Colitis ulcerosa
Colitis ulcerosa patiënten hebben vaak last van vermoeidheid en een verminderde eetlust. Bij een ontsteking in de darm kan bepaalde voeding slecht worden verdragen. Colitis ulcerosa is een chronische ontstekingsziekte van de dikke darm. Chronisch betekent dat de aandoening langdurig is. De ontsteking zit met name in het slijmvlies van de dikke darm. Het slijmvlies is het bovenste laagje van de binnenkant van de darm. De ontstoken delen van dit slijmvlies worden zweren genoemd. Colitis ulcerosa lijkt sterk op de ziekte van Crohn. Bij de ziekte van Crohn beperkt de ontsteking zich echter niet tot de dikke darm. Bij deze ziekte kan het hele maagdarmkanaal ontstoken zijn. Het kan als het ware van “mond tot kont” voorkomen. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa worden te samen ook wel omschreven als IBD. IBD staat voor Inflammatory Bowel Disease. De term colitis komt van de woorden ‘colon’ en ‘itis’. Colon is de medisch term voor dikke darm. Itis betekent ontsteking. Ulcerosa is een ander woord voor zweervormig.
Er zijn in Nederland zo’n 30.000 mensen die colitis ulcerosa hebben. Ieder jaar wordt bij ongeveer 1.500 mensen colitis ulcerosa vastgesteld. Deze nieuwe groep patiënten is vaak tussen de vijftien en dertig jaar oud of op middelbare leeftijd. Met een middelbare leeftijd worden mensen tussen de veertig en zestig jaar bedoeld. Hoe het komt dat deze groepen vaker de ziekte krijgen is niet duidelijk. De diagnose wordt iets meer bij mannen dan bij vrouwen gesteld. Het aantal mensen dat ieder jaar de diagnose colitis ulcerosa te horen krijgt, blijft stabiel. Dit in tegenstelling tot de ziekte van Crohn, waarbij ieder jaar meer mensen de aandoening krijgen.
Alle patiënten met colitis ulcerosa hebben wisselende klachten. Vaak komen de ontstekingen in opvlammingen. Een opvlamming betekent dat de ontsteking actief en groot is. Zo’n opvlamming wordt ook wel exacerbatie genoemd. Een periode van opvlamming wordt afgewisseld met een periode van remissie. Remissie houdt in dat de ontsteking tijdelijk niet actief is. Er zijn dan ook minder klachten.
Oorzaak colitis ulcerosa
Hoe colitis ulcerosa precies ontstaat, is niet duidelijk. Wel zijn er aanwijzingen dat bepaalde factoren van invloed kunnen zijn op het ontstaan van de ziekte. De ziekte komt voornamelijk in de westerse wereld voor. Er wordt daarom vermoed dat de oorzaak bij een westerse leefstijl ligt. Bijvoorbeeld door overmatige hygiëne of het westerse voedingspatroon. Dit is echter niet wetenschappelijk aangetoond. Hoogstwaarschijnlijk is er ook niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen, maar zijn er meerder factoren die de ziekte opwekken. Welke factoren dat precies zijn, is nog niet duidelijk.
Colitis ulcerosa is een auto-immuunziekte. Andere auto-immuunziekten zijn bijvoorbeeld psoriasis en diabetes type 1 (suikerziekte). Bij een auto-immuunziekte ziet het immuunsysteem bepaalde cellen als lichaamsvreemd. Het immuunsysteem is onder andere verantwoordelijk voor de bescherming tegen bacteriën en virussen. In het geval van colitis ulcerosa ziet het immuunsysteem de dikke darmcellen als lichaamsvreemd. Hierdoor gaat het immuunsysteem de eigen darmcellen aanvallen. Het immuunsysteem werkt als het ware overactief. Hierdoor worden antistoffen geproduceerd die de dikke darm aantasten. Antistoffen zijn kleine stoffen die de strijd aan gaan met ziekteverwerkers zoals bacteriën of andere lichaamsvreemde stoffen. Aantasting van de darm resulteert in een ontsteking.
Er zijn factoren die invloed kunnen hebben op IBD. Al deze factoren gelden dus voor zowel colitis ulcerosa als de ziekte van Crohn:
- Stress en spanning: Stress heeft veel invloed op IBD. Het is echter niet aangetoond dat stress en spanning colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn kunnen veroorzaken. Wel is bekend dat stress een opvlamming kan uitlokken of verergeren;
- Erfelijkheid: Het krijgen van colitis ulcerosa kan erfelijk bepaald zijn. Dit wil zeggen dat het bij meer familieleden kan voorkomen. Van de mensen met IBD heeft tussen de vijf en tien procent een familielid die het ook heeft;
- Omgevingsfactoren: Aangezien IBD vooral in de westerse wereld voorkomt, zouden omgevingsfactoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan. Goede leefomstandigheden met veel hygiëne zou de kans op IBD kunnen verhogen;
- Bacteriën: Bepaalde bacteriën zouden het ontstaan van colitis ulcerosa kunnen uitlokken. Of dit echt zo is en welke bacteriën betrokken zouden zijn wordt nog onderzocht. Vooralsnog is het verband nog niet wetenschappelijk aangetoond.
Colitis ulcerosa symptomen
Hoeveel klachten iemand met colitis ulcerosa ervaart, kan per persoon verschillen. In tijden van een opvlamming kunnen er veel klachten zijn. Welke symptomen iemand heeft hangt onder ander af van de plek en de grootte van de ontsteking. Over het algemeen komen de volgende symptomen veel voor bij colitis ulcerosa:
- diarree, vaak met bloed of slijm;
- groeiachterstand bij kinderen;
- misselijkheid en braken;
- verminderde eetlust;
- gewichtsverlies;
- bloedarmoede;
- vermoeidheid;
- buikpijn;
- koorts.
Diagnose en behandeling colitis ulcerosa
Als er voor het eerst een vermoeden bestaat voor colitis ulcerosa zal de huisarts doorverwijzen naar een internist of MDL-arts. Een MDL-arts is een arts gespecialiseerd in aandoeningen aan de maag, darm en lever. Deze specialist zal extra onderzoek uitvoeren. Naast bloedonderzoek wordt vaak een colonscopie uitgevoerd. Een colonscopie is een kijkonderzoek waarbij de gehele dikke darm wordt onderzocht. Hierbij wordt met een flexibele slang met camera via de anus in de dikke darm gekeken. Hiermee kan de arts bepalen of er sprake is van colitis ulcerosa. De arts kan hierbij ook een biopt nemen van het ontstoken deel. Een biopt is het wegnemen van een klein stukje (ontstoken) weefsel. Dit weefsel kan onderzocht worden door middel van microscopisch onderzoek. Een colonscopie wordt door veel mensen als erg onprettig ervaren. Helaas is dit onderzoek voor een diagnose vaak noodzakelijk. Een colonscopie wordt niet alleen uitgevoerd om een diagnose te kunnen stellen. Ook bij een terugkerende opvlamming van de ziekte kan een colonscopie nodig zijn. Om de juiste behandeling te kunnen geven, is het voor arts noodzakelijk om de ernst en plek van de ontsteking te zien.
In tijden van remissie zijn er weinig tot geen klachten. Ook dit kan per persoon verschillen. De één heeft in remissie nergens last van. Terwijl een ander misschien nog wel wat klachten heeft. In veel gevallen zijn patiënten nog wat vermoeid. Ook de duur van opvlamming en remissie is uiteenlopend. Een remissie kan enkele weken duren, maar ook jaren. Met medicijnen wordt vaak geprobeerd de ontsteking preventief te onderdrukken.
Als de ontsteking in de dikke darm opvlamt, geeft dit direct klachten zoals buikpijn en diarree. Er wordt dan vaak met medicijnen geprobeerd de ontsteking rustig te krijgen. Een bekend medicijn dat hiervoor wordt gebruikt, is prednison. Prednison is een effectief medicijn bij de behandeling. Helaas heeft prednison een aantal sterke bijwerkingen. Zoals stemmingswisselingen, vochtophoping in het gezicht, hongeraanvallen en botontkalking. Als de ontsteking met medicijnen niet verdwijnt, is een operatie soms noodzakelijk. Het ontstoken deel van de dikke darm wordt dan verwijderd. Soms wordt hierbij een stoma aangebracht. Een stoma is een kunstmatige uitgang van de darm op de buik. Dit is nodig voor het afvoeren van de ontlasting. De ontlasting wordt vervolgens opgevangen in een zakje. Een stoma is nodig wanneer er een groot deel van de dikke darm is verwijderd. In sommige gevallen wordt er een tijdelijke stoma aangelegd. Dit gebeurt wanneer een deel van de darm tijdelijk rust nodig heeft. Het operatief verwijderen van delen van de darm vindt echter steeds minder plaats. Dit komt doordat er betere medicijnen zijn.
De kans dat operatief ingrijpen nodig is, is kleiner bij colitis ulcerosa dan bij de ziekte van Crohn. Dit komt onder andere doordat het bij colitis ulcerosa vaak duidelijk is waar de ontsteking zich bevindt. Dit wil zeggen, op welke plaats het in de dikke darm zit. Medicijnen kunnen dan plaatselijk worden ingezet. Bijvoorbeeld door middel van een klysma. Een klysma is een zakje vloeistof (medicijn) met daaraan een slangetje. Dit slangetje wordt via de anus ingebracht. Door middel van knijpen in de klysma wordt het medicijn in de dikke darm gebracht. Op deze manier kan het medicijn vrij nauwkeurig op de plaats van ontsteking zijn werk doen.
Voeding en colitis ulcerosa
Voeding speelt hoogstwaarschijnlijk geen rol bij het ontstaan van colitis ulcerosa. Daarnaast zijn er geen aanwijzingen dat bepaalde voeding een opvlamming kan opwekken. Een speciaal dieet is dan ook vaak niet nodig. Echter, bij een ontsteking in de darm kan bepaalde voeding wel slecht worden verdragen. Denk bijvoorbeeld aan sterke kruiden of specerijen. Deze prikkelen de darm. Dit kan buikpijn veroorzaken. Bij een opvlamming is de ontsteking heftig. Hierdoor kunnen meer voedingsmiddelen klachten geven. Een voorbeeld zijn vezels. Vezels worden ook wel voedingsvezels genoemd. Vezels prikkelen de darm. Dit kan zorgen voor extra buikpijn. In perioden van remissie zijn vezels juist goed voor de darmen. Ze houden de darmen gezond en actief.
De meeste mensen met colitis ulcerosa weten van zichzelf welke voedingsmiddelen goed of minder goed worden verdragen. Een dieet dat af en toe wordt toegepast, is het SC dieet. Dit dieet zou klachten bij colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn kunnen verminderen. SC staat voor Specific Carbohydrate. Letterlijk betekent dit “specifieke koolhydraten”. Bij dit dieet mogen geen koolhydraten worden gegeten. Of dit dieet daadwerkelijk klachten of opvlammingen kan verminderen is nooit wetenschappelijk aangetoond. Sterker nog, door dit dieet kunnen er tekorten aan bepaalde voedingsstoffen ontstaan. Dit komt omdat veel producten, zoals brood en aardappelen worden vermeden.
Aangezien er vaak sprake is van een (te) laag gewicht, kan de juiste voeding helpen om een gezond gewicht te krijgen. Een laag gewicht kan een slechtere weerstand veroorzaken. Met een goede weerstand is het lichaam beter in staat de ontsteking te bestrijden. Doordat er soms lange tijd te weinig wordt gegeten, gaat niet alleen het gewicht omlaag. Het kan er ook voor zorgen dat er tekorten aan bepaalde voedingsstoffen optreden. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld door bloedverlies bij de ontlasting. Met bloedverlies gaan er belangrijke stoffen voor het lichaam verloren, zoals ijzer. Het verlies van te veel ijzer kan bloedarmoede veroorzaken. Met een ijzerrijke voeding kan het risico hierop worden verkleint.
In sommige gevallen kan er ook een tekort aan vitamine B12 ontstaan. Dit komt omdat deze vitamine slechts in een klein specifiek gedeelte van de darm kan worden opgenomen. Dit deel zit in de dunne darm, vlak voor de dikke darm. In sommige gevallen komt de ontsteking net tot dit gedeelte van de dunne darm. Vitamine B12 kan dan niet goed worden opgenomen. Een arts zal door middel van bloedonderzoek bekijken of er een tekort is aan deze vitamine. Als dat zo is, kunnen er supplementen worden ingenomen. Er kan ook een injectie met vitamine B12 worden gegeven.
Ook voldoende vocht is erg belangrijk. Zeker als er sprake is van veel diarree. Via diarree gaat er veel vocht verloren. Dit vochtverlies dient aangevuld te worden door voldoende te drinken.
Het is voor colitis ulcerosa patiënten verstandig een goede voedingstoestand te hebben of te creëren. Een goede voedingstoestand betekend dat het lichaam alle voedingsstoffen binnen krijgt die het nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Hierbij speelt de opname van voedingsstoffen een belangrijke rol. Zonder opname in de darm kan het lichaam de voedingsstoffen niet verder verwerken. Als eten onvoldoende lukt, kan er gebruik worden gemaakt van aanvullende drinkvoeding. Een drinkvoeding is een calorierijke drank die als aanvulling op normale voeding kan worden gebruikt. Als aanvullende drinkvoeding onvoldoende helpt, is sondevoeding noodzakelijk. Sondevoeding is een vloeibare voeding die door middel van een slangetje (sonde) in het lichaam wordt gebracht. Het slangetje gaat via de neus richting de maag. Op deze manier kan de vloeibare voeding het lichaam binnen komen, zonder dat iemand hoeft te eten. Ondanks dat veel mensen een sonde vervelend vinden, kan het een goede oplossing zijn.
Bij het gebruik van prednison dient er extra vitamine D en calcium te worden ingenomen. Dit is belangrijk vanwege de verhoogde kans op botontkalking bij dit medicijn. Vaak zal een arts dit in supplementvorm voorschrijven.
Onderzoek colitis ulcerosa
- Rokende colitis ulcerosa patiënten hebben minder klachten. Uit een onderzoek blijkt dat rokende patiënten minder lichamelijk klachten ervaren. Ook zou roken de kans op het ontstaan van colitis ulcerosa kunnen verkleinen. Bij de ziekte van Crohn is juist een verhoogd risico door roken geconstateerd.
- Ontstaan van colitis ulcerosa komt mogelijk door melkvet. Het gebruik van vetrijke melkproducten kan mogelijk aanleiding geven voor het ontstaan van colitis ulcerosa. Dit verband is aangetoond bij muizen. Of deze relatie ook geldt bij mensen is nog niet duidelijk.
- Parasiet-eieren uit varkenspoep zouden kunnen helpen bij auto-immuunziekten. Deze parasieten zouden ervoor zorgen dat het lichaam stopt met het aanvallen van lichaamseigen cellen. Deze behandeling baseert zich op de theorie dat er in de westerse wereld te hygiënisch wordt geleefd.
- Het gebruik van antibiotica kan de kans op IBD verhogen. Uit een onderzoek bleek dat kinderen die vaak antibiotica hadden gekregen, vaker IBD hadden. De laatste tien jaar is het aantal kinderen met IBD verdubbeld. Volgens onderzoekers zou dit komen door het toegenomen gebruik van antibiotica.
- Mensen met IBD doen het ondanks hun ziekte goed op de arbeidsmarkt. Zij hebben door hun ziekte vaak last van vermoeidheid, buikpijn of stress. Dit weerhoud het merendeel echter niet om actief aan het werk te gaan. IBD patiënten werken evenveel als niet-zieken.
Externe informatie colitis ulcerosa of producten
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende colitis ulcerosa, voor u tegengekomen:
- Uw voedingsplan. Nederlands, 82 pagina’s, DietCetera. Geeft concrete adviezen en aanwijzingen hoe u de negatieve effecten van colitis ulcerosa zoveel mogelijk kunt tegengaan of compenseren en de kans op een opvlamming kunt verkleinen.
- Doorbreek de Vicieuze Cirkel. Auteur Elaine Gottschall, Nederlands, 213 pagina’s. Dieet voor de Ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa, Diverticulitis, Coeliakie, Cystische Fibrose en Chronische diarree.
- Zorgboek IBD (Colitis Ulcerosa – Ziekte Van Crohn). Wat mensen die aan een van deze twee ziekten lijden en hun omgeving willen en moeten weten, met name over leefwijze, behandeling (stoma-vormen etc), wordt door een deskundige redactie, systematisch, duidelijk en gemakkelijk leesbaar uitgelegd.
- Alles over chronische darmziekten; Basisgids over de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Auteurs Geert D’Haens en Séverine Vermeire, Nederlands, 296 pagina’s. In deze patiëntengids brengen meer dan 50 experts hun kennis samen en geven ze een wetenschappelijk onderbouwd antwoord op vragen als: hoe ontstaan inflammatoire darmziekten? Welke behandelingen zijn mogelijk? En wat zijn de gevolgen op korte en lange termijn?
Weten welke voeding goed is bij colitis ulcerosa en wat juist moet worden vermeden?
De door uw DietCetera diëtist uitgeschreven voedingsadviezen en/of uw voedingsplan kunt u eenvoudig via onderstaande ‘diensten voor dit voedingsdoel’ bestellen. De adviezen zijn specifiek gericht op volwassenen van 18 t/m 70 jaar.
Diensten voor dit voedingsdoel
Product type | Prijs | |
---|---|---|
Uw Voedingsplan
|
€ 29,95 |
>> Bestellen |
Voedingsadvies
|
€ 9,95 |
>> Bestellen |
Weekmenu
|
€ 11,95 |
>> Bestellen |
Variatielijst
|
€ 12,95 |
>> Bestellen |
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.