Tandvleesproblemen
Het hebben van gezond tandvlees is belangrijk om tandvleesproblemen tegen te gaan. Dat geldt niet alleen voor de lichamelijke gezondheid maar ook voor de uitstraling. Denk aan vrijuit kunnen lachen. Het tandvlees is echter wel kwetsbaar. Het moet goed verzorgd worden om tandvleesproblemen tegen te gaan.
In de tandheelkunde wordt tandvlees gingiva genoemd. Tandvlees is weefsel dat op het kaakbot zit. Kaakbot is hetzelfde als kaakbeen en betreft de boven- en onderkaak. Het kaakbot zorgt voor de beweging die nodig is tijdens kauwen, slikken en praten. De wortels van tanden en kiezen zitten met vezels van bindweefsel vast in het kaakbot. Tandvlees zit ook om de wortels en tussen de tanden en kiezen. Tandvlees beschermt het gebit. De vezels, het kaakbot en het tandvlees worden samen het parodontium genoemd. Dit is het steunweefsel van de tanden en kiezen. De spleet tussen de tanden en het tandvlees heet de pocket. Bij gezond tandvlees is de pocket niet meer dan 3 millimeter. Gezond tandvlees is belangrijk voor een gezond uitziende mond en een frisse adem.
Bacteriën en het ontstaan van tandsteen
In de mond bevinden zich enorm veel bacteriën. Een deel van deze bacteriën is gunstig. Ze beschermen het gebit, tandvlees, gehemelte en de tong. Hierdoor is de kans op ontstekingen en gaatjes kleiner. Bacteriën vormen samen met speekseleiwitten en voedselrestjes tandplak. De speekselklieren in de mond scheiden ongeveer anderhalf liter speeksel per dag af. Speeksel heeft een beschermende werking in de mond. Zuren uit de voeding kunnen bijvoorbeeld worden geneutraliseerd door speeksel. Zuren kunnen dan het gebit niet aantasten. Ook vormen speekseleiwitten een beschermend laagje om de tanden. Bij onvoldoende speeksel ontstaat er gemakkelijk tandplak. Tandplak is een bijna onzichtbaar laagje dat op de overgang zit van het tandvlees naar de tanden. Als tandplak niet wordt verwijderd zal het zich omvormen tot tandsteen. Tandsteen zit stevig vast aan de tanden. Op tandsteen blijft een nieuwe laag tandplak gemakkelijk plakken. Deze nieuwe laag tandplak vormt zich weer om in tandsteen. De tandsteen komt steeds verder onder het tandvlees te liggen en verplaatst zich zo naar het kaakbot. Het kaakbot raakt ontstoken en gaat stukje bij beetje verloren.
Gezond tandvlees
Gezond gingiva is noodzakelijk voor het hebben van een gezond gebit. Gezond tandvlees is roze van kleur en ligt stevig om het gebit. Bij het tandenpoetsen of eten zal tandvlees dat gezond is niet bloeden. Het tandvlees heeft de structuur van een sinaasappelschil als het gezond is. Er zitten namelijk kleine putjes in. Dit is alleen van heel dichtbij te zien.
Tandvleesproblemen
- Ontstoken tandvlees: Tandvlees dat ontstoken is, is vaak roder van kleur dan gezond gingiva. Ook is ontstoken tandvlees gezwollen, slap en bloed het snel bij het tandenpoetsen of eten. De ontsteking kan plaatselijk zijn, maar omvat meestal het gehele gingiva. Een tandvleesontsteking begint aan de rand van het tandvlees. De tandvleesontsteking wordt veroorzaakt door de bacteriën in tandplak. Deze vorm van ontsteking wordt ook wel gingivitis genoemd. Wanneer de ontsteking ernstiger wordt, krijgt het de naam parodontitis. De ontsteking heeft zich dan uitgebreid naar het kaakbot. Dit kaakbot gaat door de ontsteking verloren. Wanneer dit proces niet wordt stopgezet krijgt het de naam gevorderde parodontitis. De tanden en kiezen komen los te staan. Uiteindelijk vallen de tanden en kiezen uit. Als gingiva zich terugtrekt is het gebit extra kwetsbaar voor de inwerking van bacteriën. Gingivitis en parodontitis hoeven echter niet perse gepaard te gaan met het rotten van de tanden.
- Teruggetrokken tandvlees: Tandvlees kan zich terug trekken. In de tandheelkunde wordt teruggetrokken gingiva ook wel gingiva recessie genoemd. Teruggetrokken tandvlees kan een gevolg zijn van een tandvleesontsteking. Wanneer het kaakbot afbreekt, is de kans groot dat het tandvlees zich terugtrekt. Het tandvlees kan ook beschadigd raken. Beschadiging kan komen door te hard poetsen of poetsen met een verkeerde tandenborstel of onjuiste poetsmethode. Beschadigd gingiva trekt zich terug. Ook kan tandvlees zich terugtrekken wanneer de tanden en kiezen verplaatst worden. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn wanneer men een beugel draagt.
- Te ‘veel’ tandvlees: Bij sommige mensen is er veel tandvlees te zien. Dit heet een ‘gummy smile’. De oorzaak ligt hierbij niet in het tandvlees, maar in het onderliggende bot. Er kan ook gewoon teveel tandvlees zijn. De tanden lijken hierdoor erg kort.
- Bleek tandvlees: Bleek tandvlees kan ontstaan wanneer er sprake is van een ijzertekort. Bij een ijzertekort kan er een onvoldoende ijzerinname zijn met de voeding. Ook kan een ijzertekort ontstaan door bloedverlies of door een slechte opname door het lichaam. Een ijzertekort heeft als gevolg bloedarmoede. Dit komt doordat het lichaam ijzer nodig heeft om hemoglobine te maken. Hemoglobine is een ijzerhoudende stof die zich in de rode bloedcellen bevindt. Door de bloedarmoede wordt het tandvlees bleek.
- Wit tandvlees: Wit tandvlees kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan bijvoorbeeld een schimmelinfectie de oorzaak zijn. De schimmel die dit meestal veroorzaakt is de candida-schimmel. De candida-schimmel veroorzaakt witte plekken in de mond en dus ook op het tandvlees. Deze plekken zijn weg te krabben, maar er blijft dan wel een pijnlijke plek achter. Candida is geen besmettelijke ziekte. Andere oorzaken zijn bijvoorbeeld tabaksgebruik of een tandvleesontsteking. Wit tandvlees kan ook een gevolg zijn van weefselsterfte. Dit treedt echter niet zomaar op. Meestal ontstaat weefselsterfte van het tandvlees na een operatie of heftige tandvleesinfectie. Nieuw weefsel kan ook wit zijn. In dat geval is er juist sprake van tandvleesherstel. Ook dit komt vaak na een operatie voor. In zeer zeldzame gevallen kan wit tandvlees duidden op mondkanker. Er komt dan een dikke, witte vlek op het tandvlees. Dit heet leukoplakie. Deze vlek ontstaat door een verandering in het mondslijmvlies. De vlek is niet weg te krabben en kan in enkele gevallen tot mondkanker leiden.
- Zwart tandvlees: Zwart tandvlees komt maar heel weinig voor. Tandvleesweefsel dat afsterft kan zwart zijn. Dit dode weefsel is meestal een gevolg van een ingrijpende tandvleesoperatie of een wortelkanaalbehandeling. Een klein zwart vlekje kan een pigmentvlek of bloeduitstorting zijn.
Risicofactoren tandvleesproblemen
Er zijn mensen die een groter risico lopen op tandvleesproblemen. Voorbeelden hiervan zijn:
- Ouderen: Sommige ouderen houden lang hun eigen gebit. Bij het tandvlees en het gebit is herstel niet mogelijk. Alle schade die over de jaren is opgelopen wordt dus eigenlijk meegenomen. Bij ouderen kan de aandacht voor het gebit ook steeds minder worden. Of ze kunnen niet meer in staat zijn het gebit te reinigen. Een verminderde speekselproductie komt bij veel ouderen voor. Speeksel heeft een beschermende werking en remt het ontstaan van tandplak. Bij een verminderde speekselproductie wordt dus het risico op problemen in de mond groter. Een droge mond kan ook ontstaan als bijwerking op bepaalde medicijnen. Ook te weinig eten en drinken, koorts en diarree kunnen een droge mond tot gevolg hebben.
- Slechte mondhygiëne: Wit en rood tandvlees ontstaat meestal door een slechte mondhygiëne. Er ontstaat tandplak. Tandplak is de belangrijkste oorzaak van tandvleesontsteking een veel voorkomend tandvleesprobleem.
- Diabetes mellitus: Diabetes Mellitus wordt ook wel suikerziekte genoemd. Het lichaam van mensen met diabetes maakt te weinig of geen insuline aan. Insuline is een hormoon dat de glucose uit voedsel naar de lichaamscellen brengt. Als er te weinig insuline is wordt het suikergehalte in het bloed erg hoog. Mensen met diabetes mellitus hebben een grotere kans op tandvleesontsteking dan mensen zonder diabetes. Dit geldt met name voor de diabetici die hun bloedglucosespiegel niet goed onder controle hebben. Dat wil zeggen dat de hoeveelheid glucose in het bloed erg schommelt. Deze mensen lopen een groter risico op tandvleesontsteking doordat hun weerstand verlaagd is. Tandvleesontsteking heeft op zijn beurt een nadelig effect op de insulinestofwisseling. Diabetici kunnen bij een tandvleesontsteking moeilijk de controle houden over hun bloedglucosespiegel. Dit komt doordat een ontsteking ervoor zorgt dat het lichaam minder goed op insuline reageert. Ernstige tandvleesontsteking kan ervoor zorgen dat de bloedsuikerspiegel een lange tijd erg hoog is. Bij slecht gereguleerde diabetes zal de behandeling minder goed aanslaan.
- Zwangerschap: 50% van de zwangere vrouwen heeft last van tandvleesontsteking. Dit gaat echter niet altijd gepaard met klachten. Zwangere vrouwen hebben een veranderde hormoonhuishouding. Hierdoor wordt de groei van bepaalde bacteriën gestimuleerd. Zo reageert het tandvlees heftiger op tandplak. Ook is er vaak sprake van een zwelling van het tandvlees bij zwangerschap. Het tandvlees kan hierdoor sneller gaan bloeden. Als het tandvlees beschadigd is kunnen bacteriën gemakkelijk een ontsteking veroorzaken.
- Roken: Roken staat op nummer twee van belangrijkste oorzaken van tandvleesontsteking en andere tandvlees problemen. Dit komt door nicotine. Nicotine is een schadelijke stof die verslavend werkt. Nicotine zit in tabaksproducten. De afweer van het lichaam neemt af bij gebruik van nicotine. Nicotine vernauwt namelijk de bloedvaatjes in het tandvlees. Zo kunnen afweercellen minder goed bij de tandplak komen. Afweercellen verdedigen als het ware het lichaam door indringers onschadelijk te maken. Ook functioneren deze afweercellen minder goed door nicotine. Dit betekent dat bacteriën beter hun gang kunnen gaan. Personen die roken hebben vaak meer tandplak en een verminderde speekselproductie. De ernst van de ontsteking is bij rokers meestal groter. Dit komt doordat de tandvleesontsteking pas laat wordt ontdekt. Door de vernauwing van de bloedvaatjes zal het tandvlees namelijk niet snel bloeden. Normaal is het bloeden van het tandvlees juist een teken van tandvleesontsteking. De tandvleesontsteking wordt ongemerkt steeds erger. De behandeling slaat minder goed aan bij rokers dan bij niet-rokers. Dit komt doordat roken een negatief effect heeft op genezingsprocessen.
- Stress: Een andere risicofactor op tandvleesontsteking is stress. Stress verlaagt de weerstand van het lichaam. De bacteriën kunnen gemakkelijker toeslaan bij een lage weerstand.
Gevolgen tandvleesproblemen
Als het gebit te hard gepoetst wordt kan het tandvlees zich terugtrekken. De tandhals komt dan bloot te liggen. Er kan een gevoeligheid ontstaan voor warmte en koude. Maar ook zijn deze tanden gevoeliger voor verkleuring en het krijgen van gaatjes. Als tandvlees ontstoken is kan er sprake zijn van een slechte adem of een vieze smaak in de mond. Bacteriën in ontstoken tandvlees kunnen gassen produceren die onaangenaam ruiken. Ontstoken tandvlees doet pijn bij aanraking. Wanneer het gebit gepoetst of geflost wordt zal dit gevoelig zijn. Ontstoken tandvlees zorgt ervoor dat er kaakbot verloren gaat. Uiteindelijk kunnen er tanden en kiezen los komen te staan en zelfs uitvallen.
Behandelmethodes tandvleesproblemen
Uiteraard is het belangrijk zelf de tanden goed schoon te houden. Tweemaal daags poetsen is goed voor het gebit. Tandpasta die gebruikt kan worden is anti-tandsteen tandpasta of tandpasta met fluoride. Anti-tandsteen tandpasta hecht op bepaalde plekken op de tanden. Hier kan tandsteen vervolgens niet meer hechten. Fluoride bevordert het herstel van het tandglazuur en maakt tandglazuur minder goed oplosbaar in zuur.
Het beste is niet te hard te poetsen. Met een zachte of medium harde tandenborstel is de kans kleiner dat het tandvlees beschadigd raakt. Met de juiste poetsmethode kan de tandplak goed worden verwijderd. Een voorbeeld van een eenvoudige maar effectieve poetsmethode is de Bass-methode. De tandenborstel wordt in een hoek van 45 graden tegen de tandvleesrand gezet. Met een lichte druk wordt de tandenborstel heen en weer bewogen. Dit gebeurt een paar seconden op dezelfde plaats. Vervolgens wordt de tandenborstel verschoven. Het is verstandig een vaste volgorde aan te houden, zodat er geen tanden worden overgeslagen. Een elektrische tandenborstel is effectiever in het verwijderen van tandplak. Met een elektrische tandenborstel wordt vaak langer en minder hard gepoetst.
Tandenstokers en flosdraad kunnen de tandplak tussen de tanden en kiezen verwijderen. Dit voorkomt naast ontstoken tandvlees ook gaatjes in tanden en kiezen. Naast de dagelijkse mondverzorging kan gebruik gemaakt worden van mondspoelingen en mondwaters. Er bestaan mondspoelingen die speciaal geschikt zijn bij een tandvleesontsteking. Dit mondspoelmiddel zorgt ervoor dat het aantal bacteriën in de tandplak afneemt. Op de tong zitten ook veel bacteriën. Deze kunnen worden verwijderd met een tandenborstel of een tongschraper. Ook is het belangrijk om regelmatig naar de tandarts te gaan. De tandarts kan het tandsteen op de tanden weghalen. Indien er sprake is van veel tandsteen kan de mondhygiënist dit weghalen.
De mondhygiënist helpt ook tandvleesproblemen te voorkomen. Dit kan door het volledig schoonmaken van de pockets en de worteloppervlakten. Deze zijn dan zo glad dat tandplak minder goed blijft zitten. Wanneer het tandvleesprobleem nog groter is, kan er een doorverwijzing plaatsvinden naar een parodontoloog. Dit is een tandarts die gespecialiseerd is in tandvleesproblemen. De parodontoloog voert een grondige reiniging van het gebit uit. Deze gebitsreiniging wordt verspreid over meerdere behandelingen. De gebitsreiniging is namelijk erg arbeidsintensief en zal in totaal enkele uren duren. Ook is er sprake van een nabehandeling om terugkeer van de ontsteking te voorkomen. De parodontoloog geeft instructies over het onderhouden van een goede mondhygiëne.
Een tandvleescorrectie is mogelijk voor de zogenaamde ‘gummy smile’ en teruggetrokken tandvlees. Bij een ‘gummy smile’ ligt de oorzaak in het bot onder het tandvlees. Er zal dus een deel van dit bot verwijderd moeten worden. Hierna wordt het tandvlees nog gecorrigeerd voor een optimaal resultaat. Het kan ook zijn dat er gewoon zoveel tandvlees is dat de tanden heel kort lijken. In dat geval kan een deel van het tandvlees worden verwijderd. Bij teruggetrokken tandvlees kan er een stukje tandvlees of bindweefsel uit het gehemelte worden gesneden. Dit kan vervolgens bovenaan de tand worden ‘geplakt’. Dit transplantaat vergroeit met het tandvlees. De tanden staan niet meer zo bloot en worden weer mooi omgeven door tandvlees. Een andere oplossing voor te weinig tandvlees is een beugel. Deze beugel kan de tanden en daarbij het tandvlees als het ware naar beneden trekken.
Voeding en tandvleesproblemen
Bij een verlaagde weerstand neemt de kans op infecties en ontstekingen toe. Voeding helpt bij het op peil houden van de lichamelijke weerstand. Gevarieerd en verantwoord eten is hierbij belangrijk. Om problemen met het gebit te voorkomen is het verstandig zure en zoete producten met mate te gebruiken. Let bijvoorbeeld op het gebruik van frisdranken en sappen. Tevens wordt aangeraden om per dag maximaal 7 eet- en drinkmomenten te hebben. Dit betekent dat er naast 3 hoofdmaaltijden ruimte is voor 4 tussentijdse eetmomenten. Bepaalde voedingsmiddelen stimuleren de speekselafgifte en voorkomen zo een droge mond. Voorbeelden hiervan zijn komkommer en suikervrije kauwgom. Tandsteen is moeilijk tegen te gaan met voeding. Om tandplak en tandsteen te voorkomen is het belangrijk de mond goed schoon te houden. Volgens de Natuur diëtisten Nederland (NDN) gaat foliumzuur bloedend tandvlees tegen. Ook blijkt dat mensen met meer vitamine D in het bloed, een minder grote kans op tandvleesontsteking hebben. Zink en selenium zijn belangrijk voor het immuunsysteem dat mondbacteriën afweert. Vitamine A is nodig voor een goede gezondheid van het tandvlees. Hetzelfde geldt voor vitamine C. Een tekort aan vitamine C kan tandvleesbloedingen tot gevolg hebben.
Externe informatie tandvleesproblemen of producten
We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende tandvleesproblemen, voor u tegengekomen:
- Smile: Keeping Your Teeth and Gums Healthy. Auteur John M. Shea, Engels, 64 pagina’s.
- Holistic Dental Care, The Complete Guide to Healthy Teeth and Gums. Auteur Nadine Artemis, Engels, 120 pagina’s. This book offers dental self-care strategies and practices that get to the core of the problems in our mouths preventing issues from taking root and gently restoring dental health.
- Kiss Your Dentist Goodbye. Auteur Ellie Phillips, Engels, 236 pagina’s. This book shows readers that dental problems, including discoloured and unattractive teeth, can easily be controlled, without pain, flossing or big dental bills.
- Het Albert Heijn assortiment aan mondhygiene, ook digitaal te bestellen.
- Vitis Gingival Tandpasta. Is speciaal voor tandvleesproblemen. De speciale formule helpt, volgens de fabrikant, het tandvlees gezond te houden en voorkomt ziekte en bloedingen. Geschikt voor dagelijks gebruik.
- Philips Sonicare Sensitive HX6052 Opzetborstel. Deze opzetborstel zorgt, volgens de fabrikant, voor een zachte poetservaring en is daarvoor speciaal geschikt voor gevoelig tandvlees.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.