het eerste de ziekte ontdekte. Zijn naam was Burrill Crohn. De ziekte wordt ook wel omschreven als IBD of Morbus Crohn. IBD staat voor Inflammatory Bowel Disease. Onder IBD valt ook colitis ulcerosa. Colitis ulcerosa is een vergelijkbare aandoening. Hierbij beperkt de ontsteking zich echter tot de dikke darm. De dikke darm is in dat geval bijna altijd in zijn geheel ontstoken. Bij de ziekte van Crohn zijn het verschillende delen. Een ander verschil is dat de ontsteking bij de ziekte van Crohn dieper in de darmwand doordringt.
 
IBD is dus een verzamelnaam voor de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Er zijn in Nederland zo’n 20.000 mensen die de ziekte van Crohn hebben. Ieder jaar wordt bij ongeveer duizend mensen de ziekte van Crohn vastgesteld. Deze nieuwe groep patiënten is vaak tussen de vijftien en dertig jaar oud. Hoe het komt dat deze groep overwegend jong is, is niet duidelijk. De diagnose wordt iets meer bij vrouwen dan bij mannen gesteld.
 
Alle patiënten met de ziekte van Crohn hebben wisselende klachten. Vaak komen de ontstekingen in opvlammingen. Een opvlamming betekent dat de ontsteking actief en groot is. Zo’n opvlamming wordt ook wel exacerbatie genoemd. Er zijn dan delen van de darm ontstoken. Deze ontstoken delen worden zweren genoemd. Als de zweren diep in de darmwand doordringen, kunnen er fistels ontstaan. Een fistel kan een onnatuurlijke opening in de darmwand veroorzaken. Dit kan zeer gevaarlijk zijn, omdat er dan ontlasting in de buikholte kan lopen. Als gevolg van de zweren ontstaat er littekenweefsel. Dit littekenweefsel worden ook wel verklevingen genoemd. Dit littekenweefsel is een dik en stug weefsel. Het kan er voor zorgen dat een darm vernauwt. Als een darm meermalen ontstoken is geweest kan het er zelfs voor zorgen dat ontlasting niet goed meer door de darm kan. Dit wordt een obstructie genoemd. Een periode van opvlamming wordt vaak afgewisseld met een periode van remissie. Remissie houdt in dat de ontsteking tijdelijk niet actief is. Er zijn dan ook minder klachten.
 

Oorzaak ziekte van Crohn

Hoe de ziekte van Crohn precies ontstaat, is niet duidelijk. Wel zijn er aanwijzingen dat bepaalde factoren van invloed kunnen zijn op het ontstaan van de ziekte. De ziekte komt voornamelijk in de westerse wereld voor. Er wordt daarom vermoed dat de oorzaak bij een westerse leefstijl gezocht moet worden, dit is echter niet aangetoond. Bijvoorbeeld door overmatige hygiëne of het westerse voedingspatroon.
 
De ziekte van Crohn valt onder de auto-immuunziekten. Bij een auto-immuunziekte ziet het immuunsysteem bepaalde cellen aan als lichaamsvreemd. Het immuunsysteem is onder andere verantwoordelijk voor de bescherming tegen bacteriën en virussen. Bij de ziekte van Crohn ziet het immuunsysteem de darmcellen als lichaamsvreemd. Het systeem werkt eigenlijk overactief. Hierdoor gaat het immuunsysteem de eigen darmcellen aanvallen. Er worden antistoffen geproduceerd die de darm aantasten. Antistoffen zijn kleine stoffen die de strijd aan gaan tegen ziekteverwerkers zoals bacteriën. Dit resulteert in een ontsteking. Andere auto-immuunziekten zijn onder andere psoriasis en diabetes type 1 (suikerziekte).
 
Er zijn factoren die invloed kunnen hebben op de ziekte van Crohn:

• Stress en spanning: stress heeft veel invloed op de ziekte van Crohn. Het is echter niet aangetoond dat stress en spanning de ziekte kunnen veroorzaken. Wel is bekend dat stress een opvlamming kan uitlokken of verergeren.
• Erfelijkheid: het krijgen van de ziekte van Crohn kan erfelijk bepaald zijn. Dit wil zeggen dat het bij meer familieleden kan voorkomen. Tussen de vijf en tien procent van de mensen met IBD heeft een familielid die het ook heeft. Dat geldt dus ook voor colitis ulcerosa.
• Omgevingsfactoren: aangezien IBD vooral in de westerse wereld voorkomt, zouden omgevingsfactoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan. Goede leefomstandigheden met veel hygiëne zou de kans op IBD kunnen verhogen.
• Roken: roken verhoogd de kans op het krijgen van de ziekte van Crohn. Ook is roken negatief voor het verloop van de ziekte. Een patiënt die rookt, heeft vaker en heftigere opvlammingen.
• Bacteriën: bepaalde bacteriën zouden het ontstaan van de ziekte van Crohn kunnen uitlokken. Dit is overigens nog niet wetenschappelijk aangetoond. Of dit echt zo is, en welke bacteriën betrokken zouden zijn wordt nog onderzocht.

Ziekte van Crohn symptomen

Hoeveel klachten iemand heeft, kan per persoon erg verschillend zijn. In tijden van een opvlamming kunnen er veel en vervelende klachten zijn. Welke symptomen iemand heeft hangt onder ander af van de plek en de grootte van de ontsteking. In tijden van remissie zijn er weinig tot geen klachten. Ook dit is per persoon verschillend. Vaak hebben patiënten nog wel last van vermoeidheid. De één heeft in remissie nergens last van. Terwijl een ander misschien nog wel wat klachten heeft. De duur van opvlamming en remissie is uiteenlopend. Een remissie kan enkele weken duren, maar ook jaren. Met medicijnen wordt vaak geprobeerd de ontsteking preventief te onderdrukken.
 
Als de ontsteking opvlamt, worden medicijnen ingezet om dit weer rustig te krijgen. Een bekend medicijn die hiervoor vaak wordt gebruikt, is prednison. Prednison is een effectief medicijn bij de behandeling. Helaas heeft prednison een aantal sterke bijwerkingen. Zoals stemmingswisselingen, vochtophoping in het gezicht, hongeraanvallen en botontkalking. Als de ontsteking met medicijnen niet verdwijnt, is een operatie soms noodzakelijk. Het ontstoken deel van de darm wordt dan verwijderd. Soms is het nodig om hierbij een stoma aan te leggen. Een stoma is een kunstmatige uitgang van de darm op de buik. De ontlasting komt hier uit en wordt opgevangen in een zakje. Een stoma is nodig wanneer er een groot deel van de dikke en/of dunne darm is verwijderd. In sommige gevallen wordt er een tijdelijke stoma aangelegd. Dit gebeurt wanneer een deel van de darm tijdelijk rust nodig heeft. Het operatief verwijderen van delen van de darm vindt echter steeds minder plaats. Dit komt doordat er betere medicijnen zijn.
 
De symptomen bij de ziekte van Crohn zijn onder andere:

• diarree, vaak met bloed of slijm;
• gewichtsverlies;
• vermoeidheid;
• buikpijn;
• koorts;
• bloedarmoede;
• verminderde eetlust;
• groeiachterstand bij kinderen;
• wondjes en fistels om de anus;
• vernauwingen in de darm door littekenweefsel, ofwel obstructie.

Om de diagnose ziekte van Crohn te kunnen stellen is extra onderzoek nodig. Naast bloedonderzoek wordt vaak een colonscopie uitgevoerd. Een colonscopie wordt ook wel endoscopie genoemd. Hierbij wordt met een flexibele slang met camera in de darm gekeken. Hiermee kan de arts bepalen of er sprake is van de ziekte van Crohn. De arts kan hierbij ook een biopt nemen van het ontstoken deel. Een biopt is het wegnemen van een klein stukje (ontstoken) weefsel. Dit weefsel kan door middel van microscopisch onderzoek onderzocht worden. Met name een endoscopisch onderzoek wordt door veel mensen als erg onprettig ervaren. Helaas is dit onderzoek voor een diagnose vaak noodzakelijk.
 

Voeding en de ziekte van Crohn

Lange tijd werd er gedacht dat voeding betrokken was bij het ontstaan van de ziekte van Crohn. Er werd zelfs een tijd gedacht dat het inslikken van tandpasta de oorzaak zou kunnen zijn. Tegenwoordig is duidelijk dat dat niet het geval is. Echter, bij een ontsteking in de darm kan bepaalde voeding wel slecht verdragen worden. Denk bijvoorbeeld aan sterke kruiden of specerijen. Deze prikkelen de darm en dat kan buikpijn veroorzaken. Bij een opvlamming is de ontsteking heftig. Hierdoor kunnen meer voedingsmiddelen extra klachten geven. Bijvoorbeeld vezels. Vezels worden ook wel voedingsvezels genoemd. Vezels prikkelen de darm, dit kan zorgen voor extra buikpijn. In perioden van remissie zijn vezels juist goed voor de darmen.
 
Aangezien er vaak sprake is van een (te) laag gewicht, kan de juiste voeding helpen om een gezond gewicht te krijgen. Wanneer delen van de darm ontstoken zijn, kunnen voedingsstoffen minder goed opgenomen worden. Naarmate de ontsteking van de dunne- en dikke darm toeneemt, zal de opname van voedingsstoffen verminderen. Dit kan zorgen voor tekorten. Tekorten aan voedingsstoffen worden ook wel deficiënties genoemd. Deficiënties kunnen zorgen voor een slechtere weerstand. Met een goede weerstand is het lichaam beter in staat de ontsteking te bestrijden.
 
Met een ontsteking in de darm is er vaak bloedverlies bij de ontlasting. Met bloedverlies gaan er belangrijke stoffen voor het lichaam verloren, zoals ijzer. Te veel ijzerverlies kan bloedarmoede veroorzaken. Met een ijzerrijke voeding kan de kans hierop verkleind worden.
 
Vitamine B12 is een vitamine waar vaak een tekort aan is. Dit komt omdat deze vitamine slechts in een klein specifiek gedeelte van de dunne darm kan worden opgenomen. Als dit deel ontstoken is, ontstaat er een tekort aan vitamine B12. Naast vitamine B12 zijn magnesium, zink en foliumzuur aandachtspunten. Een diëtist kan een voeding voorschrijven die let op deze voedingsstoffen.
 
Ook voldoende vocht is erg belangrijk. Zeker als er sprake is van diarree gaat er veel vocht verloren. Dit dient aangevuld te worden door voldoende te drinken. Dit geldt ook in het geval van een stoma. Vaak is er een deel van dikke en soms ook dunne darm verwijderd. In de dikke darm wordt met name vocht opgenomen. Als deze (deels) is verwijderd, is daarmee ook de opname van vocht verminderd.
 
In tijde van een remissie is het verstandig een goede voedingstoestand te hebben. Een goede voedingstoestand betekent dat het lichaam alle voedingsstoffen binnen krijgt die het nodig heeft om optimaal te functioneren. Hierbij speelt de opname van voedingsstoffen een belangrijke rol. Door veel littekenweefsel in de darm kan de opname van voedingsstoffen ook in tijden van remissie verminderd zijn. Als dit littekenweefsel met name in de dunne darm zit kan dat voor deficiënties zorgen. Door littekenweefsel in de dikke darm kan de opname van vocht verminderd zijn. In dat geval is voldoende drinken belangrijk.
 
Bij het gebruik van prednison dient er extra vitamine D en calcium te worden ingenomen. Dit is belangrijk vanwege de verhoogde kans op botontkalking bij dit medicijn. Vaak zal een arts dit in supplementvorm voorschrijven.
 

Onderzoek ziekte van Crohn

• Joden uit Oost-Europa hebben een grotere kans om de ziekte van Crohn te krijgen. De ziekte komt in die groep mensen ongeveer vier keer zo vaak voor. De precieze oorzaak voor dit verhoogde risico is echter onbekend.
• Bakbananen en broccoli kunnen helpen bij de ziekte van Crohn. De ontstekingen zouden ontstaan doordat bepaalde bacteriën de darmcellen binnen komen. Bakbananen en broccoli zouden er voor kunnen zorgen dat deze bacteriën minder de darmcellen binnen dringen. En zo dus ook voor minder klachten zou kunnen zorgen.
• Parasieteieren uit varkenspoep zouden kunnen helpen bij auto-immuunziekten. Deze parasieten zouden ervoor zorgen dat het lichaam stopt met het aanvallen van lichaamseigen cellen. Deze behandeling baseert zich op de theorie dat er in de westerse wereld te hygiënisch wordt geleefd.
• Het gebruik van antibiotica kan de kans op IBD verhogen. Uit een onderzoek bleek dat kinderen die vaak antibiotica hadden gekregen, ook vaker IBD kregen. De laatste tien jaar is het aantal kinderen met IBD verdubbeld. Volgens onderzoekers zou dit komen door het toegenomen gebruik van antibiotica.
• Mensen met IBD doen het ondanks hun ziekte goed op de arbeidsmarkt. Zij hebben door hun ziekte vaak last van vermoeidheid, buikpijn of stress. Dit weerhoudt het merendeel niet om actief aan het werk te gaan. IBD patiënten werken evenveel als niet-zieken.
• Het geven van borstvoeding werkt mogelijk risico verlagend op het krijgen van de ziekte van Crohn.

Externe informatie ziekte van Crohn of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende de ziekte van Crohn, voor u tegengekomen:

• Ziekte van Crohn. Nederlands, Stichting September.
• Bijzondere ervaringsverhalen Ziekte van Crohn & colitis ulcerosa. Auteur Ingeborg Kuys, Nederlands, 250 pagina’s. Dit boek staat vol ervaringen van patiënten met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en van mensen uit de omgeving van deze patiënten (artsen, een stoma-verpleegkundige, een IBD-verpleegkundige).
• Doorbreek de Vicieuze Cirkel. Auteur Elaine Gottschall, Nederlands, 213 pagina’s. Dr. Elaine Gottschall er toe het dieet aan te passen voor patiënten met darmklachten. Zij ontwikkelde het SCDiet – Specific Carbohydrates Diet = het Specifieke Koolhydraten Dieet. Bij het dieet gaat het er vooral om om voeding waarin moeilijk verteerbare koolhydraten en suikers zitten, te vermijden.
• Herboren – gezond en heerlijk koken bij de ziekte van crohn en colitis ulcerosa softcover. Auteurs Sofie Jonckx en Annick Paeshuys, Nederlands, 132 pagina’s. Het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen en kruiden kan zeer gunstig zijn voor de spijsvertering. Wij gebruiken liefst zoveel mogelijk ongeraffineerde producten, omdat dit ook beter is voor de darmflora. Daarnaast geven we ook advies en tips die heel nuttig kunnen zijn tijdens obstipatie, diarree, een opgeblazen gevoel/winderigheid en een opstoot.
• Alles over chronische darmziekten; Basisgids over de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Auteurs Geert D’Haens en Séverine Vermeire, Nederlands, 296 pagina’s. In deze patiëntengids brengen meer dan 50 experts hun kennis samen en geven ze een wetenschappelijk onderbouwd antwoord op vragen als: hoe ontstaan inflammatoire darmziekten? Welke behandelingen zijn mogelijk? En wat zijn de gevolgen op korte en lange termijn?

Terug