Mond, keel en oren

 
Mond, keel en oren nemen een relatief klein deel van het lichaam in beslag. Dit maakt ze echter niet minder belangrijk. Zowel de keel als de mond en de oren hebben functies die toch wel opmerkelijk te noemen zijn. Keel, mond en oren behoren tot de bovenste lucht- en voedselwegen en de zintuigen gehoor, evenwicht, smaak en reuk.
 

De keel en zijn functie

De keel is een holte in het hoofd van de mens en volgt direct na de mond vlak voor de slokdarm. Het is de plaats waar de ademhaling en voedselafvoer naar de maag elkaar kruisen. De keel heeft twee organen die beide tot een ander systeem behoren; de farynx en de larynx.
 
De farynx behoort tot het digestief systeem. Digestie, oftewel spijsvertering, betekent het verteren van voedsel tot stoffen die door het lichaam kunnen worden opgenomen. Dit gebeurt in het spijsverteringskanaal. Het spijsverteringskanaal bestaat uit buizen en lichaamsholten waarin het spijsverteringsproces plaatsvindt.
 
De larynx staat beter bekend als het strottenhoofd en is onderdeel van het luchtwegstelsel. Het strottenhoofd is het orgaan in de hals van mensen dat betrokken is bij de ademhaling, bescherming van de luchtpijp en het maken van geluid.
 
De functie van de keel is het mogelijk maken van eten, drinken, praten of zingen. Het eten en praten tegelijk wordt geremd en voorkomt verslikken. Daar zorgen het strotklepje en het strottenhoofd voor. Het strotklepje is een dun klepje, bedekt met een slijmvlies, dat zich aan de basis van de tong bevindt. De belangrijkste functie van het strottenklepje is het voorkomen dat voedsel in de luchtpijp terecht komt.
 

Aandoeningen aan de keel

In de keel kunnen verschillende dingen fout gaan. De meest voorkomende aandoeningen zijn:

• Amandelen: Diverse weefsels in of bij de keel kunnen ontsteken, zoals bijvoorbeeld de amandelen. Amandelen zijn amandelvormige orgaantjes die bestaan uit zacht klierachtig weefsel. Ze vormen een gedeelte van het immuunsysteem. Het immuunsysteem is het verdedigingssysteem van het lichaam tegen ziekteverwekkers.
• Slikproblemen: Een brokgevoel in de keel komt vaak voor. Veel cliënten zijn hierover ongerust, maar over het algemeen is het een onschuldig probleem. Er zijn mogelijke bijkomende klachten bij slikproblemen, zoals een slijmprop in de keel die niet weggeslikt kan worden, een gevoel dat er een graat of een korreltje in de keel zit en een branderige, pijnlijke of geïrriteerde keel. Er zijn twee meest voorkomende oorzaken voor slikproblemen: Spierspanning: Tijdens het slikken, maar ook bij schrapen en kuchen, worden bepaalde keel- en halsspieren aangespannen. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de adamsappel (het vooruitstekend bovenste gedeelte van het strottenhoofd), die bij de slikbeweging op en neer gaat. Als de spieren gespannen blijven, kan dit tot gevolg hebben dat een brok in de keel gevoeld wordt. Als men minder gespannen is, zal het gevoel minder zijn of geheel verdwijnen. Slijmgevoel: Het brokgevoel kan ook ervaren worden als een slijmgevoel in de keel. Normaal neusslijmvlies produceert elke dag veel slijm, dat regelmatig wordt doorgeslikt. Hierbij komt ook nog het speeksel. Samen is dat een paar liter vocht per dag wat we doorslikken zonder het te weten. Maar als men zich deze productie van slijm en vocht bewust wordt, kan het als een brokgevoel ervaren worden.

Keelaandoeningen en voeding

Bij ziekte of aandoening verbruikt het lichaam meer energie. Hoewel het dan noodzakelijk is om meer te eten, is eten door verminderde eetlust en verzwakking vaak een probleem. Het risico op ondervoeding bestaat ook wanneer het door keelaandoeningen niet mogelijk is om voldoende te eten.
 
Door te weinig of een eenzijdige voeding krijgt het lichaam onvoldoende brandstof en bouwstoffen binnen. In zo’n situatie vermindert de weerstand. Ook zal de behandeling en het herstel van de aandoening langzamer verlopen. Bovendien neemt het risico op infecties en vermoeidheid toe.
 
Het is van groot belang om te letten op de voeding bij keelaandoeningen. Belangrijk is om gezonde voeding te nuttigen, zoals het dagelijks eten van voldoende groente, fruit, volkorenproducten en het drinken van voldoende vocht. Een aantal belangrijke kenmerken voor voeding bij keelaandoeningen zijn als volgt:

• Het vermijden van kruidige gerechten. Wanneer een gerecht of product te sterk is gekruid kan dit voor een schurend effect zorgen in de keel. Tevens kunnen kruiden een branderig of prikkend gevoel geven.
• Vaak kan er geen vaste voeding gegeten worden, doordat de keel is opgezet of zeer doet. Het is daarom belangrijk om vloeibare voeding te nuttigen en vaste voeding even te vermijden.
• Roken behoort niet tot de categorie voeding, maar het is belangrijk om te stoppen met roken bij keelaandoeningen. Roken kan een branderig gevoel geven in de keel. Tevens kunnen de klachten verergeren.

De mond en zijn functie

In de mond vindt de eerste fase van de voedselverwerking plaats. Het voedsel wordt door de tanden en kiezen in stukjes verdeeld en vervolgens vermengd met speeksel. Het speeksel breekt het voedsel gedeeltelijk af, zodat het vervoerd kan worden naar de maag. De mondholte bestaat uit het gehemelte, de tong, de boven- en onderkaak, het gebit en de speekselklieren. De tong helpt bij het vermengen van het voedsel en is daarnaast het smaakorgaan. Het smaakorgaan zorgt ervoor dat men smaken kan proeven en herkennen. Er zijn vijf verschillende smaken: zoet, bitter, zuur, zout en umami. Umami smaakt als hartig. Het tong, het gehemelte en de spieren achter in de mond helpen het gekauwde voedsel naar achteren te verplaatsen en het vervolgens door te slikken. De verschillende delen van de mond, vooral de lippen, de tong, de tanden en het gehemelte zorgen samen met de stembanden ook nog voor de spraak. Door de mond kan adem worden gehaald, aangezien de luchtwegen met zowel de neus als de mond zijn verbonden.
 

Aandoeningen aan de mond

Ook in de mond, op de lippen of de tong kunnen irritaties en aandoeningen ontstaan zoals zwellingen, puistjes of zweertjes. Hoewel er een groot aantal verschillende zweren en aandoeningen in de mond voorkomen, behoren aften, koortslip, leukoplakie en candidiasis (candida of spruw) tot de meest voorkomende.

• Aften: Aften zijn kleine witte zwellingen of zweertjes omgeven door rood weefsel. Aften zijn niet besmettelijk. Dit in tegenstelling tot de koortslip waarmee aften vaak verward worden. Aften bevinden zich echter altijd binnen in de mond en kunnen steeds terugkomen. De grootte van een aften verschilt vrijwel altijd. Er bestaan kleine en grote aften. Soms komen aften in groepen of clusters voor. Hoewel de exacte oorzaak niet bekend is, menen sommige experts dat problemen met het immuunsysteem een rol speelt. Sommige factoren zoals stress, trauma, allergie, roken, erfelijke aanleg en een tekort aan ijzer of vitamines kunnen de kans op het ontstaan van aften vergroten. Aften genezen meestal vanzelf binnen 7 tot 10 dagen, maar keren later vaak weer terug. Vrij verkrijgbare zalfjes en pijnstillers kunnen tijdelijk verlichting bieden. Spoelen met een antibacterieel mondwater kan de irritatie helpen verminderen. Soms worden antibiotica voorgeschreven om infecties te bestrijden.
• Koortslip: Een koortslip is een infectie van de huid. Deze infectie komt voor op of in de buurt van de lippen. Er ontstaat een plekje dat gevoelig wordt. Het plekje zwelt op en wordt rood. Vervolgens ontstaan er kleine blaasjes gevuld met vocht. Na enkele dagen drogen de blaasjes op en ontstaan er korstjes. Na ongeveer een week is de lip weer genezen, zonder littekens. Sommige mensen hebben langer last van een koortslip. Dit komt omdat de geïnfecteerde plek groter is dan normaal. Een koortslip kan af en toe terug komen. Meestal keert de infectie terug op dezelfde plaats. De blaasjes verdwijnen meestal na een week. Omdat er geen genezing mogelijk is voor een koortslip, kunnen de blaasjes terugkeren in tijden van emotionele spanningen, bij blootstelling aan zonlicht en bij allergieën of koorts. Soms bieden vrij verkrijgbare plaatselijk aan te brengen pijnstillers tijdelijk verlichting.
• Leukoplakie: Leukoplakie ziet eruit als een dikke, witgekleurde vlek op de binnenkant van de wang, op het tandvlees of op de tong. Leukoplakie heeft vaak te maken met roken en ander tabaksgebruik, hoewel ook gebroken tanden en het kauwen op de wang mogelijke oorzaken zijn. Aangezien leukoplakie in naar schatting 5% van de gevallen overgaat in kanker, zal de arts mogelijk een biopsie uitvoeren. Leukoplakie gaat vaak over als het gebruik van tabak wordt gestaakt. De behandeling van leukoplakie begint met het wegnemen van de oorzaak. Voor sommige cliënten betekent dit dat er gestopt moet worden met roken. De arts zal de ontwikkelingen volgen en de aandoening elke drie tot zes maanden onderzoeken, afhankelijk van het type, de locatie en de omvang.
• Candidiasis (spruw): Spruw is een schimmelinfectie die wordt veroorzaakt door candida albicans (een schimmel). Deze aandoening is te herkennen aan romige, geelwitte of rode vlekken op vochtige oppervlakken in de mond. Het weefsel onder de vlek kan pijnlijk zijn. Spruw komt het meest voor bij mensen met een kunstgebit, bij pasgeboren baby’s, bij mensen die verzwakt zijn door ziekte of van wie het immuunsysteem niet optimaal functioneert. Ook mensen die last hebben van een droge mond, die een antibioticakuur volgen of zojuist hebben afgesloten, lopen extra risico. De behandeling bestaat uit het bestrijden van de omstandigheden die deze aandoening veroorzaken. Voor mensen met een droge mond zijn speekselvervangers beschikbaar. Als de spruw wordt veroorzaakt door antibiotica of een anticonceptiepil, helpt het soms een verlaging van de dosis of een verandering in de behandeling. Een goede mondhygiëne is van essentieel belang.

Mondaandoeningen en voeding

Ook bij aandoeningen in de mond is het belangrijk om op de voeding te letten. Door de ervaren pijn en klachten is het soms moeilijk om (voldoende) te eten. De energiebehoefte is groot en dient aangevuld te worden. Om de pijn en klachten bij mondaandoeningen te verkleinen is het aan te raden om de volgende tips op te volgen:

• Het is belangrijk om te weten wat er gegeten en gedronken wordt. Vele producten kunnen een schurend effect hebben in de mond, zoals koolzuur. Koolzuur is te vinden in spa rood en in andere koolzuurhoudende frisdranken. Producten die het gebit aantasten dienen vermeden te worden. Beschermende producten van de mond en het gebit zijn onder andere water en zuivelproducten zoals melk.
• Tevens is het belangrijk om geen grote porties in één keer te eten. De belasting in de mond wordt te groot en kan pijn veroorzaken.
• Voor een koortslip en aften zijn er geen specifieke richtlijnen opgesteld voor voeding. Belangrijk is om te letten op de mondhygiëne. Het regelmatig poetsen van de tanden en schoonhouden van de mond levert al vele positieve effecten op.

Het oor en zijn functie

Het oor is een orgaan waarmee geluidsgolven worden opgevangen om door de hersenen te worden ervaren als geluid. Het gehoor is het vermogen om geluiden waar te nemen. Het is één van de vijf zintuigen. Waarnemen met dit zintuig heet ‘horen’. Het menselijk oor wordt onderverdeeld in drie delen:

• Het buitenoor, bestaande uit de oorschelp en de gehoorgang. In de volksmond wordt dit deel ‘het oor’ genoemd. Het buitenoor dient om geluid naar het inwendige oor toe te leiden.
• Het middenoor optimaliseert geluidstrillingen en geeft het door aan het binnenoor.
• Het binnenoor, bestaande uit gehoor- en evenwichtszenuw. De omzetting van geluidstrillingen naar zenuwimpulsen vinden plaats in het binnenoor.

Het oor vervult belangrijke functies voor de mens. De functie van het oor is het lokaliseren van geluidsbronnen, het communiceren en het herkennen van de geluiden. Het lokaliseren van geluidsbronnen is nodig voor oriëntatie.
 

Aandoeningen aan het oor

Ook in het oor kunnen verschillende aandoeningen optreden. De meest voorkomende aandoeningen zijn:

• Doofheid: Doofheid is het niet of zeer slecht in staat zijn om te horen. Doofheid kan erfelijk zijn, of veroorzaakt worden door een ziekte, bijvoorbeeld hersenvliesontsteking of een ongeval.
• Gehoorschade: Gehoorschade is het ontstaan van schade aan het gehoor door bijvoorbeeld een te lange blootstelling aan hard geluid. Gehoorschade kan ook door bepaalde ziekten ontstaan, zoals oorontsteking. Bij gehoorschade wordt meestal gedacht aan minder of slechter horen, maar ook de bekende piep in de oren als gevolg van luide muziek beluisteren is een teken van gehoorschade.
• Ouderdomsdoofheid: Ouderdomsdoofheid is de normale afname van het gehoor met de leeftijd, met slechthorendheid of doofheid als gevolg. De verschijnselen van ouderdomsdoofheid zijn: hoge tonen niet meer horen en moeite hebben om een gesprek te volgen als er geroezemoes op de achtergrond is. Doorgaans gaan mensen met ouderdomsdoofheid zelf harder praten.
• Middenoorontsteking: Een middenoorontsteking of otitis media is een ontsteking in het middenoor. Dit komt veel voor, vooral bij kinderen. Meestal gaat het vanzelf over zonder dat behandeling nodig is. In enkele gevallen is het beloop agressiever en is nadere behandeling op zijn plaats. Gehoorschade is uiterst zeldzaam en treedt eigenlijk alleen op bij langdurig verwaarloosde oorontstekingen met een loopoor.
• Evenwichtsstoornis: Een evenwichtsstoornis is wanneer er sprake is van een stoornis op een bepaalde plek, waardoor het evenwicht wordt verstoord. Dit kan bijvoorbeeld in de zintuigen zijn, maar ook in de zenuwgeleidingen. Ook onder invloed van vergiftiging kan een evenwichtsstoornis ontstaan. Wanneer de spieren die het evenwicht moeten herstellen niet meer goed functioneren, is er ook sprake van een evenwichtsstoornis. De stoornis kan ontstaan door bijvoorbeeld een ziekte, bacterie, infectie, maar ook door een ongeval waarbij beschadiging optreedt.

Ooraandoeningen en voeding

Voor ooraandoeningen zijn er geen specifieke voedingsadviezen opgesteld. Doofheid en andere stoornissen aan het gehoor zijn niet te behandelen met voeding. Wel is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Dit geldt voor alle aandoeningen aan de keel, mond en oren. Gezond eten zorgt ervoor dat de weerstand op peil blijft waardoor men sneller kan herstellen van ziekten en aandoeningen. Weerstand is de afweer voor ziekteverwekkers in het lichaam. Voor meer informatie over gezonde voeding is te vinden in voedingsdoelverdieping ‘Gezonde voeding’.
 

Externe informatie mond, keel of oren of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende mond, keel en oren, voor u tegengekomen:

• Keel, Neus en Oren. Auteur Reader S Digest, Nederlands, 160 pagina’s. Dit boek legt aan de hand van fascinerende details en adviezen uit hoe u de oren, neus en keel zo gezond mogelijk kunt houden en hoe u mogelijke problemen snel kunt herkennen. Ook leest u wat u kunt doen om uw keel, neus en oren zo efficiënt mogelijk te laten werken.
• Chronic Candidiasis. Auteur Michael T. Murray, Engels, 256 pagina’s. How You Can Benefit from Diet, Vitamins, Minerals, Herbs, Exercise and Other Natural Methods.
• Dizzy me, leven met evenwichtsstoornissen. Auteurs Tania Stadsbader & Floris Wuyts, Nederlands. Een zeer compleet boek over duizeligheid. Naast een heldere uitleg van de werking van het evenwichtssysteem, ook een uitgebreide beschrijving hoe de werking daarvan wordt onderzocht. Voorts een actueel overzicht van oorzaken van duizeligheid met diagnostische en therapeutische mogelijkheden.
• Evisense Pro, Aften Gel. Gel die een dun film laagje over de aft legt. Dit laagje verlicht, volgens de fabrikant, de pijn die de aft veroorzaakt en heeft tegelijkertijd een beschermende en genezende functie.

Terug