Eetstoornissen

 
Eetstoornissen uiten zich in een obsessie voor eten en de invloed daarvan op het lichaam. Alle eetstoornissen gaan gepaard met een verstoord eetgedrag. Daarnaast is bij de meeste eetstoornissen sprake van een te hoog of een te laag lichaamsgewicht. Een ander kenmerk van een eetstoornis is angst om dik te worden. Veel mensen met een eetstoornis schamen zich ervoor. Ook kunnen ze lange tijden ontkennen dat ze een eetprobleem hebben. Uit angst voor bemoeienis van anderen wordt de eetstoornis vaak goed verborgen gehouden. Dit maakt de behandeling extra lastig. Er wordt dan ook aangeraden om altijd professionele hulp in te schakelen. Het liefst zo snel mogelijk. In de regel geldt dat een eetstoornis beter te behandelen is naarmate iemand jonger is en minder lang met de problemen kampt. Gemiddeld duurt een eetstoornis zes tot zeven jaar. Dit kan variëren van een half jaar tot enkele tientallen jaren. Daarbij is de kans op terugval groot. Dit houdt in dat iemand na een periode van verbetering weer achteruit kan gaan. In een aantal gevallen wordt de stoornis chronisch. Dit betekent dat het niet meer overgaat.
 
Eetstoornissen komen het meeste voor bij vrouwen. Vooral meisjes in de puberteit en jonge vrouwen zijn gevoelig voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Dit neemt niet weg dat het ook bij mannen voorkomt. De bekendste eetstoornis is anorexia nervosa.
 
Dit is echter niet de meest voorkomende eetstoornis. De meest voorkomende is binge eating disorder (BED). In Nederland lijden ongeveer 160.000 vrouwen aan BED. Ter vergelijking: In Nederland lijden ongeveer 5.600 mensen aan anorexia. Een andere eetstoornis is boulimia nervosa. Hieraan lijden ongeveer 22.000 mensen. Een nog vrij onbekende ‘eetstoornis’ is orthorexia nervosa. Deze aandoening wordt nog niet officieel erkend als ziektebeeld of eetstoornis. Er zijn ook nog geen specifieke cijfers bekend over hoe vaak het voorkomt. Andere zeldzame eetstoornissen zijn: psychogeen braken, pica en ruminatie. Deze eetstoornissen komen veel voor op kinderleeftijd. Psychogeen braken is braken door psychische spanning of stress. Bijvoorbeeld misselijkheid of braken als gevolg van spanning voor een examen. Pica is een eetstoornis die zich uit in een drang naar het eten van niet-eetbare dingen. Voorbeelden hiervan zijn het eten van aarde, haar of ongekookt, onbewerkt en rauw voedsel. Ruminatie is een stoornis waarbij regelmatig voedsel uit de maag wordt opgehaald en wordt herkauwd. Dit gebeurt allemaal zonder dat er een gevoel van misselijkheid ontstaat.
 

De eetstoornissen die wij hier behandelen zijn:

• Anorexia;
• Boulimia;
• Orthorexia;
• Binge eating disorder (BED).

Onderstaand een korte introductie. Op de individuele pagina’s per voedingsdoel staat een uitgebreidere toelichting.
 

Eetstoornis: Anorexia

Anorexia kenmerkt zich door het opzettelijk uithongeren van het lichaam. Ongeveer 50% van de jonge vrouwen heeft wel eens gelijnd. Redenen hiervoor kunnen zijn: de angst om dik te worden, een vertekend lichaamsbeeld, het vergroten van het zelfvertrouwen of een gevoel van controle hebben. Ongeveer minder dan 1% van de lijners kan echter niet meer stoppen met lijnen. Zij zien afvallen als een manier om met negatieve gevoelens, een laag zelfbeeld of angsten om te gaan. Om zoveel mogelijk gewicht kwijt te raken, zijn deze mensen continue bezig met de voeding, beweging en hun gewicht. Hierdoor wordt de aandacht van de negatieve gevoelens en onzekerheden afgeleid. Lukt het afvallen, dan worden deze gevoelens vervangen door een gevoel van zelfvertrouwen. Om die reden blijven ze doorgaan met afvallen. Zelfs als het lichaamsgewicht voor die persoon ongezond laag is, blijven ze zichzelf dik voelen. Er zijn twee vormen van anorexia:

• Bij het ene type heerst er strenge controle over de voeding en het lichaamsgewicht. Daarbij wordt er zeer weinig tot niets gegeten.
• Bij het andere type wordt een periode van weinig eten afgewisseld met eetbuien. Van een eetbui is sprake wanneer binnen twee uur tijd een overdreven grote hoeveelheid voedsel wordt gegeten. Na een eetbui voelen mensen zich vaak zwak en schuldig. Dit komt omdat iemand met anorexia er bewust naar streeft om niet aan te komen. Om dit gevoel te rechtvaardigen, wordt de eetbui gecompenseerd met braken, laxeren, extreem veel sporten of een periode van streng lijnen, of een combinatie hiervan.

Zowel het verstoorde eetgedrag als het lage lichaamsgewicht en het compensatiegedrag brengen lichamelijke, psychische en sociale gevolgen met zich mee. Voorbeelden hiervan zijn menstruatiestoornissen, vertraagde hartslag en ademhaling, verstopping, eenzaamheid en depressie.
 

Eetstoornis: Boulimia

Mensen met boulimia voelen vaak een ongecontroleerde drang om te eten, zelfs als ze geen honger hebben. Dit uit zich vaak in een eetbui. Tijdens een eetbui verliezen mensen met boulimia de controle over hun eetgedrag. Ze eten vaak dwangmatig, zonder te proeven en zonder er plezier aan te beleven. In veel gevallen wordt er veel calorierijkvoedsel gegeten. Voedsel dat iemand zichzelf normaal gesproken nooit zou toestaan. De eetbui geeft dan tijdelijk een goed gevoel. Het zorgt ervoor dat mensen als het ware even kunnen ontsnappen aan de negatieve gevoelens en problemen. Na afloop van een eetbui heerst er vaak net als bij anorexia een schuldgevoel. Ook mensen met boulimia willen niet aankomen. Daarom wordt ook hier de eetbui gecompenseerd met braken, laxeren, extreem veel sporten of een periode van streng lijnen, of een combinatie hiervan. Het verschil met anorexia is echter dat mensen met boulimia vaak een normaal gezond gewicht hebben. Wel kan het gewicht sterk schommelen. Zowel de eetbuien als het compensatiegedrag brengen lichamelijke, psychische en sociale gevolgen met zich mee. Hierbij kan gedacht worden aan problemen met het gebit, een te hoog cholesterolgehalte, menstruatiestoornissen en een opgeblazen gevoel. Daarbij komen de psychische en sociale gevolgen sterk overeen met die van anorexia.
 

Eetstoornis: Binge eating disorder (BED)

Binge eating disorder is een eetbuienstoornis. Het wordt gekenmerkt door dwangmatig overeten. Andere belangrijke kenmerken van binge eating disorder zijn regelmatig terugkerende en oncontroleerbare eetbuien, en gevoelens van verdriet of boosheid tijdens of na de eetbuien. BED ontstaat meestal in de late tienerjaren of vroege volwassenheid. Vaak is er een periode van lijnen aan vooraf gegaan. Een laag zelfvertrouwen, eenzaamheid en ontevredenheid met het lichaam kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van BED. In grote lijnen heeft de eetbuienstoornis veel gemeen met boulimia nervosa. Er is echter een verschil. Bij boulimia worden de eetbuien gecompenseerd. Bij BED daarentegen gebeurt dat niet. Hoewel sommige mensen met BED een normaal gewicht hebben, is er vaak sprake van een toename in het lichaamsgewicht. Dit vergroot het risico op het ontstaan van overgewicht en obesitas. Van overgewicht is sprake bij een BMI van 25-30. Van obesitas is sprake bij een BMI van 30 of hoger. BMI is de afkorting van Body Mass Index. Het is een maat voor het gewicht in verhouding tot de lichaamslengte. Dit geeft een schatting van het risico op gezondheidsproblemen. Van een normaal gezond lichaamsgewicht is sprake bij een BMI tussen de 18,5 en 25. Voorbeelden van gezondheidsproblemen zijn maag-darmproblemen, een hoog cholesterolgehalte, luchtweginfecties, uitval van de nieren en hart- en vaatziekten. Het is dan ook niet gek dat mensen met BED zich zorgen over de gevolgen van het eetgedrag voor hun lichaam. Het komt ook vaak voor dat ze zichzelf straffen voor hun gebrek aan zelfbeheersing. Ze doen pogingen om de eetbuien te stoppen, maar achten het onbegonnen werk.
 

Eetstoornis: Orthorexia

Orthorexia kenmerkt zich door een obsessie voor het eten van uitsluitend gezond voedsel. Hoe gezonder, hoe beter. Alles wat iemand eet, laat hij of zij afhangen van de voedingswaarden. Vooral voedsel met veel kilocalorieën (kcal), vetten en suikers worden uit de voeding verwijderd. Mensen met orthorexia denken dat deze producten ongezond zijn. Bij orthorexia gaat het niet om afvallen, maar om gezond eten. Gezond eten slaat in dat geval vaak door naar ‘te gezond’ eten. Op den duur worden er zoveel voedingsmiddelen betiteld als ongezond, dat er ernstige tekorten kunnen optreden. Dit kan leiden tot allerlei lichamelijke klachten. Voorbeelden hiervan zijn ondervoeding, uitdroging en problemen in de maag en darmen. Net als anorexia gaat orthorexia vaak gepaard met een laag lichaamsgewicht. Het verschil is echter dat bij orthorexia de nadruk ligt op de “kwaliteit” van het voedsel. Bij anorexia, maar ook bij boulimia en BED ligt de nadruk op de “hoeveelheid”. Daarnaast gaan eetstoornissen als anorexia en boulimia vaak gepaard met een laag zelfbeeld. Bij orthorexia hoeft dat echter niet het geval te zijn. Hun zelfbeeld hangt sterk af van hoe goed het lukt om gezond te eten. Daarbij kunnen ze juist een hoog zelfbeeld hebben. Dit komt omdat ze erg neer kunnen kijken op mensen die er ‘zomaar’ op los eten. Een ander verschil is dat orthorexia nog niet officieel erkend wordt als ziektebeeld of eetstoornis. Dit in tegenstelling tot de hierboven reeds beschreven eetstoornissen.
 

Externe informatie eetstoornissen of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende eetstoornissen, voor u tegengekomen:

• Ouders als bondgenoot, help je kind met een eetstoornis volgens de maudsley methode. Auteurs James Lock & Daniel le Grange, Nederlands, 256 pagina’s. Speciaal voor ouders, ouders en begeleiders die zich afvragen of een kind tekenen van een eetstoornis vertoont.
• Wanneer kap jij ermee? Auteur Isabelle Plasmeijer, Nederlands, 200 pagina’s. Dit persoonlijk doe-boek biedt een praktisch vijfstappenplan dat de schrijfster gebruikte om haar anorexia te genezen. Maar het biedt veel meer: uitleg, herkenning, tips, motivaties, zelfbeschouwingen, oefeningen en ervaringen.
• Nodeloos gevangen, Herinneringen aan een eetstoornis. Auteur Baukje van Kesteren, Nederlands, 118 pagina’s. Beschrijving van de weg die auteur gegaan is om van haar dertig jaar durende eetstoornis (boulimia nervosa) te genezen. Pas toen bij haar de diagnose Asperger (een autisme-spectrumstoornis) werd gesteld, kon een passende behandeling worden gevonden.
• Eetstoornissen Als Dwaalspoor. Auteur Anita Johnston, Nederlands, 230 pagina’s. Voor ieder die anorexia- of boulimiapatiënt is, maar ook voor hulpverleners op dit gebied een uiterst waardevol en gemakkelijk leesbaar boekje dat een verrassende kijk op de ziekte heeft.

Terug