Dikke darmkanker of coloncarcinoom
Dikke darmkanker is een ziekte die vaak voorkomt bij mannen en bij vrouwen. Kanker is een aandoening die veel als belastend en zwaar wordt ervaren. Gegevens uit 2010 laten zien dat 3,7 op de 1.000 mannen en 3,3 op de 1.000 vrouwen dikke darmkanker of rectumkanker hebben. In 2014 werd er bij 15.000 Nederlanders dikke darmkanker vastgesteld. Dikke darmkanker is voor vrouwen na borstkanker één van de meest voorkomende kanker. Voor mannen komt dikke darmkanker na prostaat- en longkanker het meest voor. Hieruit blijkt dat het voor beide sekse een kankervorm is dat veel voorkomt. Dikke darmkanker staat ook bekend als coloncarcinoom.
Wat is kanker?
Ieder lichaam is opgebouwd uit cellen. Al deze cellen worden continue vernieuwd of aangevuld. Om nieuwe cellen te laten ontstaan deelt een cel zich in tweeën. Gezonde cellen delen zich normaal alleen wanneer dat nodig is. Dit gebeurt onder controle van allerlei processen in het lichaam. Dit gebeurt wanneer cellen toe zijn aan vernieuwing of herstel nodig hebben. Voor elk orgaan is dit weer anders. Bij kankercellen gebeurt de celdeling snel en zonder enige controle van het lichaam. Het leidt een eigen leven.
Het wordt door een aantal punten gekenmerkt:
- lichaamscellen hebben zich ongeremd kunnen vermeerderen en blijven dat doen;
- de ongeremde cellen kunnen zich verplaatsen naar omliggende weefsels. Hier kunnen zij schade aanrichten;
- de ongeremde cellen kunnen zich verder in het lichaam verspreiden. De verspreiding kan via de lymfevaten (lymfogene metastasering) of via het bloed (hematogene metastasering). Met metastasering staat ook wel bekend als uitzaaiing.
De ongeremde cellen worden uiteindelijk tumoren of wel gezwellen. Deze gezwellen kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn van aard. Andere benamingen zijn benigne (goedaardig) en maligne (kwaadaardig). Als men over kanker spreekt, wordt daarmee een maligne tumor bedoeld. Goedaardige tumoren groeien vaak tegen andere omliggende organen aan. Daarmee kunnen zij veel pijn veroorzaken en hinderlijk zijn. Soms kunnen deze tumoren uitgroeien in kwaadaardige tumoren. Bij dikke darmkanker wordt vaak gezien dat poliepen uit kunnen groeien tot kwaadaardige tumoren. Poliepen zijn vaak onschuldige cellen die zijn snel groeien. Ze kunnen verschillen in grootte en vorm. De oorzaak van kanker kan verschillend zijn. Het kan erfelijk bepaald zijn, maar ook roken, virussen of een spontane verandering in de cel kan een gezwel of tumor veroorzaken.
Hoe zien de darmen eruit?
De dikke darm behoort tot het maag-darmkanaal. De functie van de dikke darm is vooral vocht halen uit de ontlasting. Naast het vocht worden ook bepaalde vitamines en mineralen opgenomen. De bacteriën die in de dikke darm aanwezig zijn, breken de voedingsresten af die nog verteerd moeten worden. Deze bacteriën zijn dus goed van aard en helpen het lichaam. De dikke darm wordt ook wel colon genoemd. De colon is uit verschillende lagen opgebouwd. De dikke darm ligt als een soort omgekeerde U in het lichaam. Het colon kan in delen opgedeeld worden. Vanuit de dunne darm loopt deze over in de colon ascendens. Dit is het stuk dat omhoog loopt richting de lever. Dit deel van de darm loopt aan de rechterkant van het lichaam. Daarna loopt de dikke darm naar rechts over de buik heen. Dit stuk wordt colon transversum genoemd. Vervolgens loopt de colon weer naar beneden richting de benen. Dit deel wordt colon descendes genoemd. Dit gedeelte bevindt zich dus aan de linkerkant van het lichaam. Vervolgens maakt de darm een soort S bocht, het sigmoïd. Het laatste stukje darm is de endeldarm. Hier wordt de ontlasting opgeslagen voordat iemand naar het toilet gaat. De anus is de sluitspier die ervoor zorgt dat de ontlasting opgehouden kan worden. Zodat op het toilet iemand de ontlasting kwijt kan.
Oorzaken dikke darmkanker
De oorzaken van dikke darmkanker zijn verschillend. Vaak komt het door een verkeerde leefstijl of het kan deels erfelijk bepaald zijn. Bij verkeerde leefstijl kan gedacht worden aan roken, weinig beweging, weinig voedingsvezels of overgewicht. In families waar veel darmkanker voorkomt, is de kans hoger om ook darmkanker te krijgen. Mensen die chronische ontstekingen hebben in de darmen, hebben ook een verhoogde kans om darmkanker te ontwikkelen. Een voorbeeld van een chronische ontsteking is de ziekte van Crohn.
Darmkanker
In de dikke darm kan op verschillende plekken tumoren voorkomen. Dit kan in de colon ascendens of descendes zijn. Maar in de endeldarm en het rectum komt kanker ook vaak voor. Naar mate de tumor groter wordt, is de kans groter dat de cellen zich in andere lagen van de darm gaat groeien. Hierdoor kunnen de kankercellen buiten de darmen terecht komen in de lymfevaten of de bloedbaan. Hierdoor kunnen losse tumorcellen afbreken en ergens anders gaan groeien. Bij dit proces is er sprake van uitzaaiingen. Dit kan in de longen of lever zijn. Maar ook bij andere organen kunnen tumoren groeien. Een methode om snel te zien hoe in welk stadium de tumor zich bevindt, is een classificatie. Artsen kunnen gebruik maken van een aantal classificaties. De Dukes classificatie en de TNM classificatie zijn het meest gebruikt. Bij de Dukes wordt gebruik gemaakt van letters. In tegenstelling tot de TNM classificatie. Beide classificaties komen op dezelfde conclusie. Het is alleen anders weergegeven.
Symptomen dikke darmkanker
De symptomen bij darmkanker verschillen aan de hand van de plek waar de tumor zich bevindt. Als de kanker in het begin van de dikke darm zit, de colon ascendens is de ontlasting nog dun en geeft dat nog niet veel klachten en pijn. Als de tumor zich aan het eind van de darm bevindt zal pijn echter meer voorkomen. Over het algemeen zijn de meest voorkomende klachten hieronder op een rijtje gezet:
- loze aandrang;
- bloedarmoede;
- gewichtsverlies;
- een vaag gevoel;
- verminderde eetlust;
- soms vage buikpijn klachten;
- bloed of slijm bij de ontlasting;
- de regelmaat van de ontlasting is veranderd;
- verschillende vormen van consistentie van de ontlasting. Afwisselend van diarree en verstoppingen.
Het kan zijn dat de kanker wordt gevonden zonder klachten. Het komt dan per toeval naar voren tijdens een ander onderzoek of een screening.
Diagnose dikke darmkanker
Om de diagnose darmkanker te stellen worden veel onderzoeken uitgevoerd.
Bij de huisarts
Als de huisarts het vermoeden heeft dat het om dikke darmkanker gaat, zal de persoon doorgestuurd worden naar het ziekenhuis. Alvorens dat te doen, kan de huisarts een lichamelijk onderzoek doen. Hier zal de huisarts op de buik voelen of daar iets gevonden kan worden. Ook kan de ontlasting opgestuurd worden naar een laboratorium om uit te zoeken of er daadwerkelijk bloed bij de ontlasting zit.
In het ziekenhuis
Als de huisarts meer zekerheid wil, zullen de onderzoeken worden vervolgd in het ziekenhuis. Als eerst zal een coloscopie worden uitgevoerd. Bij een coloscopie wordt met een camera in de darmen gekeken. Door een buis via de anus naar binnen te brengen kan de arts zien of poliepen of andere onregelmatigheden aanwezig zijn. Dit wordt vaak gedaan als de patiënt in een roes (verdoofd) is. Zodat de patiënt zich kan ontspannen. Tevens zal de persoon weinig merken van het onderzoek. Daarnaast kan een CT-scan worden gemaakt. Met een CT-scan wordt gekeken naar het lichaam. Het zijn dunne foto’s van het lichaam. Hiermee kan gekeken worden naar het gezwel/ tumor. Ook kan de arts samen met de radioloog kijken of er uitzaaiingen aanwezig zijn. Bij iedereen zullen de behandelingen hierna anders zijn. Aan de hand van de ernst en het soort tumor dient gekeken te worden wat de vervolgstappen en of behandeling is. Het kan ook zijn dat er geen vervolgonderzoeken gedaan worden. En dat de oorzaken voor het onderzoek een andere betekenis had. Er hoeft niet meteen aan dikke darmkanker gedacht te worden als er bloed in de ontlasting wordt gevonden. Het is wel verstandig om toch langs de huisarts te gaan als bloed in de ontlasting zit.
Behandeling dikke darmkanker
Een behandeling gebeurt eigenlijk alleen wanneer de arts vindt dat het goed behandelbaar is. De tumor kan verwijderd worden door een operatie. Als de tumor al te ver gevorderd is, kan er besloten worden om geen operatie uit te voeren. Dan zal de persoon behandeld worden met als doel pijn- en klachtverlichting. Deze verlichting kan uit verschillende onderdelen bestaan. Het kan een bloedtransfusie zijn voor de bloedarmoede. Of medicijnen voor bijvoorbeeld hoofdpijn. Ook kan er gekozen worden voor chemotherapie of radiotherapie.
Operatie dikke darmkanker
Tijdens de operatie wordt de tumor verwijderd uit het lichaam. Zoals elke operatie zitten er risico’s aan verbonden. Bespreek deze goed met de arts zodat misverstanden worden verholpen. Ook kan een goed beeld ontstaan wat er gaat gebeuren voor en na de operatie. De tumor die verwijderd is, wordt naar het laboratorium gebracht voor nader onderzoek. Bij dat onderzoek wordt gekeken of de tumor zich kwaadaardig gedraagt. Om te kijken of het naar de lymfeklieren is uitgezaaid en in welk stadium de tumor zich bevindt.
De uitslagen van het onderzoek kan een week tot anderhalve week op zich laten wachten. Dit kan een slopend proces zijn. Men zit toch al die tijd in onzekerheid en wil duidelijkheid. Nadat de uitslagen binnen zijn gekomen, zal dit besproken worden met de arts. Hierna gaat de patiënt in samenspraak met de arts in overleg over het verdere beloop van de behandeling.
Na de operatie gaan de darmen wennen aan de nieuwe situatie. In het begin kan er nog vaak dunne ontlasting zijn. De ontlasting bevindt zich voor een kortere tijd in de dikke darm. Hierdoor wordt minder vocht opgenomen en de ontlasting wordt niet vast. In veel gevallen zal dit na een aantal weken afnemen. Het lichaam is gewend geraakt aan een kortere darm.
Stoma bij dikke darmkanker
Naargelang de darm is weggesneden kan bepaald worden of een (tijdelijke) stoma nodig is. Een stoma is een deel van de darm dat naar buiten is gelegd. In plaats van dat de ontlasting via het rectum naar buiten komt, zal dit nu gebeuren via de stoma. De stoma is een uitgang geworden voor de ontlasting. Dit gebeurt vaak bij een operatie van het laatste gedeelte van de darm. Maar het kan ook aan het begin van de darmen plaatsvinden. Om de stoma heen komt een zakje waarin de ontlasting wordt opgevangen. De normale gang van ontlasting is meestal niet meer mogelijk. Tenzij de stoma tijdelijk is, kan de darm weer in het lichaam gebracht worden. En daarna kan de persoon weer via de oorspronkelijke weg naar het toilet. Een tijdelijke stoma wordt gebruikt om een deel van de darmen rust te geven en de tijd om te herstellen. Het kan zijn dat de stoma niet kan worden teruggedraaid bij een tijdelijke functie. Dit kan komen doordat de ziekte of aandoening het niet toelaat.
Chemotherapie bij dikke darmkanker
In veel gevallen wordt er behandeld met chemotherapie. Chemotherapie wordt gebruikt als de tumorcellen in de lymfeklieren zijn gevonden. Zo wordt geprobeerd om te voorkomen dat de tumorcellen zich ergens anders gaan nestelen en weer gaan groeien. Chemotherapie bestaat uit giftige chemische stoffen die ervoor zorgen dat de tumorcellen zich niet meer kunnen delen en groeien. In de medische wereld wordt chemotherapie ook wel cytostatica gebruikt. In Nederland zijn 10 soorten chemotherapie beschikbaar. Aan de hand van de kankersoort en het stadium, maakt de arts een aangepast programma en dosering aan. Voor iedereen is dit anders. Ook reageert iedereen anders op chemotherapie.
Aan chemotherapie zitten veel haken en ogen. Om te kiezen voor chemotherapie dienen de eventuele consequenties goed begrepen te worden. De bijwerkingen van chemotherapie zijn vaak zichtbaar en zeer onprettig voor de patiënt. Omdat chemotherapie giftig is, valt dit niet alleen de tumorcellen aan. De gezonde cellen worden ook aangevallen en gedood. Hierdoor wordt veel van het lichaam gevraagd. Veel voorkomende bijwerkingen van chemotherapie zijn:
- Misselijkheid: Misselijkheid kan voorkomen tijdens de chemotherapie. Waardoor tijdens de behandeling een misselijkheidsgevoel optreedt. Het is ook mogelijk dat een paar dagen na het infuus misselijkheid optreedt.
- Smaakverandering: De cellen in de mond, maag en darmen worden ook aangetast. Hierdoor kunnen etenswaren en maaltijden heel anders smaken dan voor de chemotherapie. Vaak hebben mensen een bittere smaak in hun mond.
- Vermoeidheid: Het lichaam probeert de chemo af te voeren. Dit kost erg veel energie. Hierdoor is vermoeidheid een veel voorkomende bijwerking. De stoffen die binnen komen zijn schadelijk. Het lichaam gaat hard aan het werk om deze weer te verwijderen uit het lichaam. Naast fysieke vermoeidheid is het geestelijk zeer belastend voor de patiënt. Vaak is de vermoeidheid al aanwezig voordat de behandeling is gestart. Dit komt doordat de tumor snel voor vermoeidheid zorgt. Voor de patiënt kan het proces heel vermoeiend en beangstigend zijn. Ook voor de naaste familie en vrienden kan het veel energie en angst vergen. Het is belangrijk om veel rust te nemen en soms leren ‘nee’ te zeggen als het te veel wordt.
- Bloedarmoede: Zoals hierboven verteld is, worden ook gezonde cellen aangevallen en vernietigd. Hierbij horen ook de cellen in het bloed. Doordat er weinig cellen in het bloed kunnen zijn, is het mogelijk dat bloedarmoede ontstaat. Om dit goed te controleren en bij te houden wordt voor de chemotherapie gekeken naar de gehaltes in het bloed. Eventueel kan de dosering worden aangepast.
- Infecties: In het bloed zijn ook de cellen aanwezig die ervoor zorgen dat virussen en bacteriën geen kans krijgen. Als deze ook in verminderde mate aanwezig zijn, is de kans groter om een infectie te krijgen en ziek te worden naast de chemotherapie. Het is belangrijk dat hygiënisch gewerkt wordt met voeding. Het is belangrijk rauwe producten te vermijden. Deze kunnen bacteriën bevatten die ziekmakend zijn. Iemand met kanker is hier vatbaarder voor dat een gezond persoon. Ook is het verstandig om als kankerpatiënt niet bij zieke mensen op bezoek te gaan. Hierdoor kan iemand sneller ziek worden.
- Verstopping, diarree of gasvorming:
- Haaruitval: Door de cytostatica kan de groei van haren plotseling stoppen of geremd worden. Nadat de medicatie weer uit het lichaam is, zal de groei van haren weer toenemen. Wel is het een zwakke plek geworden. Het kan gemakkelijk afbreken. Bij sommige cytostatica hoeft er geen sprake te zijn van haaruitval.
Dit zijn echter een klein deel van de mogelijke bijwerkingen van chemotherapie. Iedereen zal anders reageren op de behandeling en niet alles hoeft voor te komen. Bespreek goed met de behandelende arts wat verwacht kan worden met chemotherapie.
Radiotherapie bij dikke darmkanker
Radiotherapie is een therapie waarbij gebruik gemaakt wordt van straling. Daarom wordt het ook wel bestraling genoemd. De straling zorgt ervoor dat de snelgroeiende tumorcellen worden geremd in het groeiproces. Hiermee wordt getracht de gezonde cellen zoveel mogelijk te mijden en te ontzien. Het behandelplan is bij iedere patiënt anders. Het behandelplan wordt door een heel team in het ziekenhuis samengesteld en gecontroleerd. Het is een eng idee dat straling het lichaam in komt. Het is echter een goed gecontroleerd proces waarbij gezonde cellen bijna niet worden aangetast. De gezonde cellen kunnen beter weer herstellen na een sessie straling. De tumorcellen delen veel sneller dan gezonde cellen. Het is lastiger voor de tumorcellen om van de beschadiging te herstellen en zullen afsterven.
Voeding en dikke darmkanker
Het is belangrijk dat met darmkanker voldoende gegeten wordt. Vaak kan alles gegeten worden wat voor de operatie ook gegeten werd. Met chemotherapie is dit weer anders. Omdat chemotherapie een smaakverandering teweeg kan brengen, kan niet alles meer hetzelfde smaken als voorheen. Daarnaast zijn een aantal producten die niet goed samenvallen met chemotherapie. Of dat voedingsmiddelen een opgeblazen gevoel geven.
Voor veel kankerpatiënten kan het eten lastig zijn. Mede door een gevoel van misselijkheid en andere bijwerkingen van chemotherapie. Daarom is het belangrijk dat lekkere dingen gegeten worden. Het gaat wat minder om het gezonde eten. Belangrijk is dat er gegeten worden en dat dient lekker te zijn en goed te vallen. Mensen eten vaak minder door het ziek zijn. Het eten kan voor veel mensen een nare ervaring zijn.
Afvallen bij dikke darmkanker
Veel mensen met kanker vallen enorm af. Dit is een proces dat vaak gepaard gaat met kanker. Het lichaam gebruikt veel meer energie. De energie wordt gebruikt voor allerlei processen. De tumorcellen gebruiken ook veel energie uit het lichaam. Het is niet verstandig om hierdoor minder te gaan eten. De rest van het lichaam heeft ook energie nodig om te blijven functioneren.
Mogelijke tekorten bij dikke darmkanker
Aan de hand van waar de operatie heeft plaatsgevonden, kan van sommige stoffen een tekort komen. Het kan zijn dat vitamine K en kalium niet goed worden opgenomen in het lichaam. Hiervoor zal men goed moeten opletten met de voeding. Het is echter wel afhankelijk of een stoma is geplaatst en de plek waar de darm is verwijderd. Maar ook minder eten is een mogelijke oorzaak van tekorten. Vraag hierover aan de behandelde arts.
Onderzoek dikke darmkanker
- Uit onderzoek blijkt dat een verband bestaat tussen HDL- cholesterol en darmkanker. Cholesterol kan in twee soorten voorkomen, HDL-cholesterol en LDL-cholesterol. Het HDL is ook wel het gunstige cholesterol. Terwijl LDL cholesterol voor veel aandoeningen kan zorgen op lange termijn. Cholesterol is een vettige stof. Deze stof kan door het lichaam zelf worden gemaakt. Dit gebeurt in de lever. Ook kan cholesterol worden opgenomen uit de voeding. Vaak wordt gedacht dat cholesterol vooral slecht is voor de gezondheid. Toch is voldoende cholesterol in het lichaam noodzakelijk voor een goede gezondheid. Het heeft namelijk een belangrijke functie bij de opbouw van lichaamscellen en het maken van hormonen. Mensen die een hoog HDL gehalte hebben, blijken een lager risico te hebben op darmkanker. Het is nog onduidelijk waarom dit het risico verlaagt.
- Wetenschappers zijn bezig met een nieuwe test te ontwikkelen voor de opsporing van dikke darmkanker. Dit wordt gedaan aan de hand van een onderzoek naar bacteriën in de darmen. Het blijkt dat bij de gezonde dikke darm de bacterie Streptococcus gallolyticus niet aanwezig is. Als het lichaam zich in een voorstadium van kanker bevindt of kanker heeft, is deze bacterie echter wel aanwezig. Deze test is echt nog in ontwikkeling en wordt nog niet gebruikt.
- Uit onderzoek blijkt dat het voedingspatroon die de hippies gebruikten een preventief effect kan hebben op darmkanker. Een onderdeel van dat patroon is gebruik van veel peulvruchten. Eten zoals een hippie schijnt het risico op darmpoliepen met 40% te verlagen.
- Nederlandse onderzoekers hebben een gen ontdekt die de celgroei remt. Als het gen wordt uitgeschakeld, delen de cellen zich ongeremd. Het onderzoek is nog in een begin stadium en werpt een nieuwe kijk op kankercellen. In de toekomst kunnen kankercellen misschien geremd worden door de ontdekking van dit gen.
Externe informatie dikke darmkanker of producten
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende dikke darmkanker, voor u tegengekomen:
- Alles over darmkanker; basisgids voor patiënten en hun omgeving. Auteurs Jan Willem B. de Groot en Marc Peeters, Nederlands, 224 pagina’s. In samenwerking met meer dan 20 vakspecialisten geven darmkankerexperts Marc Peeters en Jean-Luc Van Laethem alle nodige info die patiënten en hun omgeving nodig hebben voor een goed begrip van en inzicht in hun aandoening. Helder en toegankelijk geschreven.
- Zorgboek darmkanker. Auteur E.H. Coene, Nederlands, 200 pagina’s. Het boek is zeer duidelijk en verhelderend en biedt goede medische en praktische informatie. In deze herdruk zijn gegevens over behandelingen, medicijnen, patiëntenorganisaties en ziektekosten aangepast. Daarnaast zijn de contactgegevens geactualiseerd.
- Ik leef! Een stoma als kadootje. Auteur Eliene Roelse, Nederlands, 200 pagina’s. De schrijfster heeft een dikke darmziekte, waardoor de gehele dikke darm verwijderd moet worden en ze een stoma krijgt. Een leuk en vlot geschreven boek vol dramatiek over de levenskracht en het positivisme van een jonge vrouw.
- Relatie En Seksualiteit Met Een Stoma. Auteur Eliene Roelse, Nederlands, 88 pagina’s. Geschikt voor mensen met een stoma en hun omgeving. Samengesteld door de zelfhulpgroep Stichting Stomaatje.
- 21st Century Adult Cancer Sourcebook: Gastrointestinal Carcinoid Tumors – Appendix, Rectal, Small Bowel, Gastric, Colon, Pancreatic, Regional, Metastatic, Carcinoid Syndrome, e-BOOK.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.