Voeding tijdens zwangerschap

 
Voeding tijdens zwangerschap is extra belangrijk voor een vrouw. De baby krijgt namelijk voedingsstoffen via de moeder.
Zwangerschap creëert een groot aantal veranderingen in het lichaam van een vrouw. Het gewicht, het hart- en vaatstelsel, het maagdarmkanaal en de hormoonhuishouding veranderen. Daarnaast levert de moeder voedingsstoffen aan het ongeboren kindje in haar buik. Voedingsstoffen zijn noodzakelijk voor de groei en de ontwikkeling van de baby. Een gezonde voeding is erg belangrijk voor de moeder en haar ongeboren kindje.
 
Iedere vrouw wordt zwaarder tijdens de zwangerschap. De buik groeit en de borsten worden groter. Soms ontstaat er een extra laagje vet op de heupen. Een vrouw is aan het einde van de zwangerschap gemiddeld 12 kilo aangekomen. De ene vrouw komt echter meer aan dan de andere. Hoe zijn de extra kilo’s verdeeld? De baby weegt aan het einde van de zwangerschap gemiddeld 3,5 kilo, de baarmoeder 1 kilo, de placenta 0,5 kilo, extra bloed 1,5 kilo, grotere borsten 0,5 kilo, extra vet 3 kilo en extra vocht 2 kilo.
 

Voeding tijdens zwangerschap voor de baby

De baby heeft de moeder mede nodig voor de aanvoer van voedingsstoffen en zuurstof. Deze bevinden zich in het bloed van de moeder. De voedingsstoffen in het bloed komen uit de voeding van de moeder. Voeding en zuurstof worden aan het bloed van het kind afgegeven. Dit gebeurt in de placenta. De placenta is een orgaan dat aan de baarmoeder vastzit. Het wordt verbonden met de baby door middel van de navelstreng. Er gaat per minuut ongeveer 0,6 liter bloed van de moeder door de placenta.
 
In de placenta worden stoffen uitgewisseld tussen het bloed van de moeder en van het kind. Dit gebeurt via het chorion. Het chorion is een dun vlies waarin de baby zich bevindt. Zuurstof, voedingsstoffen en antistoffen worden overgedragen van het bloed van de moeder naar dat van het kind. Antistoffen zijn stoffen die ziekteverwekkers bestrijden. Afvalstoffen worden afgevoerd van het bloed van het kind naar dat van de moeder. Afvalstoffen zijn stoffen die onbruikbaar of onnodig zijn voor het lichaam.
 

Voeding tijdens zwangerschap voor de moeder

Een veelgehoord misverstand is dat een zwangere vrouw zou moeten eten voor twee. Dit is niet nodig. Het normale geadviseerde voedingspatroon voor vrouwen voorziet moeder en kind van voldoende voedingsstoffen. Het klopt dat een zwangerschap extra energie van de moeder vraagt. In de praktijk blijken zwangere vrouwen echter nauwelijks meer te eten dan normaal. Een verklaring kan zijn dat zij minder bewegen en efficiënter met hun energie omgaan. Het is dus niet nodig om veel meer te eten dan normaal. Een zwangere vrouw mag niet aan de lijn doen. Lijnen geeft kans op tekorten aan voedingsstoffen. Zwangere vrouwen hebben juist behoefte aan voedingsstoffen en extra vitaminen en mineralen.

• Eiwitten: Eiwitten zijn nodig voor de weefselopbouw van moeder en kind. De behoefte aan eiwit is ongeveer 5 à 10 gram hoger dan de normale behoefte per dag.
• Foliumzuur (vitamine B11): Extra foliumzuur helpt ter voorkoming van het neurale-buisdefect (NBD) of ‘open ruggetje’, een hazenlip en een open gehemelte. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid foliumzuur voor vrouwen is 0,3 milligram. Zwangere vrouwen wordt aangeraden om 0,4 milligram foliumzuur per dag extra te nemen. Het is nodig om extra foliumzuur te nemen tot de achtste week van de zwangerschap.
• Vitamine A: Teveel vitamine A kan afwijkingen veroorzaken bij de ongeboren baby. Zwangere vrouwen mogen daarom niet meer dan 3 milligram vitamine A per dag.
• Calcium en vitamine D: Vitamine D is belangrijk voor de opname van calcium in de botten. Calcium (kalk) is belangrijk voor het behoud van sterke botten en tanden van moeder. Bovendien heeft het kind calcium nodig voor de vorming van de botten en tanden. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D voor vrouwen is 2,5-5 microgram. Een microgram is gelijk aan 0,001 milligram. Zwangere vrouwen wordt aangeraden om 0,01 milligram vitamine D extra per dag te nemen.
• IJzer en vitamine C: IJzer is belangrijk voor de vorming van rode bloedcellen en de zuurstofvoorziening van het bloed. Daarnaast zorgt het voor de hersenontwikkeling van de baby. Voldoende ijzer kan bloedarmoede tijdens de zwangerschap voorkomen. Vitamine C bevordert de opname van ijzer.
• Naast foliumzuur en vitamine D is het niet nodig om extra vitamines en mineralen te nemen. Een volledige gezonde voeding is dan wel noodzakelijk.

In voeding tijdens zwangerschap zijn er voedingsmiddelen die het kind zouden kunnen schaden. In rauwe producten kunnen bepaalde bacteriën voorkomen. Deze kunnen leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. In sommige kruiden komen stoffen voor die het kind kunnen schaden. Kalebaskalk wordt wel eens genomen om ochtendmisselijkheid te voorkomen. Bijna alle producten met kalebaskalk bevatten lood. Teveel lood is schadelijk voor het kind. Ook alcohol en roken zijn erg gevaarlijk voor de gezondheid van de baby. Gebruik van genoemde producten wordt te allen tijde afgeraden, zelfs in de kleinste hoeveelheden.
 

Fases van de zwangerschap

• 0-3 maanden zwanger: Het is belangrijk om vanaf het begin, of beter nog vooraf, gezond te eten. In de eerste maanden van de zwangerschap bevindt de ontwikkeling van het kindje zich in een stroomversnelling. In de eerste acht weken worden de hersenen, het hart, ogen, oren en het gebit gevormd. Ook krijgt het kindje al handen, vingers, voeten en tenen. In deze fase hebben veel vrouwen last van vermoeidheid en misselijkheid. Het kan zijn dat bepaalde luchtjes opeens niet meer worden verdragen. Het is niet erg om een beetje af te vallen door de misselijkheid. Het is wel belangrijk om dit goed in de gaten te houden. Soms is het verstandig om contact op te nemen met de verloskundige of huisarts. Bijvoorbeeld als vocht niet meer wordt binnengehouden. Maar ook als meer dan 5% van het gewicht van vóór de zwangerschap wordt verloren.
• 3-6 maanden zwanger: Dit is de beste periode van de zwangerschap voor de meeste vrouwen. De ergste vermoeidheid is achter de rug en de misselijkheid gaat meestal over. Ook zit de buik nog niet in de weg. Toch kunnen vrouwen last krijgen van een aantal klachten. Bijvoorbeeld van verstopping, brandend maagzuur, bloedarmoede of diabetes. Het is verstandig om dan contact op te nemen met de gynaecoloog.
• 6-9 maanden: Het lichaam bereidt zich voor op de komst van de baby. Het kindje wordt sterker. Dit is te merken aan de bewegingen die het maakt in de buik. De baby wordt zwaarder. Vanaf week 20 neemt het kind ongeveer 100 gram per week in gewicht toe. Vanaf week 28 komt het kindje 180 tot 200 gram per week aan. De moeder komt nu minder aan. De baby zit vaak dicht op de maag, waardoor de moeder niet veel meer kan eten. De eetlust wordt minder. Dit is geen reden tot bezorgdheid. Vanaf week 28 is de baby levensvatbaar en neemt het langzaam zijn definitieve houding in de baarmoeder aan. In de laatste weken kan opnieuw misselijkheid, brandend maagzuur, verstopping en vermoeidheid optreden.
• De bevalling: De meeste vrouwen hebben weinig trek als de weeën beginnen. De kans op misselijkheid of overgeven is groot. De maag staat namelijk onder druk. Het is verstandig om wel iets te eten voor de bevalling. Het lichaam moet namelijk een grote inspanning leveren. Bovendien is het onbekend hoe lang de bevalling gaat duren. De moeder raakt direct na de bevalling een aantal kilo’s kwijt. Tijdens de zwangerschap wordt extra vet opgeslagen. Een deel van het vet wordt gebruikt voor de productie van moedermelk. Vrouwen die borstvoeding geven produceren moedermelk, waardoor zij het extra vet sneller kwijt kunnen raken.

Voeding tijdens zwangerschap richtlijn hoeveelheden

Er is geen vaste regel voor wat een zwangere vrouw precies moet eten. De hoeveelheid kan per dag verschillen. De ene dag heeft een vrouw meer trek dan de andere dag. Soms is ze actiever dan anders. Een zwangere vrouw heeft voldoende voedingsstoffen nodig voor haar en de baby. Om hieraan te voldoen is het belangrijk om te eten volgens de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad is een onafhankelijk wetenschappelijk adviesorgaan dat de overheid adviseert op het gebied van gezondheid. De richtlijnen zijn door het Voedingscentrum vertaald door middel van de Schijf van Vijf. Het Voedingscentrum verstrekt wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze aan consumenten. De Schijf van Vijf is een hulpmiddel dat eenvoudig laat zien hoe gezond kan worden gegeten. De schijf bestaat uit vijf vakken die productgroepen vertegenwoordigen. Voor een goede gezondheid van moeder en kind is het belangrijk dat de moeder iets eet uit alle groepen.
 

Beweging

Beweging is goed voor moeder en kind. Amerikaans onderzoek heeft aangetoond dat het kan bijdragen aan een betere ontwikkeling van het hart en het zenuwstelsel van de baby. Tijdens het sporten is het verstandig om naar het lichaam te luisteren en niet te overdrijven. Harde buiken of buikpijn na het sporten zijn tekenen van het lichaam dat het te actief is geweest. Het is belangrijk om in het vervolg rustiger te sporten.
 

Zwangerschapsdiabetes

Het lichaam van een zwangere vrouw maakt andere hormonen aan. Door de hormonen reageert het lichaam tijdelijk minder goed op insuline. Insuline is een hormoon dat de hoeveelheid suiker in het bloed (bloedsuiker) regelt. Tijdens een normale zwangerschap maakt het lichaam extra insuline aan. Zo is er toch voldoende insuline om de bloedsuiker constant te houden. Bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dit niet (voldoende). Er blijft teveel suiker in het bloed. Het is verstandig om zwangerschapsdiabetes te behandelen, want het heeft gevolgen voor moeder en kind. De baby krijgt namelijk ook teveel suiker in het bloed. Hierdoor wordt het kind groter dan normaal (meer dan 4000 gram). Dit kan problemen veroorzaken tijdens de bevalling. Ook kan de stofwisseling van de baby ingesteld raken op een hoge bloedsuiker. Hierdoor loopt het kind op volwassen leeftijd meer risico op diabetes type 2. De kans op aangeboren afwijkingen is niet veel groter dan normaal. Vrouwen kunnen zwangerschapsdiabetes krijgen vanaf de 24ste week van de zwangerschap.
 
Het is een tijdelijke vorm van diabetes. Zwangerschapsdiabetes gaat meteen na de bevalling over. Een ander woord voor zwangerschapsdiabetes is diabetes gravidarum. Zwangerschapsdiabetes is anders dan zwanger zijn als men al diabetes type 1 of 2 had. Een op de twintig zwangere vrouwen krijgt zwangerschapsdiabetes. Iedere zwangere vrouw kan het krijgen. Sommige vrouwen hebben er echter meer kans op.
 

Het risico op zwangerschapsdiabetes wordt vergroot door:

• Overgewicht;
• Diabetes type 2 in de familie;
• Hoge cholesterol of bloedsuiker;
• Hindoestaanse, Marokkaanse of Turkse afkomst;
• Zwangerschapsdiabetes tijdens een eerdere zwangerschap;
• Een zware baby (> 4.000 gram) tijdens een eerdere zwangerschap.

Zwangerschapsdiabetes kan de bevalling bemoeilijken. Het geboortegewicht van de baby is vaak hoger dan 4 kilogram. Dit kan problemen opleveren tijdens de bevalling. Soms staat de bevalling stil door schouderdystocie. De baby zit dan met de schoudertjes vast achter het schaambeen. Ook heeft de baby wel eens een lage bloedsuiker (hypoglykemie) tijdens de geboorte. De moeder loopt dan meer risico op zwangerschapsvergiftiging (preeclampsie) of een keizersnede. Wanneer een vrouw zwangerschapsdiabetes heeft gehad, is de kans op diabetes type 2 zeven keer groter. Ongeveer de helft van deze vrouwen ontwikkelt binnen tien jaar diabetes type 2. Ook het kind loopt meer risico om diabetes te ontwikkelen op latere leeftijd. Daarom is het als moeder goed om te letten op de gezondheid.
 

Onderzoek voeding tijdens zwangerschap

• Te veel snoepen zorgt dat een vrouw meer aankomt dan nodig is. Het extra gewicht is een belasting op de gewrichten. Daarnaast bevat snoep weinig gezonde voedingsstoffen. Door het snoepen krijgt een vrouw minder trek in eten dat veel gezonde voedingsstoffen bevat. Sommige onderzoekers menen dat te veel snoepen de kans op een open ruggetje vergroot. Dit is echter nog niet voldoende bewezen.
• Een magnesiumtekort beïnvloedt de gevoeligheid voor insuline. Hierdoor vormt het een risicofactor voor zwangerschapsdiabetes en diabetes type 2. Magnesium zou een rol kunnen spelen bij het ontstaan van diabetes. Maar het zou ook van invloed kunnen zijn op de verdere ontwikkeling van de ziekte. Dat is nog onduidelijk.
• De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) is de wetenschappelijke beroepsvereniging voor gynaecologen. Zijn verstrekt op haar website ook voor de consument aanvullende informatie.

Externe informatie voeding tijdens zwangerschap of producten

We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende voeding tijdens zwangerschap, voor u tegengekomen:

• Natuurlijk Zwanger. Auteur Zita West, Nederlands, 160 pagina’s. Op heldere wijze wordt ingegaan op alle denkbare klachten en kwalen, waarbij een praktisch advies wordt gegeven in de alternatieve sfeer met veel tips voor natuurlijke voeding, gebruik van kruiden, oefeningen en oosterse behandelmethoden zoals acupunctuur, acupressuur en reiki.
• Je Zwangerschap van maand tot maand. Auteur Jacqueline Bouwmeester, Nederlands, 207 pagina’s. Per maand worden in de onderwerpen jezelf, je zwangerschap, voeding en gezondheid en praktische zaken de meest voorkomende en herkenbare situaties op een heldere wijze beschreven.
• In Verwachting. Auteurs Heidi Murkoff & Sharon Mazel, Nederlands, 624 pagina’s. In verwachting behandelt alle mogelijke onderwerpen die bij zwangerschap aan de orde komen, zoals: erfelijkheid, zwangerschapskwalen, gezondheid van moeder en kind, weeën en bevalling, borstvoeding.
• VSM Puur Mama, Zwangerschap multivitamines, tabletten. Bevat 12 verschillende vitamines en 7 mineralen die samen, volgens de fabrikant, bijdragen aan een goede ontwikkeling en conditie van jezelf en je baby. Een voedingssupplement is geen vervanging voor een gevarieerde voeding. Voor het behoud van een goede gezondheid is een gezonde levensstijl en een gevarieerde, evenwichtige voeding van belang.

Terug