Fluoride of fluor

 
Overmatig gebruik van fluoride is schadelijk voor het lichaam. Kinderen kunnen gemakkelijker een overdosering krijgen dan volwassenen. In de voeding komt fluor voor als fluoride. Fluoride is een anorganische stof. Stoffen zijn anorganisch of organisch. Organische stoffen zijn afkomstig van levende wezens zoals planten en dieren. Het gaat om eiwitten, koolhydraten, vetten en vitamines. Deze zijn nodig voor de groei en instandhouding van het lichaam. Hier zijn ook anorganische stoffen voor nodig. Anorganische stoffen zijn afkomstig van levenloze materialen. Naast vocht gaat het om mineralen (macromineralen) en spoorelementen (micromineralen). Dit zijn voedingsstoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in de voeding. De behoefte die het lichaam heeft aan anorganische stoffen is onderzocht. Telkens werd een van de mineralen of spoorelementen weggelaten uit de voeding van proefdieren. Bij een tekort werd de stof weer aan de voeding toegevoegd tot het tekort verdween. Tegenwoordig kunnen mineralen en spoorelementen worden aangetoond in de weefsels. Mineralen en spoorelementen leveren geen energie. Ze zijn wel essentieel voor een goede gezondheid en normale groei en ontwikkeling.
 
Het lichaam kan mineralen en spoorelementen niet zelf maken. Wel zijn er een aantal essentieel voor het lichaam. Dat wil zeggen dat ze absoluut noodzakelijk zijn voor het functioneren. Het is dan ook nodig om deze dagelijks met de voeding in te nemen. Nog niet van alle stoffen is aangetoond dat ze essentieel zijn. Met betere onderzoekstechnieken worden in de toekomst mogelijk meer noodzakelijke mineralen en spoorelementen ontdekt. Mineralen en spoorelementen verschillen in de hoeveelheid die het lichaam ervan nodig heeft. Dagelijks zijn enkele honderden milligrammen tot een gram mineralen nodig. 1 milligram is een duizendste (0,001) gram. Van spoorelementen zijn enkele microgrammen tot tientallen milligrammen nodig. 1 microgram is 0,001 milligram. Ongeveer 4% van het menselijk lichaam, zeg maar gemiddeld 3 kilo, bestaat uit mineralen en spoorelementen.
 
Fluor is in puur ongebonden vorm een giftig gas. Het is dan altijd gebonden aan een andere stof. Dit kan calcium of natrium zijn. In de gebonden vorm is fluoride niet meer giftig. Fluoride is in het lichaam een onderdeel van de tanden en botten. Tanden zijn door de opname van fluoride uit de voeding beter bestand tegen tandbederf. Een ander woord voor tandbederf zijn cariës of gaatjes.
 
Fluoride is een spoorelement en komt in bijna alle voedingsmiddelen voor. Het zit vooral in thee en zeevis. Dit zijn echter zulke kleine hoeveelheden fluoride dat dit geen goede bescherming geeft tegen tandbederf. Daarom is het belangrijk om tandpasta met fluoride te gebruiken. In de scheikunde wordt borium aangeduid met de letter F.
 

Functie fluoride

Fluoride zorgt voor versteviging van botten en tanden. Fluoride zorgt samen met calcium en fosfor voor de structuur van de botcellen. Calcium en fosfor vormen samen hydroxy-apatiet. Deze structuur komt voor in de botten en tanden. Wanneer daar fluoride bij komt, verandert de structuur. De vorm die dan ontstaat wordt fluor-apatiet genoemd. Deze structuur geeft extra stevigheid. Het zorgt tevens voor een beschermlaag. Zodat de tanden en botten beter bestand zijn tegen bederf en verval van de structuur. Als de structuur vervalt, wordt de glazuurlaag zachter en kan verdwijnen. Hierdoor krijgen bacteriën de kans om gaatjes te gaan veroorzaken. Ook in de botten vervalt de structuur en is er meer kans op botbreuken.
 
Daarnaast zorgt fluoride voor het onderhoud en de regulering van enkele enzymen in het lichaam. Enzymen zijn stoffen die zorgen voor processen in het lichaam. Dit kan verschillen van afbraakprocessen van voedingsstoffen tot opbouwprocessen voor nieuwe cellen.
 

Tanden en fluoride

De tand bestaat uit verschillende onderdelen: de kroon en de wortel. De kroon is het witte zichtbare gedeelte van de tand. Deze laag bestaat uit tandglazuur en tandbeen. Tandglazuur is een harde laag die de tanden beschermt tegen invloeden van buitenaf. Onder het tandglazuur bevindt zich het zachtere tandbeen. Tandbeen wordt ook wel dentine genoemd. Het bevindt zich voor een deel in de kroon en voor een groot deel in de wortel. De wortel is het onzichtbare gedeelte van de tand. De wortel zorgt ervoor dat de tand stevig in de kaak vastzit. De wortel bestaat uit een kanaal met zenuwen en bloedvaten. Prikkeling van deze zenuwen veroorzaakt een signaal. In het tandbeen bevindt zich een ruimte die gevuld is met pulpa. Pulpa is weefsel dat bestaat uit bindweefsel, zenuwvezels en bloedvaten. Via de zenuwvezels geeft pulpa signalen door naar de hersenen. De hersenen zetten deze signalen om in pijn. Gaatjes kunnen de zenuw blootleggen. Dit maakt de zenuw gevoeliger voor aantasting door invloeden van buitenaf.
 
Door zuren en suikers in het eten kan de glazuurlaag ernstig worden aangetast. Mits het gebit niet goed verzorgd wordt. Door de zuren en de suikers wordt de glazuurlaag afgebroken. Suiker tast de tanden niet zo zeer aan. Het zijn meer de bacteriën die zich voeden met de suikers en als gevolg daarvan zuren produceren. Deze zuren tasten de tanden aan zoals zuur uit de voeding dat doet. Door veel en vaak zure producten of producten met suikers te eten, zijn er veel zuurstoten. Het zijn dus deze zuurstoten die de tanden (en glazuurlaag) aantasten. Komen deze zuurstoten vaker voor dan dat het glazuur zich kan herstellen, dan ontstaan er gaatjes. Fluoride bevordert het herstel van het tandglazuur. Hierdoor kan het gebit een paar keer per dag een zuurstoot verdragen zonder dat er gaatjes ontstaan. Fluoride zorgt ervoor dat het tandglazuur sterk blijft en optimaal werkt. Het is daarom belangrijk om het gebit tweemaal per dag te poetsen met fluoride tandpasta.
 

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid fluoride

De Gezondheidsraad geeft per voedingsstof aan hoeveel gezonde mensen er dagelijks van nodig hebben. De Gezondheidsraad is een adviescollege van de overheid. De voedingsnormen worden gegeven als aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Voor fluoride is in Nederland geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vastgesteld die men binnen zou moeten krijgen via de voeding. Er is echter wel een veilige bovengrens vastgesteld. Voor kinderen van 1 tot 3 jaar geldt een maximum van 1,5 milligram per dag. Voor volwassen geldt een maximale inname van 7 milligram per dag. Vanuit het Voedingscentrum is er een aanbevolen hoeveelheid omtrent fluoride tandpasta:

• 0-2 jaar, vanaf de doorbraak van de 1e tand: 1 keer per dag poetsen met fluoride-peutertandpasta. De tandpasta mag 0,05 tot 0,075% fluoride bevatten.
• 2-5 jaar: 2 keer per dag poetsen met fluoride-peutertandpasta. De tandpasta mag 0,05 tot 0,075% fluoride bevatten.
• Vanaf 5 jaar: 2 keer per dag poetsen met fluoride tandpasta. De tandpasta mag 0,1 tot 0,15% fluoride bevatten.

Fluoride tekort

Een tekort aan fluoride kan een aantal gevolgen hebben. Het tandglazuur werkt niet meer optimaal. Hierdoor is de kans op gaatjes (cariës) groter. Daarnaast kunnen de botten minder sterk zijn. Hierdoor kunnen er eerder of vaker botbreuken optreden.
 

Teveel fluoride

Overmatig en langdurig gebruik van fluoride is schadelijk voor het lichaam. Zo kunnen er belangrijke enzymen worden geneutraliseerd. Ook kan calcium minder goed worden opgenomen. Hierdoor kan een tekort aan calcium ontstaan. een tekort aan calcium zorgt onder andere voor broze botten en kan tot nervositeit leiden. Daarnaast kunnen ook de botten, nieren, spieren en zenuwen worden aangetast door een grote hoeveelheid fluoride.
 
Overdosering van fluoride is goed te zien aan de tanden. De tanden krijgen witte strepen bij een matige overdosering. Wanneer de hoeveelheid meer wordt, ontstaan er ook bruine vlekken op de tanden. Dit wordt fluorose genoemd. In de volksmond heet dit verschijnsel ook wel zebratanden. Fluorose treedt op bij kinderen en tieners die te veel fluor nemen. Het komt alleen bij deze groep voor omdat deze tanden nog groeien. Het effect is onomkeerbaar. Als iemand eenmaal zebratanden heeft, zal deze geen witte tanden meer krijgen. Andere symptomen van een fluoride overschot zijn:

• diarree;
• buikpijn;
• misselijk;
• overgeven;
• pijn of tintelingen in het gezicht, armen en benen.

Kinderen kunnen gemakkelijker een overdosering krijgen dan volwassenen. Dit kan gebeuren als een tube tandpasta met fluoride wordt opgegeten. Afhankelijk van de hoeveelheid fluoride, of de maag gevuld is en het tijdsbestek wordt bepaald wat er gedaan dient te worden. Het raadplegen van een arts is hierbij verstandig. Het kan zijn dat een maag wordt leeggepompt en/ of een maagspoeling wordt gedaan. Er wordt vooral aangeraden om melk te drinken en het kind te laten braken. In het geval van een koemelk allergie of een lactose intolerantie is dit echter niet mogelijk. Gebruik van water of een andere vloeistof kan dan eventueel ook. Het gaat erom dat alle fluoride zo snel mogelijk uit het lichaam wordt verwijderd. Laxantia (een laxeermiddel) kan hiervoor ook worden gebruikt.
 

Stofwisseling fluoride

Fluoride wordt opgenomen via de voeding of via een supplement. Via de darmwand wordt het spoorelement opgenomen in het bloed. Met het bloed wordt fluoride vervoerd naar het gebit en het skelet. Daar word het vastgelegd in calciumstructuren. Fluoride van tandpasta wordt direct opgenomen in de tanden.
 

Wisselwerking fluoride

Fluoride werkt goed samen met de volgende mineralen:

• IJzer;
• Molybdeen;
• Magnesium.

Bij een overmatig inname aan fluoride kunnen een aantal voedingsmiddelen gebruikt worden om de giftigheid ervan te verminderen:

• Vitamine C;
• Calcium. Dit zit voornamelijk in melk. Om deze reden wordt aangeraden om melk te drinken bij een inname van veel fluoride;
• Glutamine. Glutamine is een bouwstof van eiwitten. Dit zit vaak in zuivelproducten en eieren. Daarnaast kan het ook voorkomen in soja, tarwe, bonen en tofoe.

Invloed van bereiden en bewaren fluoride

Voeding dat wordt gekookt in water, rijk aan fluoride, bevat meer fluoride. De fluoride uit het kookwater wordt opgenomen door de voeding. Sommige landen hebben aan het leidingwater fluoride toegevoegd. De Verenigde Staten en Canada zijn hier voorbeelden van. Dit is toegepast omdat er veel kinderen waren met cariës in deze landen. In Nederland en België is dit afgeschaft na een aantal discussies.
 

Fluoride supplementen

Supplementen zijn producten in de vorm van pillen, poeders, druppels, capsules of drankjes. Meestal worden ze gebruikt als aanvulling op de dagelijkse voeding. Ze kunnen een vitamine, mineraal of bioactieve stof bevatten (vitamine C pil). Ook kunnen ze een combinatie hiervan bevatten (Multi vitaminepil). Een bioactieve stof heeft een gezondheidsbevorderend effect, maar is niet noodzakelijk voor het lichaam.
 
De voedingsstoffen in supplementen zijn kunstmatig. Toch hebben ze dezelfde werking als de stoffen die van nature in eten en drinken voorkomen. Mineralen uit supplementen worden vaak makkelijker opgenomen dan mineralen uit eten. Mineralen in voedingsmiddelen zijn vaak verbonden met andere stoffen. Door de spijsvertering worden de mineralen losgemaakt, zodat het lichaam ze kan opnemen. Dit lukt niet altijd helemaal. Hierdoor verlaat een gedeelte ongebruikt het lichaam. Kunstmatige mineralen in supplementen hoeven niet meer losgemaakt te worden. Daardoor kunnen ze makkelijker worden opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat een mineralenpil beter is dan gezonde voeding. Over het algemeen is zo’n pilletje niet nodig, mits er gezond en gevarieerd wordt gegeten. Supplement zijn zeer nuttig als aanvulling op de voeding. Supplementen dienen niet als vervanging van voeding gezien te worden. Het is belangrijk suppletie te gebruiken als aanvulling van een gezonde voeding en leefstijl. Er zijn echter wel groepen voor wie aanvulling zinvol kan zijn. Sommige mensen vinden het toch prettig om Multi supplementen te gebruiken. Bijvoorbeeld tijdens verkoudheid of griep. Het is dan wel raadzaam om niet boven de maximale veilige dosis per dag uit te komen.
 
Het is essentieel om vitamines en mineralen in de juiste balans in te nemen. Ze werken nauwkeurig met elkaar samen. Dit bepaalt de effectiviteit van voedingsstoffen. En kunnen elkaar versterken in aanwezigheid van andere voedingsstoffen. Fluoride kan in tabletten op verzoek van de arts of tandarts worden gekocht. Dit is meestal een tijdelijke suppletie.
 

Onderzoek fluoride

• Het schijnt dat één op de tien mensen niet goed weet hoe zij hun tanden moeten poetsen. Ze weten niet welke bewegingen goed zijn om het gebit schoon te maken. Daarmee voorkomen zij de kans op tandbederf niet. Verder wordt fluoride tandpasta meer gekocht voor een fris gevoel en sociale druk dan voor het gezonde gebit. Met sociale druk wordt bedoeld de omgeving fluoride tandpasta gebruikt. Hierdoor kunnen mensen erbij willen horen om hetzelfde te doen als de omgeving.
• Frisdrank en mineraalwater vergroten de kans op tandbederf en gaatjes. In deze producten is geen fluoride aanwezig. Ook bevat frisdrank zuren en suikers die het tandglazuur aantasten. Hierdoor kunnen gaatjes eerder optreden.

Externe informatie fluoride of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende fluoride, voor u tegengekomen:

• Fluoride: Drinking Ourselves to Death?: The Scientific Argument Against Water Fluoridation, e-BOOK. Auteur Barry Groves, Engels. This carefully researched and persuasively written book demonstrates that the case for fluoridation of water is based on poor science and dogmatic ignorance rather than on any scientifically proven benefit to public health.
• Fluoride and Your Health, e-BOOK. Auteur Ingrid Marshall, Engels. This book will open up people’s eyes to the possibility that their poor health could come from sources they have trusted, such as their drinking water, ordinary medications and other common sources which I detail in the book.

Terug