Galstenen
Galstenen kunnen zorgen voor pijnlijke klachten. Een operatieve verwijdering is dan vaak noodzakelijk. Galvloeistof speelt een belangrijke rol bij de vertering van vetten. Galstenen zijn ongewenste steentjes gevormd uit het gal. Het gal dat wordt aangemaakt door de lever is een vrij dikke, goudgele vloeistof. De galproductie is een continue proces. Het is nodig om cholesterol, vetten en vitaminen uit de voeding te mengen en te verteren. Het wordt vanaf de lever door een buisje (galwegen) naar de voeding in de dunne darm gevoerd. Of het wordt onderweg opgeslagen in de galblaas, een klein peervormig zakje. De galblaas kan op zijn beurt ook gal afgeven aan de dunne darm. Wanneer vet eten de maag passeert trekt de galblaas namelijk samen en geeft daarbij gal af.
Het gal bestaat vooral uit water met daarbij galzouten, cholesterol en bilirubine. Cholesterol is een vetachtige stof die het lichaam nodig heeft als bouwstof voor cellen en hormonen. Bij overvloed kan cholesterol ook voor klachten zorgen zoals hart- en vaatproblemen. Bilirubine is een afvalstof die vrijkomt bij afbraak van oude rode bloedcellen en het wordt gebruikt bij de galaanmaak. Het zorgt ook voor de goudgele kleur van gal en de donkerdere urinekleur bij een galwegobstructie.
Galstenen kunnen zich bevinden in de buizen van het galsysteem of in de galblaas in het lichaam. Het komt voor bij 10% van de bevolking, tot 30% bij ouderen. Voornamelijk bij mensen van middelbare of oudere leeftijd. De meeste geven geen klachten en symptomen. Galstenen worden daarom vaak niet ontdekt en behandeld. Als ze wel voor (pijnlijke) klachten zorgen komt dit vaak door verstopping in de galbuis of galblaas. Galstenen kunnen goed worden aangepakt door een behandeling of operatie. Bij galstenen is er kans op complicaties. Bij klachten dienen ze operatief verwijderd te worden. De klachten blijven daarna in de meeste gevallen weg.
Oorzaken galstenen
Galstenen ontstaan wanneer galvloeistof te veel indikt. Ze ontstaan daarom meestal in de galblaas die fungeert als tijdelijke opslagplaats. Galvloeistof kan daar langere tijd ‘stil staan’ en gaan indikken. Ook kan de samenstelling een rol spelen evenals de werking van de galblaas. Wanneer de galblaas zich onvoldoende leegt kan de achtergebleven vloeistof makkelijker indikken. Galstenen kunnen echter ook ontstaan in de galwegen. Galstenen bestaan uit cholesterol, bilirubine en galzouten.
Er zijn twee soorten galstenen: de cholesterolgalstenen, deze bestaan voornamelijk uit cholesterol. En de zogenaamde bilirubinepigmentstenen, deze bestaan voor het grootste deel uit bilirubinezouten. In 80% van de gevallen betreft het de cholesterolgalstenen. Dit kan ontstaan wanneer er te veel cholesterol of te weinig galvloeistof aanwezig is. Er vormen zich dan kristallen, deze kunnen neerslaan en uitgroeien tot galstenen. Het aantal steentjes kan variëren van enkele tot tientallen. De grootte van de steentjes kunnen variëren van een paar millimeter tot een paar centimeter. Steentjes die te groot zijn en een obstructie veroorzaken, geven klachten. Van de cholesterolgalstenen is bekend dat deze 30% vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. Vrouwelijke hormonen en het gebruik van orale anticonceptiva (de pil) spelen hierbij waarschijnlijk een rol. Maar hier is nog te weinig onderzoek naar gedaan. Ook overgewicht, weinig drinken en/of vet eten vergroot de kans op galstenen. Daarnaast spelen erfelijke factoren mogelijk ook een rol. Galstenen komen vaker voor bij oudere mensen omdat galstenen vaak langzaam groeien. Zwangere of personen met diabetes of een stofwisselingsziekten kunnen vaker last van galstenen hebben.
Symptomen galstenen
Galstenen geven weinig tot geen klachten zolang ze de doorstroming van de galvloeistof niet belemmeren. Bij indikking en neerdaling van het gal kan obstructie tot klachten leiden.
- Pijnaanval: Wanneer een galsteen de doorstroming verhindert kunnen pijnklachten ontstaan. Het lichaam probeert dan de versperring op te heffen door de galblaas te laten samentrekken. Dit kan heftige (kramp)pijn veroorzaken in de rechterbovenbuik. Deze pijn wordt koliekpijn genoemd. Dit duurt gemiddeld 1 tot 4 uur met pijnscheuten. De pijn kan uitstralen naar de schouder(s). Bijkomende klachten zijn misselijkheid, braken en geelzucht. Hiervoor kunnen pijnstillers en spierverslappers worden aanbevolen.
- Ontsteking van de galblaas of galwegen: Galstenen kunnen een ontsteking van de galblaas of de galwegen veroorzaken. Wanneer een galsteen klem komt te zitten kan dit de wand van de galblaas of galbuis beschadigen. Dit kan zorgen voor een ontsteking. Wanneer een galsteen ook de afvoergang van de alvleesklier, voor alvleeskliervloeistof, afsluit kan een plotselinge (acute)alvleesklierontsteking ontstaan. Dit is een vervelende complicatie die snel in het ziekenhuis behandeld moet worden. De alvleesklier maakt enzymen voor de spijsvertering en hormonen. Het afvoerkanaal van de alvleesklier naar de darm toe is dezelfde als die van de galwegen.
- Ontkleurde ontlasting, urine of oogwit: Ook een lichte tot witte ontlasting, donkere tot bruine urine of geler oogwit kan wijzen op galstenen. Galvloeistof komt voornamelijk in de ontlasting terecht en een kleiner deel in het bloed voor hergebruik. Gal, om precies te zijn bilirubine, zorgt voor de kleur van de ontlasting en urine. Bij obstructie door galstenen komen er minder galstoffen in de ontlasting en meer galstoffen in het bloed. Dit bloed wordt door de nieren gefilterd en als donkere urine uitgescheiden. Ook kan dit bloed zorgen voor een geler oogwit en een gelige huid. Dit wordt geelzucht genoemd. Galstenen zijn niet altijd de oorzaak van geelzucht.
- Overige klachten: Winderigheid, boeren, een vol gevoel en het slecht kunnen verdragen van vet eten kunnen wijzen op galstenen.
Galstenen verwijderen
Het is de bedoeling om bij klachten naar de huisarts te gaan. Vaak wordt er doorverwezen naar het ziekenhuis voor een echo-onderzoek. Als een galsteen voor blokkade zorgt kan deze verwijdert worden door een kijkoperatie. Dat hangt af van de klachten en hoe vaak deze opspelen. Bij een kijkoperatie worden er vier kleine sneetjes aangebracht. Er wordt op een andere wijze gewerkt als bij een gewone operatie, om het litteken zo klein mogelijk te houden. Als de galstenen zich in de galwegen bevinden kunnen deze worden verwijderd. Als de galstenen zich in de galblaas bevinden, wordt de galblaas verwijderd (cholecystectomie). Bij een galblaasontsteking is dit vaak het geval. De galblaas is een tijdelijke opslagplaats en er kan prima zonder geleefd worden. In plaats van een operatie kunnen de galstenen ook vergruist worden of verholpen worden door medicijnen. Vergruizen wordt tegenwoordig niet meer gedaan. Een kijkoperatie wordt aanbevolen omdat dit de oorzaak van het probleem aanpakt in tegenstelling tot vergruizen.
Voeding en galstenen
Een logische gedachte zou zijn dat vet eten zorgt dat er meer gal wordt gebruikt en daardoor minder galstenen ontstaan. Dit is niet helemaal waar, galstenen kunnen bij vetrijk eten juist ook groeien. Bij mensen die vaak vet eten knijpt de galblaas zich minder goed leeg.
Er bestaat geen dieet om galstenen te voorkomen. Wel zijn er enkele algemene leefstijladviezen die de kans op galstenen verkleinen. Een gezond lichaamsgewicht is belangrijk om galstenen te voorkomen. Daarom is het belangrijk om gezond, gevarieerd en vezelrijk te eten. Om galdoorstroming te stimuleren zijn regelmatig verdeelde maaltijden belangrijk. Na een galblaasverwijdering is een vetbeperkt dieet vaak niet nodig als er geen overgewicht aanwezig is.
Onderzoek galstenen
Alternatieve middelen om galstenen tegen te gaan zijn het innemen van extra vitamine C en omega 3-vetzuren. Hier is echter nog te weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Ook zou het vermijden van geraffineerde suikers in de voeding, galstenen doen voorkomen.
Externe informatie galstenen of producten
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende galstenen, en relevant product voor u tegengekomen:
- Recipes For Liver Rescue: Diet Answers to Fatty Liver, Weight Loss Issues, Fatigue, Gallstones, e-BOOK. Auteur Anthony Berks. Engels.
- A Simple Guide to Gallstones and Gallbldder Diseasess, e-BOOK. Auteur Dr. Kenneth Kee. Engels.
- Gallstones, Gallbladder Disease, and Surgery: A Patient’s Guide, e-BOOK. Auteur J Laurence, Engels. Topics/subjects: gallstones, gall stones, gallbladder, gall bladder, cholecystectomy, laparoscopic, surgery, general surgery, jaundice, bile, abdominal pain, pancreas, ERCP.
- Getting Rid of Gallstones, e-BOOK. Auteur Ernst Jürgen, Engels.
- Liver Support is het allerbeste op het gebied van leversuppletie. Het bevat de belangrijkste kruidenextracten die een goede lever- en galfunctie ondersteunen. Het zorgt voor een reinigende werking van je lever. Ook ondersteunt het de spijsvertering. De kruidenextracten zijn, conform wetenschappelijke studies, hoog gedoseerd en bevatten een hoge concentratie werkzame stoffen. Zowel de inhoud als de capsule zijn 100% Vegan.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.