Ascorbinezuur (vitamine C)

 
Ascorbinezuur kan door het lichaam niet goed worden opgeslagen. Vitamines zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. De inname van vitamines is onmisbaar, aangezien het lichaam het zelf niet of onvoldoende kan aanmaken. Vitamines leveren geen directe energie. Ze zijn wel essentieel voor een goed verloop van de stofwisseling. Daarnaast zijn deze voedingsstoffen nodig voor een goede gezondheid, groei, ontwikkeling en herstel.
 
Er zijn in totaal 13 vitamines. Deze zijn in te delen in vitamines die oplosbaar zijn in vet en vitamines die oplosbaar zijn in water. De vetoplosbare vitamines (vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K) komen voornamelijk voor in voedingsvetten. Het lichaam kan deze voor een gedeelte opslaan. Vetoplosbare vitamines worden uitgescheiden via de gal of de urine. De wateroplosbare vitamines (vitamine B en vitamine C) komen voor in het vocht van de voedingsmiddelen. Het lichaam kan de meeste niet goed opslaan. Een teveel aan wateroplosbare vitamines wordt via de urine afgevoerd. Naast deze 13 vitamines bestaan er ook halfvitamines en onzinvitamines. De betreffende stoffen worden ten onrechte vitamines genoemd. Halfvitamines zijn stoffen die het lichaam zelf kan maken. Van onzinvitamines is nooit bewezen dat ze nodig zijn in het lichaam. De term vitamine wordt ook wel eens ten onrechte geclaimd voor commerciële doeleinde. Het gaat dan eigenlijk om een ander stofje, waar nog geen of niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor is. Een voorbeeld hiervan is vitamine B15 en vitamine B17.
 
Vitamine C is veruit de meest bekende vitamine. De meest bekende ziekte gerelateerd aan deze vitamine is scheurbuik. Ook wel bekend als scorbuut. Vroeger kregen matrozen op schepen die lange zeereizen maakten scheurbuik. Dit kwam door een ernstig gebrek aan deze vitamine. Deze ziekte heeft een dodelijke afloop. In het tijdperk van de zeilvaart zouden meer dan 2 miljoen zeelieden bezweken zijn aan scheurbuik. Als de matroos tijdig vitamine C rijke producten gebruikte, kon hij genezen. In de 16e eeuw legde men al de link tussen scheurbuik en citrusvruchten. Echter in 1927 werd de werkzame stof gevonden. Fatale vormen van deze ziekte komen in Nederland nauwelijks meer voor.
 
Vitamine C, ook wel ascorbinezuur genoemd, is een in wateroplosbare vitamine. Het lichaam kan deze vitamine niet zelf maken. Om die reden is het nodig de vitamine met de voeding binnen te krijgen. Vitamine C zit voornamelijk in plantaardige producten. Op verpakkingen kan het aangegeven staan als E300 en E301. E300 is het E-nummer van ascorbinezuur. E301 is natriumascornaat. E-nummers zijn natuurlijke of chemische stoffen die aan voedingsmiddelen zijn toegevoegd. E300 en E301 (zijnde vitamine C) wordt toegevoegd voor de conservering. Dit houdt in dat producten langer houdblaar blijven. Ascorbinezuur wordt gerekend tot de antioxidanten. Een antioxidant zorgt ervoor dat vrije radicalen onschadelijk worden gemaakt. Vrije radicalen zijn agressieve stofjes in het lichaam. Deze zijn in grote hoeveelheden gevaarlijk. Ze kunnen bijvoorbeeld ontstaan bij de stofwisseling, zonnen, roken of ziektes. Antioxidanten zouden door deze werking het lichaam beschermen tegen ziektes als kanker en hart- en vaatziekten. Hier is echter nog niet voldoende bewijs voor.
 

Functie ascorbinezuur

Vitamine C is in het menselijk lichaam nodig voor:

• De vorming van witte bloedcellen. Witte bloedcellen spelen een belangrijke rol bij de weerstand. Het lichaam kan in contact komen met een schadelijke bacterie of andere ziekteverwekker. Witte bloedcellen zorgen ervoor dat deze indringers onschadelijk worden gemaakt. Op die manier zorgt ascorbinezuur voor een goede werking van het afweersysteem. Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen schadelijke indringers;
• Het goed verlopen van opbouwprocessen in de weefsels;
• De vorming van hemoglobine in het beenmerg;
• Gezonde botten, tanden, huid en bloedvaten;
• De vorming van sommige bijnierhormonen;
• De stofwisseling in de cellen;
• Activering van foliumzuur.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ascorbinezuur

De Gezondheidsraad geeft per voedingsstof aanbevelingen over de hoeveelheid die gezonde mensen dagelijks nodig hebben. Voedingsstoffen zijn bijvoorbeeld vitamines en mineralen. De Gezondheidsraad is een adviescollege van de overheid. Deze voedingsnormen worden gegeven als Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH). De ADH is afhankelijk van leeftijd en geslacht. De hoeveelheden worden weergegeven in milligram. 1 milligram is een duizendste van een gram oftewel 0,001 gram.
 
De ADH van vitamine C in milligram per dag:

Leeftijd	0-1	1-4	4-7	7-10	10-13	13-16	16-19	19>
Man	35	40	45	50	55	65	70	70
Vrouw	35	40	45	50	55	65	65	70

Voor vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, gelden hogere normen. De ADH voor zwangere vrouwen is 90 milligram per dag. Voor vrouwen die borstvoeding geven is de ADH 110 milligram per dag. Daarnaast is de ADH voor rokers 105 mg per dag. Voor mensen met een ziekte of aandoening gelden afwijkende hoeveelheden.

 

Tekort aan ascorbinezuur

Bij een langdurig tekort kan vertraagde wondgenezing en een verminderde weerstand ontstaan. Daarnaast is er een kans op bloedarmoede. Wanneer het lichaam langer dan 2 à 3 maanden geen vitamine C binnenkrijgt ontstaat er scheurbuik. De eerste verschijnselen zijn slapeloosheid, gewichtsverlies, grote vermoeidheid en een verminderde weerstand. In een later stadium ontstaan er onderhuidse en inwendige bloedingen. Het tandvlees gaat bloeden en de tanden vallen uit. Uiteindelijk leidt scheurbuik tot de dood.

 

Teveel ascorbinezuur

Een overdosering kan schadelijk zijn, hoewel een overschot met de urine wordt uitgescheiden. Volwassenen mogen maximaal 2.000 milligram van deze vitamine per dag binnen krijgen. Bij een hogere inname kunnen er darmklachten en diarree ontstaan. Ook kunnen de nieren worden overbelast. Daarnaast kan het aanleiding geven tot een verhoogde oxaalzuur uitscheiding met de urine. Oxaalzuur is een onderdeel van oxalaat. Nierstenen bestaan uit oxalaten. Daarom werd voorheen gedacht dat er een risico was op de vorming van nierstenen. Dit is echter nooit bewezen in onderzoeken.

 

Stofwisseling en ascorbinezuur

Vitamine C wordt snel opgenomen in de dunne darm. Voor een goede opname is het belangrijk dat de darm in goede conditie is. Vanuit de darm wordt het opgenomen in het bloed. Eenmaal in het bloed wordt ascorbinezuur vervoerd naar de weefsels. De weefsels kunnen ongeveer 1.500 milligram vasthouden. Er circuleert echter ook een deel in het bloed. Dit varieert van 10 tot 12 milligram per liter. Als de waarde in het bloed te veel stijgt, wordt de vitamine door de nieren via de urine uitgescheiden. Om die reden is het alleen zinvol veel vitamine C in te nemen als er langdurige sprake is geweest van een tekort. Bij personen die voldoende vitamine C binnen krijgen, wordt een eventueel overschot uitgescheiden. Het opslaan van een voorraad is dan ook zeer beperkt.

 

Wisselwerking ascorbinezuur

Een aantal stoffen hebben een wisselwerking met vitamine C:

• IJzer: Vitamine C bevordert de opname van plantaardig ijzer.
• Koper: Een vitamine C inname groter dan 1500 milligram vermindert de opname van koper.
• Vitamine A: Een hoge dosis vitamine A kan leiden tot een afname van vitamine C.
• Vitamine B11: Vitamine C bevordert de opname van vitamine B11 (foliumzuur).

Het Voedingscentrum geeft aan dat de invloed van andere stoffen op de opname van vitamines niet of nauwelijks aantoonbaar is. Dit blijkt uit lange termijnonderzoek. Het Voedingscentrum verstrekt wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze aan consumenten. Waarschijnlijk komt het door het gevarieerde eetpatroon in Nederland. Dit patroon bevat zowel stoffen die de opname bevorderen als stoffen die de opname remmen. Toch is het raadzaam altijd alert te blijven. Zeker als er bepaalde voedingsmiddelen niet worden gebruikt. Maar ook bij gebruik van bepaalde medicijnen.

 

Invloed van bereiding en bewaren ascorbinezuur

De hoeveelheid vitamine C in een product kan door bereiding snel achteruitgaan. Dit heeft te maken met het feit dat de vitamine in water oplosbaar is. Daarnaast kan het niet goed tegen verhitting, zonlicht en zuurstof. Door langdurige blootstelling aan de lucht kan de hoeveelheid vitamine C verminderen. In een zuur blijft het gehalte relatief constant. Voorwaarde is dan wel dat de producten onder gunstige omstandigheden zijn opgeslagen.

 

Supplementen ascorbinezuur

Het lichaam neemt de meeste vitamines uit supplementen makkelijker op dan uit de voeding. Vitamines in voedingsmiddelen zijn vaak verbonden met andere stoffen. Door de spijsvertering worden de vitamines losgemaakt, zodat het lichaam ze kan opnemen. Dit lukt niet altijd helemaal. Hierdoor verlaat een gedeelte ongebruikt het lichaam. Kunstmatige vitamines in supplementen hoeven niet meer losgekoppeld te worden. Daardoor kunnen ze makkelijker worden opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat een vitaminepil beter is dan gezonde voeding. Vitamine C komt vaak voor in verschillende multivitaminen. Over het algemeen is zo’n pilletje niet nodig, mits er gezond en gevarieerd gegeten wordt. Er zijn echter wel groepen voor wie aanvulling zinvol kan zijn. Sommige mensen vinden het toch prettig om een multivitamine te gebruiken. Bijvoorbeeld tijdens verkoudheid of griep. Maar ook roken verhoogd de behoefte aan vitamine C. Sigarettenrook bevat veel vrije radicalen. Als antioxidant zorgt het ervoor dat deze stoffen onschadelijk worden gemaakt. Het is dan raadzaam om niet boven de 2000 milligram per dag uit te komen.
 

Onderzoek ascorbinezuur

• Een verdubbeling van de ADH van vitamine C zou de kans op hart- en vaatziekten en kanker verminderen. Om die reden stellen wetenschappers voor de ADH te verhogen naar 200 milligram per dag. Niet alle wetenschappers zijn het hier echter mee eens. Volgens hen zijn de positieve effecten niet te danken aan de hoge dosis vitamine C. Volgens hen komt het doordat mensen met de inname van vitamine C een gezondere leefstijl aanhangen.
• Een extra hoge dosis vitamine C kan worden toegepast bij verkoudheid, griep, kanker en voor een snellere wondgenezing. Het effect van zo’n hoge dosis is echter nog niet aangetoond. Bovendien dient men hiervoor zeer grote hoeveelheden in te nemen. Dit zou als bijwerking diarree kunnen geven.
• Een hoge dosis geïnjecteerde vitamine C zou tumoren helpen te bestrijden. Dat bleek uit onderzoek op muizen. Meer onderzoek is nodig om na te gaan wat voor effect dit bij de mens heeft.
• Een overschot aan wordt via de urine uitgescheiden. Dit verhoogt de belasting van de nieren. Om die reden wordt aangenomen dat dit de kans op nierstenen vergroot. Dit is echter nooit wetenschappelijk aangetoond.
• Het is bekend dat vitamine C een rol speelt bij de wondgenezing. Het blijkt nu ook de huid te kunnen genezen. Na verbranding door de zon heeft vitamine C een positieve invloed op het herstel van de huid. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
• Bij muizen beschermt vitamine C tegen osteoporose. Of dit ook zo werkt bij de mens, zal moeten blijken uit verder onderzoek.

Externe informatie ascorbinezuur of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende ascorbinezuur of vitamine C, voor u tegengekomen:

• Orthica Vitamine C 1000, tabletten. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een goede gezondheid is een gezonde levensstijl en een gevarieerde, evenwichtige voeding van belang.
• Bonusan Vitamine C Ascorbaten, 250 gr, poeder.
• Roter Vitamine C Citroen 70 mg, kauwtabletten.
• Roter Vitamine C Duo Sinas-Abrikoos, bruistabletten.
• Vitamine C bij Topvitamins.nl.
• Buffered Vitamin C bevat een geavanceerde, gebufferde vorm van vitamine C. Deze vorm heeft een hogere biologische beschikbaarheid in je lichaam en wordt daardoor beter opgenomen. Ook is het prettig voor je maag, omdat het anders dan gewone vitamine C een niet zure vorm betreft. De verrijking met bioflavonoïden en Rosa canina extract versterken de werking van vitamine C.

Terug