Vitamine A (retinol)

 
Vitamine A tekort kan leiden tot een droge, schilferige huid, dof haar, een slecht gebit en verminderde weerstand. Vitamines zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. De inname van vitamines is onmisbaar, aangezien het lichaam het zelf niet of onvoldoende kan aanmaken. Vitamines leveren geen directe energie. Ze zijn wel essentieel voor een goed verloop van de stofwisseling. Daarnaast zijn deze voedingsstoffen nodig voor een goede gezondheid, groei, ontwikkeling en herstel.

 
Er zijn in totaal 13 vitamines. Deze zijn in te delen in vitamines die oplosbaar zijn in vet en vitamines die oplosbaar zijn in water. De vet oplosbare vitamines (vitamine A, vitamine D, vitamine E en vitamine K) komen voornamelijk voor in voedingsvetten. Het lichaam kan deze voor een gedeelte opslaan. Vet oplosbare vitamines worden uitgescheiden via de gal of de urine. De water oplosbare vitamines (vitamine B en vitamine C) komen voor in het vocht van de voedingsmiddelen. Het lichaam kan de meeste niet goed opslaan. Een teveel aan water oplosbare vitamines wordt via de urine afgevoerd. Naast deze 13 vitamines bestaan er ook halfvitamines en onzinvitamines. De betreffende stoffen worden ten onrechte vitamines genoemd. Halfvitamines zijn stoffen die het lichaam zelf kan maken. Van onzinvitamines is nooit bewezen dat ze nodig zijn in het lichaam. De term vitamine wordt ook wel eens ten onrechte geclaimd voor commerciële doeleinde. Het gaat dan eigenlijk om een ander stofje, waar nog geen of niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor is. Een voorbeeld hiervan zij vitamine B15 en vitamine B17.
 
Vitamine A, ook wel retinol genoemd, is een in vet oplosbare vitamine. Het bevindt zich in het vet van het product. Het lichaam kan in de lever een grote hoeveelheid van deze vitamine opslaan. Deze vitamine zit voornamelijk in dierlijke voedingsmiddelen en komt in hoge concentratie voor in leverproducten. Het lichaam kan retinol voor een gedeelte zelf maken uit provitamine A. Uiteindelijk wordt maar een klein deel van de bruikbare retinol geleverd door provitamine A. Een ander woord voor dit stofje is bètacaroteen. Het komt voor in plantaardige producten. Om gezond te blijven is het belangrijk om telkens retinol en bètacaroteen binnen te krijgen. Bètacaroteen wordt daarnaast gerekend tot de antioxidanten. Een antioxidant zorgt ervoor dat vrije radicalen onschadelijk worden gemaakt. Vrije radicalen zijn agressieve stofjes in het lichaam. Deze zijn in grote hoeveelheden gevaarlijk. Ze kunnen bijvoorbeeld ontstaan bij de stofwisseling, zonnen, roken of ziektes. Antioxidanten zouden door deze werking het lichaam beschermen tegen ziektes als kanker en hart- en vaatziekten. Hier is echter nog niet voldoende bewijs voor. Het lichaam zet tevens diverse carotenoïden (welke voorkomen in gele en oranje fruit- en groenten en in donkergroene bladgroente) om in retinol.
 

Functies vitamine A

Vitamine A is in het menselijk lichaam nodig voor:

• de opbouw en de werking van oppervlakteweefsels in de luchtpijp, longweefsel, tandvlees, huid en het haar;
• de vorming van aan aantal hormonen, waaronder progesteron;
• een goede werking van het afweersysteem;
• het gezichtsvermogen;
• de groei bij kinderen.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine A

De Gezondheidsraad geeft per voedingsstof aanbevelingen over de hoeveelheid die gezonde mensen dagelijks nodig hebben. Voedingsstoffen zijn bijvoorbeeld vitamines en mineralen. De Gezondheidsraad is een adviescollege van de overheid. Deze voedingsnormen worden gegeven als Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH). De hoeveelheden worden weergegeven in microgram. 1 microgram is 0,000.001 gram.
 
De ADH van vitamine A in microgram per dag:

Leeftijd	0-4	4-7	7-10	10-19	19-65	65>
Man	400	500	700	1.000	1.000	1.000
Vrouw	400	500	700	800	800	800

Vitamine A tekort

Een vitamine A (retinol) tekort ontstaat niet van de ene op de andere dag. Slechts na langdurige verminderde inname kan een tekort ontstaan. Als gevolg kan er een verminderde weerstand optreden. Daarnaast kan een tekort aan retinol leiden tot een droge, schilferige huid, dof haar en een slechte toestand van het gebit. Uiteindelijk kan een chronisch tekort leiden tot nachtblindheid en zelfs volledige blindheid.
 

Teveel vitamine A

Een teveel aan retinol kan leiden tot hypervitaminose A. Hypervitaminose betekent vergiftiging door inname van teveel vitamines. Symptomen kunnen zijn: hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, spierpijn, gebrek aan eetlust, vermoeidheid, oogafwijkingen, roodheid of schilferigheid van de huid en haarverlies. Volwassenen mogen maximaal 3.000 microgram retinol per dag binnen krijgen. Voor kinderen van 1-3 jaar ligt de bovengrens op 800 microgram. Een overdosis aan vitamine A kan bij zwangere vrouwen schade aan het ongeboren kind veroorzaken. Hypervitaminose komt weinig voor, tenzij er gebruik wordt gemaakt van hoog gedoseerde supplementen. Maar ook wanneer lever vaak in de voeding voorkomt.
 

Stofwisseling en vitamine A

Vitamine A wordt opgenomen in de dunne darm. Wat niet opgenomen wordt door het lichaam wordt uitgescheiden via de ontlasting. Eenmaal in het bloed wordt vitamine A opgenomen in een chylomicroon. Een chylomicroon is een soort vetdruppeltje. Op deze manier wordt het vervoerd naar de lever. Hier kan retinol worden opgeslagen. Vanuit de lever kan het worden vervoerd naar alle weefsels die de vitamine nodig hebben. Voor een goede opname is het belangrijk dat de darm in goede conditie is. Het is ook van belang dat er vetachtige stoffen aanwezig zijn.

 

Wisselwerking met vitamine A

Een aantal stoffen heeft een wisselwerking met vitamine A:

• Galzuurbinders, bij het gebruik van dit medicijn kan er een tekort aan retinol ontstaan;
• Vitamine C, een hoge dosis vitamine A kan leiden tot een afname van vitamine C;
• IJzer, bij een tekort aan ijzer neemt de hoeveelheid vitamine A in het lichaam af;
• Vitamine D, de opname van vitamine D wordt tegengewerkt door vitamine A;
• Vitamine K, teveel vitamine A zou de vitamine K opname kunnen tegengaan.

Het Voedingscentrum geeft aan dat de invloed van andere stoffen op de opname van vitamines niet of nauwelijks aantoonbaar is. Dit blijkt uit lange termijnonderzoek. Het Voedingscentrum verstrekt wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze aan consumenten. Waarschijnlijk komt het door het gevarieerde eetpatroon in Nederland. Dit patroon bevat zowel stoffen die de opname bevorderen als stoffen die de opname remmen. Toch is het raadzaam altijd alert te blijven. Zeker als er bepaalde voedingsmiddelen niet worden gebruikt. Maar ook bij gebruik van bepaalde medicijnen.

 

Invloed van bereiding en bewaren vitamine A

Vitamine A en bètacaroteen zijn goed bestand tegen temperaturen tot 100 graden Celsius. Wanneer de temperatuur verder stijgt, zoals bij bakken en braden, gaat een gedeelte verloren. Bètacaroteen kan niet tegen licht. Daarom bevatten gedroogde vruchten geen werkzame provitamine A. Deze voedingsstoffen kunnen qua gehalte in geconserveerde producten jarenlang constant blijven. Voorwaarde is dan wel dat de producten onder gunstige omstandigheden zijn opgeslagen. Voor het beste behoud moet de ruimte koel en donker zijn.

 

Vitamine A supplementen

Het lichaam neemt vitamines uit supplementen makkelijker op dan uit de voeding. Vitamines in voedingsmiddelen zijn vaak verbonden met andere stoffen. Door de spijsvertering worden de vitamines losgemaakt, zodat het lichaam ze kan opnemen. Dit lukt niet altijd helemaal. Hierdoor verlaat een gedeelte ongebruikt het lichaam. Kunstmatige vitamines in supplementen hoeven niet meer losgekoppeld te worden. Daardoor kunnen ze makkelijker worden opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat een vitaminepil beter is dan gezonde voeding. Retinol komt vaak voor in verschillende multivitaminen. Over het algemeen is zo’n pilletje niet nodig, mits er gezond en gevarieerd gegeten wordt. Er zijn echter wel groepen voor wie aanvulling zinvol kan zijn. Sommige mensen vinden het toch prettig om een multivitamine te gebruiken. Bijvoorbeeld tijdens verkoudheid of griep. Het is dan raadzaam om niet boven de 3.000 microgram retinol per dag uit te komen.
 

Onderzoek vitamine A

• Uit een aantal onderzoeken komt naar voren dat langdurige overdosering van vitamine A kan leiden tot leverbeschadiging, bevordering van botontkalking en een kleine verhoogde kans op kanker.
• Er aanwijzingen dat het risico op een heupfractuur bij volwassen wordt verhoogt als er meer dan 1.500 microgram vitamine A per dag wordt gebruikt.
• Uit een klein onderzoek is gebleken dat bètacaroteen in combinatie met een zonnebrandmiddel de huid beter beschermt tegen zonnebrand dan het middel alleen. Waarschijnlijk komt dat door de antioxidantwerking van bètacaroteen. Onder invloed van zonlicht worden er vrije radicalen gevormd. Provitamine A gaat de schadelijke werking van de vrije radicalen tegen.
• Uit onderzoek komt naar voren dat als groente verhit en geprakt worden, het lichaam carotenoïden beter kan opnemen. Onder carotenoïden valt ook provitamine A. Er bestaan echter wel verschillen tussen de soorten groente. Vooral uit broccoli en erwtjes kunnen de carotenoïden goed worden opgenomen.

Externe informatie vitamine A of producten

We zijn extern onderstaande producten, betreffende vitamine A of retinol, voor u tegengekomen:

• Vitals Vitamine A 4000, Capsules. Vitamine A ondersteunt het gezichtsvermogen, het immuunsysteem, gezond houden van de huid en slijmvliezen, ijzermetabolisme en het celspecialisatieproces. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een goede gezondheid is een gezonde levensstijl en een gevarieerde, evenwichtige voeding van belang.
• Jacob Hooy Levertraan/Visolie Vitamine A & D.
• Davitamon Vitamine AD Aquosum, Druppels. Speciaal ontwikkeld is om in de behoefte aan vitamine A en vitamine D te kunnen voorzien bij kinderen van 0 tot 4 jaar.

Terug