Ecologisch (milieubewust)
Door ecologisch (milieubewust) te eten wordt milieuvervuiling beperkt. Bovendien gaat ecologisch eten goed samen met een gezond eetpatroon. Ecologisch of milieubewust is daar waarbij rekening wordt gehouden met de invloed op het milieu. Met het milieu wordt ook wel ecologie bedoeld. Ecologie staat voor alle processen en relaties tussen mensen, dieren, planten en aarde. Hierbij wordt ook wel van het ecosysteem gesproken. Dit ecosysteem gaat er van uit dat alles wat de mensheid doet, ook invloed heeft op planten, dieren en de aarde. Ieder huishouden heeft een bepaalde invloed op het milieu. Deze invloed wordt ook wel de milieubelasting of milieuvervuiling genoemd. Milieubelasting wordt veroorzaakt door het gebruik van verwarming, elektriciteit en voedsel. Maar ook door bijvoorbeeld autorijden. Deze gewoonten zijn vooral milieuvervuilend, doordat ze CO2 uitstoten. CO2 is de afkorting van koolstofdioxide. Koolstofdioxide in de lucht is schadelijk voor het milieu, omdat het onder andere resulteert in toename van het broeikaseffect. Het broeikaseffect zorgt ervoor dat het op aarde waarschijnlijk warmer wordt. Deze opwarming wordt klimaatverandering genoemd. Klimaatverandering zorgt voor tal van problemen.
Aandacht voor milieuproblematiek door menselijk toedoen bestaat al tientallen jaren. In het jaar 1972 sloeg een groep deskundigen alarm. Zij vonden dat het gedrag van mensen te veel invloed heeft op het milieu. Zij noemde zichzelf ‘De club van Rome’. In de jaren daarna kwam er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en milieuvervuiling. Thema’s als zure regen waren in de jaren tachtig en negentig erg belangrijk. Sinds enkele jaren is het gebruik van duurzame voedingsmiddelen sterk toegenomen. De verkoop van biologische producten blijft ieder jaar stijgen.
Voeding is verantwoordelijk voor 20% tot 30% van al het energiegebruik. Wereldwijd neemt dit energiegebruik toe. Dat komt onder andere doordat de wereldbevolking toeneemt. Meer mensen moeten dus van voedsel en energie worden voorzien. Ook is er sprake van verwestersing in bepaalde landen zoals Azië en China. Verwesteren wil zeggen dat de inwoners van deze landen meer westerse gewoontes overnemen. Dit komt vooral omdat deze landen rijker worden. Door verwestersing neemt de welvaart toe. Hierdoor wordt er meer gegeten, met meer dierlijke producten. Dit zorgt voor extra vervuiling van het milieu. Ook heeft het gevolgen voor de biodiversiteit op aarde. Biodiversiteit is de variatie aan dieren- en plantensoorten. Minder biodiversiteit betekent dat het aantal soorten planten en dieren terugloopt. Alle voeding die wordt geproduceerd en geconsumeerd heeft dus een bepaalde hoeveelheid invloed op het milieu. Sommige voedingsmiddelen hebben veel invloed, anderen minder. Met invloed wordt negatieve invloed bedoeld. Het eten dat uiteindelijk geconsumeerd wordt, heeft allerlei processen doorlopen.
Voordat een product geconsumeerd wordt, worden onder meer de volgende stappen doorlopen:
- groeien op het land;
- oogsten;
- bewerking in een fabriek;
- transport naar de groothandel;
- transport naar de winkels;
- transport van de winkel naar huishoudens;
- koken.
Voor al deze stappen is energie en water nodig. Dit levert een bepaalde hoeveelheid CO2 uitstoot op. De stappen van land tot consumptie wordt de voedselketen genoemd. Bij alle processen van de voedselketen komt een bepaalde hoeveelheid koolstofdioxide vrij. Deze hoeveelheid CO2 per persoon wordt voedselafdruk genoemd. Iemand met een grote voedselafdruk, belast het milieu meer dan iemand met een kleine voedselafdruk.
De invloed van voeding op het milieu komt ook door:
- Het verbruik van water. Voor de productie van voedsel is veel water nodig. Door veel waterverbruik zakt het grondwaterpeil. Dit heeft in westerse landen weinig invloed. Vooral in de warmere, droge landen kan dit voor problemen zorgen. In deze landen mislukken hierdoor oogsten en is er een tekort aan drinkwater.
- Verspilling van voedsel. Veel voedsel dat wordt geproduceerd wordt uiteindelijk niet geconsumeerd. Ongeveer 40% van al het eten wordt weggegooid. Al dit weggegooide eten heeft door productie en transport wel invloed gehad op het milieu. Doordat het niet gegeten wordt, moet het weer verbrand of gecomposteerd worden. Dit draagt nog meer bij aan de vervuiling van het milieu.
- Smog. Voedsel wordt over de hele wereld getransporteerd. Vrachtwagens, schepen en vliegtuigen produceren smog. Smog is vervuilde mist door uitlaatgassen. Smog is nadelig voor het milieu en schadelijk voor de gezondheid.
- Mest en bestrijdingsmiddelen. Mest en bestrijdingsmiddelen zorgen ervoor dat lucht, grond en daarmee ook grondwater vervuilt raken.
Ecologisch eten
Alles wat gegeten wordt heeft dus invloed op het milieu. Door bepaalde keuzes kan de milieubelasting worden beperkt. Dat kan onder andere door:
- Kiezen voor plantaardig producten. Voor de productie van plantaardige producten is een stuk minder energie en water nodig. Zo is voor de productie van een kilo rundvlees 15.000 liter water nodig. Voor de productie van een kilo soja is dat 2.100 liter. Daarnaast geven dierlijke producten een forse uitstoot van CO2. Dat is minder bij plantaardige producten.
- Minder voedselverspilling. Door efficiënter met voedsel om te gaan, hoeft er minder weggegooid te worden. Dat is beter voor de portemonnee en beter voor het milieu.
- Kiezen voor duurzame vis. Overbevissing is wereldwijd een groot probleem. Hierdoor bestaat de kans dat bepaalde vissoorten uitsterven. Door voor duurzame vis te kiezen blijven vissoorten in stand. Er wordt hierbij namelijk gekeken naar de vispopulatie. Afhankelijk daarvan mag er een bepaalde hoeveelheid gevangen worden. Op deze manier kan de vis zich voldoende voortplanten. Ook wordt bijvangst zo veel mogelijk tegen gegaan. Bijvangst is de vangst van vissen of bijvoorbeeld krabben waarop niet gevist wordt. Deze bijvangst overlijdt vaak door de vangst.
- Kiezen voor seizoensproducten. Wanneer seizoensproducten gegeten worden, hoeven deze minder verpakt en opgeslagen te worden. Dit scheelt verbruik van verpakkingsmaterialen en energie voor opslag.
- Kiezen voor omgevingsproducten. Omgevingsproducten zijn geproduceerd in de eigen omgeving. Bijvoorbeeld uit het eigen dorp of de stad. Hier zijn geen duidelijke grenzen aan verbonden. Hoe dichter een product bij huis geproduceerd wordt, hoe beter. Hierdoor hoeft het geen langdurig transport te ondergaan. Transport door bijvoorbeeld een vrachtwagen of vliegtuig levert uitstoot van broeikasgassen op. Sommige producten komen uit de eigen omgeving maar hebben toch een lang transport ondergaan. Een voorbeeld daarvan zijn Hollandse garnalen. Deze garnalen worden in Nederland gevangen. Hierna vaak verscheept naar Turkije om gepeld te worden, en komen daarna weer terug naar Nederland.
- Het gebruik van biologische producten. Biologische producten hebben over het algemeen een lagere belasting voor het milieu. Als voedingsmiddelen de term ‘biologisch’ krijgen, geeft dat aan dat er is voldaan aan bepaalde eisen. Een van die eisen is dat het product minder schade aan het milieu toebrengt dan een regulier product.
Dit zijn een aantal voorbeelden van mogelijkheden om ecologisch met voeding om te gaan. Toch zijn er nog veel meer manieren om de invloed op het milieu te beperken. Doe bijvoorbeeld de boodschappen niet met de auto maar met de fiets. Dit is zowel beter voor het milieu, als voor de gezondheid. Probeer bij het boodschappen doen nooit te veel te kopen. Te veel inkopen zorgt er vaak voor dat voedsel bederft en weggegooid moet worden. Als een product minder belastend is voor het milieu, wordt dat vaak aangegeven met een keurmerk.
Er zijn hier verschillende keurmerken voor:
- het milieukeur;
- het EKO-keurmerk;
- het keurmerk Demeter;
- producten met de term ‘biologisch’, ‘ecologisch’ of ‘organic’.
Ecologisch en gezondheid
Ecologische voeding blijkt in grote lijnen overeen te komen met de richtlijnen voor goede voeding. Deze richtlijnen geven aan welke voeding gezond is. Zo wordt er bijvoorbeeld geadviseerd om meer groenten, fruit en andere plantaardige producten te eten. Bovendien wordt er aangeraden om minder dierlijke producten, zoals vlees, te gebruiken. Als er milieubewuste voeding wordt gegeten, betekent dit ook dat er gezond wordt gegeten. Toch zijn er ook enkele tegenstrijdigheden. Zo wordt er volgens de richtlijnen voor gezonde voeding geadviseerd om twee keer per week vette vis te eten. Dit komt door de omega-vetzuren in vis. Deze vetzuren kunnen de kans op hart- en vaatziekten verkleinen. Het eten van vis is in veel gevallen niet goed voor de biodiversiteit in oceanen en zeeën. Als er vis wordt gegeten, kan er het beste voor de duurzame variant gekozen worden.
Onderzoek ecologisch
- Het koken van een kop thee levert net zoveel CO2 uitstoot als twee Google zoekopdrachten. Duizend Google zoekopdrachten leveren totaal evenveel CO2 uitstoot als een kilometer autorijden.
- Groenten uit Nederlandse kassen produceert evenveel CO2 als uit Spanje. In Spanje is geen kas nodig die in de winter verwarmd moet worden. Aangezien de Spaanse groente verscheept of over gevlogen moet worden, kost ook deze energie. Netto maakt het niet uit of de groenten uit Nederlandse kassen of van Spaans land afkomstig is.
- Mosselen en zeeslakken zijn zeer slecht voor het milieu. Deze zeedieren blijken volop winden (scheten) te laten waardoor er meer broeikasgas ontstaat. Dat broeikasgas afkomstig van scheten van dieren schadelijk is voor het milieu, was al langer bekend. Ook bij runderen en varkens is dit effect groot. Nu blijkt dus ook dat dat voor bepaalde zeedieren geldt.
- Nederlanders blijken op te grote voet te leven. Nederlanders gebruiken veel energie door onder andere veel dierlijke producten te eten en veel met auto en vliegtuig te reizen. Het gemiddeld gebruik van een bevolkingsgroep wordt ecologische voedselafdruk genoemd. Als de hele wereld evenveel zou consumeren als Nederlanders is er drieënhalve aardbol nodig om iedereen van energie en voeding te kunnen voorzien.
Externe informatie ecologisch of producten over milieubewuste voeding
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende ecologisch, voor u tegengekomen:
- De groene tuinier, gids voor milieubewust tuinieren. Auteur B. Flowerdew, Nederlands, 224 pagina’s. Bijna tweederde van het boek bevat uitgebreide informatie over de natuurlijke bestrijding van ziekten en problemen, die door plaagdieren en het weer veroorzaakt kunnen worden. Gedegen werkboek voor beginnende biologische tuiniers.
- Basishandboek voor de biologische moestuin. Auteur Marie Luise Kreuter, Nederlands, 104 pagina’s. In boekje wordt beschreven hoe je groente, fruit en kruiden op biologische wijze kunt kweken, dus zonder gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen.
- Handboek ecologisch tuinieren. Auteurs Geert Gommers & Frank Petit-Jean, Nederlands. Dit boek mag echt wel met reden dé ecologische moestuinbijbel genoemd worden. Uitgebreid en volledig advies voor zowel beginners als kenners.
- Lekker ecologisch! Auteurs Luk Naets & Diana Lauwers, Nederlands, 352 pagina’s. Ruim 500 recepten en een schat aan informatie. Uitgave van vereniging voor ecologische leef- en teeltwijze (Belgisch, maar richt zich ook op Nederland).
- Bij deze webshop kan men er zeker van zijn dat elk aangeboden product biologisch of ecologisch verantwoord (eco-friendly), duurzaam en/of eerlijk vervaardigd (Fair trade) is. Amanvida selecteert alleen merken en producten die biologische, ethische en duurzaam zijn.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.