Biodynamisch (demeter)

 
Biodynamisch of biologisch-dynamisch is een speciale vorm van biologisch. Het wordt ook wel afgekort tot BD. Als het Demeter-keurmerk op een verpakking staat, betekent dat het product afkomstig is van de biodynamische landbouw. Biodynamisch omvat zowel voeding als de landbouw. Momenteel is biologische voeding een hot item. Biologische voeding wordt ook wel omschreven als duurzame voeding. Dit betekent dat er tijdens de productie rekening is gehouden met mens, dier en milieu. Biodynamisch dient echter niet verward te worden met biologisch. Hoewel ze beiden overeenkomsten vertonen, zijn het twee verschillende begrippen.
 

Verschillen tussen biologisch en biodynamisch (Demeter) zijn:

• biologische voeding is te herkennen aan het EKO-keurmerk;
• biodynamische voeding wordt daarentegen aangeduid met het Demeter-keurmerk. Producten met het Demeter-keurmerk mogen echter ook het EKO-keurmerk dragen. Daarbij is het vanaf 2012 zelfs verplicht voor Demeter producten om het EU-logo voor biologische landbouw te dragen. Andersom geldt dat niet. Biologische producten mogen nooit worden aangeduid met het Demeter-keurmerk;
• als het Demeter-keurmerk op een verpakking staat, betekent dat het product afkomstig is van de biologische dynamische landbouw. Deze vorm van landbouw kan worden gezien als een speciale vorm van biologische landbouw;
• BD-landbouw stelt strengere eisen en hogere normen aan het gebruik van mest, voer, de omgang met dieren en het gebruik van bestrijdingsmiddelen dan de biologische landbouw;
• bij BD-landbouw dient minimaal 60% van de mest die gebruikt wordt biologisch te zijn. Daarnaast dient van het voer voor de dieren 100% biologisch te zijn. Hiervan dient minimaal 80% uit het eigen biologisch dynamische bedrijf te komen;
• ook op het gebied van verwerking gaat Biodynamisch verder dan biologisch. Een voorbeeld is dat melk niet gehomogeniseerd mag worden. Homogeniseren houdt in dat de vetdeeltjes en het water in de melk worden gemengd.

 

Geschiedenis biodynamisch

Vroeger bestond de term biologisch nog niet. Wel waren er een aantal boeren, die al landbouwproducten biologisch teelde. Deze producten werden dan verkocht onder de noemer “onbespoten”. De laatste jaren is de biologische branche dan ook aan flinke opmars begonnen. Het is de snelst groeiende branche in de voedingsmiddelensector geworden. Wereldwijd is sinds 2001 de omzet van biologische producten verdubbeld.
 
In 2011 werd er 87 miljoen euro meer uitgegeven aan biologisch voedsel dan het jaar daarvoor. Ook gaan steeds meer bedrijven over op een meer duurzame werkwijze. Veel organisaties willen een “groen” duurzaam imago met oog voor milieu. Bedrijven doen dit ook omdat de vraag van consumenten naar biologische producten sterk is gestegen. Dit komt onder andere door meer aandacht voor het dierenwelzijn. Daarnaast kan de opkomst van biologische voeding worden gezien als een gevolg van enkele dierziekten. Hierbij kan gedacht worden aan de uitbraken van BSE, mond- en klauwzweer en de varkenspest. Sinds 1991 is de productie van biologische plantaardige producten wettelijk geregeld. Vanaf 1999 geldt dit voor de biologische dierlijke productie. Hierin staat vermeld op welke manier producten geproduceerd dienen te worden. Als daar niet aan wordt voldaan, mag het niet de term biologisch dragen. Hoewel biologisch steeds populairder wordt, blijkt biologisch dynamisch een wat minder bekend begrip.
 
In de jaren twintig van de vorige eeuw zagen veel boeren de productie en smaak van de landbouw producten achteruitgaan. Ook het opkomende gebruik van kunstmest baarden zorgen. Dit was voor veel boeren reden genoeg om op zoek te gaan naar een andere manier van landbouw bedrijven. De antroposoof Rudolf Steiner deelde die mening. Rudolf Steiner was wetenschapper, filosoof, kunstenaar en grondlegger van de antroposofie. Hij leefde van 1861 tot 1925. Rudolf Steiner kwam met het idee dat alles met alles samenhangt. Dit wordt ook wel omschreven als “levenskracht”. Deze levenskracht is terug te vinden in de bodem, de planten, de dieren, het milieu en de mens. Vanuit dit uitgangspunt is de biologisch dynamische landbouw ontstaan. De biologisch-dynamisch (Demeter) landbouw wordt gezien als één grote samenwerking tussen deze verschillende levenskrachten. Om die reden wordt er in de productie alles aan gedaan om de natuurlijke groei te bevorderen. Hierbij staat het behoud van de vruchtbare bodem en de diversiteit aan gewassen en gehouden dieren centraal. Bij de reguliere landbouw daarentegen wordt de natuurlijk groei gestimuleerd met kunstmatige middelen om sneller te kunnen verbouwen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van kunstmest.
 

Biodynamische voeding

Tegenwoordig is er van vrijwel elke soort voedingsmiddel een biodynamische variant verkrijgbaar. Hierdoor zullen er niet snel tekorten aan bepaalde voedingsstoffen ontstaan bij een volledige biologisch dynamische voeding. Mits er natuurlijk gezond en gevarieerd wordt gegeten. Producten met het Demeter-keurmerk zijn vooral te verkrijgen in natuurvoedingswinkels, webwinkels en op boerenmarkten. Aan de verschillende voedingsmiddelen worden ook verschillende eisen gesteld om het de term “biologisch dynamisch” te mogen geven. Dit komt omdat bijvoorbeeld vlees een ander productieproces ondergaat dan groenten.
 

Gezondheid biodynamisch

Net als bij biologische voeding zijn er geen aantoonbare bewijzen dat biologisch dynamische voeding gezonder is dan de reguliere voedingsmiddelen. Volgens aanhangers van biologische (dynamische) voeding komt dit omdat een lange-termijn effect nog ontbreekt. Een lange-termijn effect duurt nu eenmaal lang. Het bewijs zou volgens hen dus op den duur wel aangetoond worden. Onlangs werd de invloed van biologische voeding op de gezondheid echter opnieuw onderzocht. Hieruit bleek dat enkele specifieke biologische voedingsmiddelen bepaalde gezondheid bevorderende stoffen bevatten. Voorbeelden daarvan zijn tomaten en yoghurt. De conclusie bleef echter dat de meeste biologische (dynamische) voeding niet per definitie gezonder zou zijn dan de reguliere niet-biologische voeding. Ook dit onderzoek plaatst een kanttekening bij het lange-termijn effect. Dat is niet mee genomen in dit onderzoek. Daar is dus op dit moment nog niets over te zeggen. Ook zijn er twijfels over de overblijfselen van pesticiden. Pesticiden zijn chemische bestrijdingsmiddelen. Deze kunnen bij te grote hoeveelheden schadelijk zijn voor de gezondheid. Voor niet-biologische producten geldt dat 7% te veel restanten van pesticiden bevatte. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) uit 2006 en 2007. De NVWA is een organisatie van de overheid die toeziet op de veiligheid van voedsel en producten. Daarnaast bewaakt het de gezondheid van dieren en planten.
 

Voordelen biodynamisch

Voordelen van biodynamisch kunnen zijn:

• milieuvriendelijk: Biologisch dynamische voeding belast het milieu minder.
• dierenwelzijn: Dieren uit de biologisch dynamische sector hebben een beter leven gehad. Zij krijgen ander (biologisch) voer, meer leefruimte en een natuurlijk groeitempo. Met een natuurlijk groeitempo wordt bedoeld dat de dieren geen hormonen krijgen toegediend om sneller te groeien.
• smaak: Aanhangers van biodynamische voeding vinden de smaak beter. Uiteraard kan smaak per persoon verschillen.
• voedingswaarde: Sommige biologisch dynamische producten bevatten meer bioactieve stoffen. Een voorbeeld van een bioactieve stof zijn antioxidanten. Een hoog gehalte aan antioxidanten zou het risico op chronische ziekten als hart- en vaatziekten en kanker kunnen verlagen. Dit effect is in meerdere studies met verschillende producten aangetoond. Ook het eiwitgehalte zou in biologisch dynamische graanproducten lager zijn. Daarnaast zouden biologisch dynamische melkproducten meer omega 3-vetzuren, vitamine E en betacaroteen bevatten. Het gehalte aan omega 3 lijkt vooral afhankelijk van het soort voer dat gebruikt is. Omega 3 kan de kans op hart- en vaatziekten verkleinen. Het gehalte aan vitamine E en betacaroteen lijkt vooral hoog te zijn in de zomerperiode.

Nadelen biodynamisch

Nadelen van biologisch-dynamisch kunnen zijn:

• prijs: De prijs van biologisch dynamische voeding ligt hoger dan niet-biologische voeding. Dit komt bijvoorbeeld omdat er voor de productie meer ruimte nodig is. Ook is het leven van dieren langer. Door het langere leven wordt de productie duurder. De hoge prijs is de belangrijkste reden voor mensen om geen biologisch dynamische producten te kopen. Uit onderzoek blijkt dat 81% van Nederlanders vaker biologisch gaat eten als biologische voeding goedkoper wordt.
• kwaliteit: Doordat er geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt kunnen bepaalde producten sneller worden aangetast.
• minder lang houdbaar: Er worden aan biologisch dynamische producten minder of andere conserveermiddelen toegevoegd. Hierdoor kan een product sneller bederven.

Onderzoek biodynamisch

• Een op de vier Nederlanders geeft in 2012 aan meer biologische producten te kopen ten opzichte van 2011. 6% is juist minder gaan kopen. De belangrijkste reden voor de stijging is het welzijn van dieren. Veel Nederlanders eten echter nog niet regelmatig biologisch. Dit heeft vooral te maken met de hoge prijs van biologische voeding. Ander onderzoek toont echter aan dat 42% wel bereid is om extra te betalen voor biologische voedingsmiddelen.
• Er heeft een onderzoek plaats gevonden naar de bekendheid van verschillende keurmerken. Hieruit bleek dat het “Ik Kies bewust” logo het bekendst is. Tevens was dit ook het meest verkochte keurmerk. Maar liefst 96% van de ondervraagden kende dit keurmerk. Daarop volgende het “Max Havelaar” keurmerk met 88%. Opvallend was dat de groene, duurzame keurmerken minder bekend waren. Voorbeelden hiervan zijn Demeter, Milieukeur en Groenlabelkas.
• Consumenten kiezen liever voor lokale producten dan biologische producten. Van de ondervraagden gaf 23,8% aan lokale producten het belangrijkste te vinden. Voor biologische producten kwam dit neer op 10,4%. Overigens vond 34,7% allebei de eigenschappen even belangrijk. Er waren ook mensen die aangaven niets te geven om biologische dan wel lokale producten. Dit betrof 19,1% van de ondervraagden. Opvallend was dat dit percentage het hoogst was onder laagopgeleiden.
• Onderzoekers hebben ontdekt dat de gewone landbouw duurzamer kan zijn dan de biologisch. Als de reguliere landbouw streeft naar een maximale oogst en gebruik maakt van milieuvriendelijke technieken zou het in vergelijking met biologische landbouw minder energie gebruiken. Minder energie zou minder uitstoot van broeikasgassen betekenen. De opbrengst van biologische landbouw ligt daarentegen 20% lager dan die van de reguliere landbouw. Dit betekent dat biologische landbouw meer grond nodig heeft om dezelfde hoeveelheid mensen te voeden als bij reguliere landbouw. Dit zou ten koste kunnen gaan van de natuur. De onderzoekers benadrukken hierbij wel dat er meer onderzoek nodig is naar de milieueffecten van de verschillende landbouwtechnieken.

Externe informatie biodynamisch of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende biodynamisch, voor u tegengekomen:

• Biologisch-dynamisch tuinieren in de praktijk. Auteur W. Schilthuis, Nederlands, 205 pagina’s. Iedereen die groente zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen wil telen, kan veel waardevols in dit boek ontdekken, ook mensen die dit niet speciaal op biologisch-dynamische wijze willen doen.
• Op weg naar een fijnzinnige landbouw. Auteurs Jan Schrijver & John Van Der Rest, Nederlands. De schrijvers weten in een toegankelijke stijl de positie van de huidige biologisch-dynamische landbouw ten opzichte van de biologische en gangbare landbouw duidelijk te maken.
• The Demeter Cookbook. Auteur Hermann Spindler, Engels, 272 pagina’s. Recipes Based on Biodynamic Ingredients, from the Kitchen of the Lukas Klinik.
• Bij deze webshop kan men er zeker van zijn dat elk aangeboden product biologisch of ecologisch verantwoord (eco-friendly), duurzaam en/of eerlijk vervaardigd (Fair trade) is. Amanvida selecteert alleen merken en producten die biologische, ethische en duurzaam zijn.

Terug