Jicht of artritis urica
Jicht is een aandoening aan de gewrichten. Gewrichten zijn scharnierpunten om bewegingen te kunnen maken. Bijvoorbeeld de knieën en ellebogen. Jicht wordt daarom een reumatische aandoening genoemd. Bij een reumatische aandoening is er een ontsteking aanwezig in spieren of gewrichten. De medische term van jicht is artritis urica. Jicht kan zeer veel pijn veroorzaken. Met name in de voeten en grote tenen. Daarom wordt deze aandoening ook wel ‘het pootje’ genoemd.
Jicht ontstaat door te veel urinezuurkristallen in het lichaam. Urinezuurkristallen ontstaan, wanneer er te veel urinezuur in het lichaam aanwezig is. Urinezuur is een lichamelijke afvalstof en lost op in het bloed. Via de nieren wordt deze afvalstof met de urine uit het lichaam verwijderd. Urinezuur ontstaat bij de afbraak van purine. Purine ontstaat als cellen worden afgebroken in het lichaam. In ieder menselijk lichaam worden continu cellen afgebroken en opgebouwd. Bij deze stofwisseling van de cellen ontstaat dus purine. Ook komt er purine het lichaam binnen via bepaalde voeding. Vooral dierlijke voedingsmiddelen, zoals vlees en vis, bevatten veel purine.
In Nederland hebben ongeveer 150.000 mensen jicht. Voor twee derde zijn dit mannen. Het wordt daarom ook wel als een typische mannenaandoening gezien. Waarom mannen een grotere kans hebben om jicht te ontwikkelen is niet precies duidelijk. Mogelijk speelt de leefstijl een rol. Zo eten mannen gemiddeld meer vlees dan vrouwen. Doordat een bepaalde leefstijl jicht kan veroorzaken, wordt het ook wel een welvaartsziekte genoemd. Jicht is echter geen welvaartsziekte, maar een bepaalde vorm van reuma. Vrouwen hebben daarnaast van nature minder urinezuur in het bloed. Door de menstruatie raken vrouwen afvalstoffen zoals urinezuur kwijt. Zodra vrouwen in de overgang zijn geweest, hebben zij geen maandelijkse menstruatie meer. Dit is de reden dat vrouwen meestal pas na de overgang jicht ontwikkelen. Jicht bij mannen ontstaat meestal na het 40e levensjaar. Dat jicht pas op latere leeftijd veel voorkomt, komt voornamelijk omdat bepaalde risicofactoren dan meer voorkomen. De pijnklachten bij jicht komen plotseling en in aanvallen. Wanneer er voor het eerst een aanval is geweest, ontstaat er vaak een chronische vorm van jicht. Dit betekent dat het waarschijnlijk de rest van het leven zal aanhouden. De ontstekingen komen dan in aanvallen en verdwijnen weer. Eventueel na een behandeling met medicijnen.
Oorzaak jicht
Door verschillende oorzaken kan het urinezuurgehalte in het lichaam te hoog worden. Normaal zou dit zuur verwijderd worden uit het lichaam. Dit gebeurt doordat het via urine wordt uitgeplast. Uiteenlopende redenen kunnen zorgen voor een verstoring hiervan. Een te hoog urinezuurgehalte maakt het bloed te zuur. Dit kan zeer gevaarlijk zijn. Om dat gevaar te voorkomen maakt het lichaam kristallen van de urinezuren.
Deze kristallen komen in de gewrichten terecht. Hier kunnen de urinezuurkristallen ontstekingen van de gewrichten veroorzaken. Dat urinezuur moeilijk uit het lichaam verwijderd kan worden, komt voornamelijk door een erfelijke afwijking. Er zijn factoren die een jichtaanval kunnen uitlokken zoals bepaalde voeding. Naast erfelijke aanleg kan jicht ook ontstaan door:
- Nieraandoeningen: de nieren hebben een filterende werking. Zo hebben deze ook de taak om urinezuur te filteren. Als de nieren ziek of verzwakt zijn, kunnen deze de filterende werking niet goed meer uitvoeren. Het urinezuurgehalte wordt dan te hoog.
- Syndroom van Lesch-Nyhan: dit syndroom komt alleen bij mannen voor en is erg zeldzaam. Bij deze erfelijke ziekte ontstaat een te hoog gehalte aan purine. Hierdoor wordt ook het urinezuurgehalte te hoog. Deze aandoening veroorzaakt niet alleen jicht. Ook kan het bijvoorbeeld mentale achterstand veroorzaken.
- Gebruik van plastabletten: plastabletten worden ook wel diuretica genoemd. Deze worden voorgeschreven bij bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Bij hoge bloeddruk is er een te hoog vochtgehalte in de bloedvaten, wat schadelijk kan zijn. De stof in diuretica zorgt dat iemand meer gaat plassen, maar meer urinezuur gaat vasthouden. Deze oorzaak is onlangs in twijfel getrokken door onderzoekers van het UMC St. Radboud. Zij zeggen dat niet de plastabletten voor het verhoogd risico op jicht zorgen, maar de hoge bloeddruk.
- Overmatig alcoholgebruik: alcohol zorgt dat de hoeveelheid urinezuur in het lichaam stijgt. Dit komt doordat alcohol veel purine bevat.
- Overgewicht: mensen met overgewicht houden meer urinezuur vast. Daarnaast zorgt een te hoog gewicht er ook voor dat er meer urinezuur wordt aangemaakt.
- Chemotherapie: chemotherapie wordt ingezet om kankerweefsel te doden. Helaas wordt hierbij ook gezond weefsel afgebroken. Bij de afbraak van dit weefsel komt veel purine vrij.
- Psoriasis: psoriasis is een chronische ontstekingsziekte aan de huid. Hierbij worden cellen in de huid versneld afgebroken. Bij deze afbraak ontstaat veel purine.
- Leukemie: leukemie is een bloedkanker. Bij deze ziekte worden cellen in het bloed afgebroken. Ook bij de vorm van afbraak van cellen komt veel purine vrij.
- Purinerijk voedsel: onder het kopje voeding en jicht staat beschreven welke rol voeding speelt bij jicht.
Jicht symptomen
Een jichtaanval komt vaak plotseling op. Het belangrijkste kenmerk van jicht is pijn. Met name in één van de grote tenen. De huid eromheen kan hierbij vlekkerig en rood zijn. Ook kunnen er kleine knobbeltjes onder de huid zitten. Dit zijn ophopingen van urinezuurkristallen. Deze ophopingen worden tophi genoemd. De pijn ontstaat vaak ’s nachts. Dit komt doordat het lichaam vooral in de slaap cellen afbreekt en opbouwt. De pijn kan dan al snel erg heftig worden. Bij het opstaan, kan lopen moeilijk zijn. De teen is vaak wat opgezwollen en voelt warm aan. Een schoen of sok aan de voet kan nog meer pijn veroorzaken. Overigens hoeft de pijn niet altijd in één van de grote tenen te zitten. Het kan ook voorkomen op een andere plaats in de voet, enkel, knie of elleboog. In principe kan de ontsteking in ieder gewricht in het lichaam ontstaan. De ontsteking kan dagen tot wel enkele weken aanhouden. De periode van ontsteking kan voor iemand als zeer belastend worden ervaren. Vaak vormt het een belemmering voor alledaagse zaken zoals werk of een normale nachtrust. Andere symptomen die wijzen op jicht zijn:
- koorts;
- overgeven;
- vermoeidheid;
- opzwellen van gewrichten in voeten of armen.
Wanneer er veel symptomen wijzen op jicht is het raadzaam een huisarts te raadplegen. De huisarts zal bij het herkennen van de symptomen bloed en urine laten onderzoeken. In sommige gevallen zal een huisarts doorverwijzen naar een reumatoloog. De arts zal soms wat vocht uit de pijnlijke plek weghalen. Dit wordt onder de microscoop onderzocht op urinezuurkristallen. Deze onderzoeken kunnen jicht bevestigen of uitsluiten.
Behandeling jicht
Als er jicht wordt geconstateerd, kan de arts vaak medicijnen voorschrijven. Verschillende medicijnen kunnen ervoor zorgen dat de urinezuurkristallen oplossen. Medicijnen die worden voorgeschreven bij jicht zijn:
- Corticosteroïden: Dit zijn ontstekingsremmende medicijnen en worden bij meerdere ontstekingsziekten gebruikt. Een voorbeeld van een corticosteroïd is prednison.
- Colchicine: Dit medicijn is een eveneens een ontstekingsremmer en wordt met name bij jicht gebruikt. Het wordt ook preventief voorgeschreven om een jichtaanval te voorkomen.
- Allopurinol: Allopurinol zorgt er voor dat het lichaam minder urinezuur aanmaakt. Het wordt daarom meestal als preventief medicijn ingezet.
- Benzbromaron: Als allopurinol onvoldoende werkt of te veel bijwerkingen geeft, wordt er meestal benzbromaron voorgeschreven. Dit medicijn zorgt er voor dat er meer urinezuur wordt uitgescheiden.
- Febuxostat: Dit medicijn wordt niet vaak voorgeschreven. Dat gebeurt alleen wanneer bovenstaande medicijnen niet goed werken of te veel bijwerkingen geven. Febuxostat verlaagd het urinezuurgehalte.
Daarnaast worden meestal ontstekingsremmende pijnstillers gebruikt. Deze pijnstillers worden NSAID’s genoemd. Onder andere Diclofenac en Ibuprofen vallen onder deze NSAID’s. Het is niet verstandig om zelfstandig veel en langdurig deze pijnstillers te gebruiken. Deze kunnen bijvoorbeeld maagproblemen veroorzaken. Overleg het gebruik van NSAID’s altijd met de huisarts of specialist.
Wanneer de ontsteking is verdwenen, kan de arts ervoor kiezen om een onderhoudsmedicijn voor te schrijven. Dit medicijn moet er voor zorgen dat de jichtontsteking preventief onderdrukt wordt. Bij een terugkerende jichtaanval worden niet altijd medicijnen voorgeschreven. Een aanval verdwijnt soms vanzelf weer.
Mensen met jicht hebben een verhoogde kans op een hoge bloeddruk. Hoe dit precies komt is niet duidelijk. Een hoge bloeddruk betekent dat er te veel vocht in de bloedvaten zit. Dit maakt de druk in de vaten te hoog. Hoge bloeddruk is schadelijk voor de bloedvaten. Dit kan de kans op hart- en vaatziekten vergroten. Personen met jicht hebben 24 tot 35% meer kans om te maken te krijgen met hart- en vaatziekten dan iemand zonder jicht.
Aangezien overgewicht jicht kan veroorzaken of een jichtaanval kan opwekken is een gezond gewicht belangrijk. Als er sprake is van een te hoog gewicht is het raadzaam onder begeleiding van een diëtist af te vallen. Begeleiding is hierbij belangrijk, omdat te snel gewichtsverlies een jichtaanval kan uitlokken. Bij het afvallen, wordt er voornamelijk lichaamsvet verbrand. Hierbij komt veel purine vrij. Als het gewichtsverlies te snel verloopt, verhoogt dat dus de kans op een jichtaanval.
Verder is een behandeling van jicht er voornamelijk op gericht om een purinearme voeding te hanteren.
Jicht en voeding
Een arts kan aangeven hoe strikt er een purinearm dieet gevolgd dient te worden. Een purinearm dieet wordt ook wel een purinebeperkt dieet genoemd. Bij de ene persoon is een dieet nauwelijks nodig. Bij de ander kan een dieet noodzakelijk zijn om een nieuwe jichtaanval te voorkomen. De doorsnee Nederlander krijgt met de voeding gemiddeld iedere dag zo’n 400 milligram (mg) purine binnen. 400 mg is 0,4 gram. Een purinebeperkt dieet bevat ongeveer 200 mg purine per dag. Voornamelijk in dierlijke producten zitten grote hoeveelheden purine. Dit geldt ook voor bepaalde vis- schaal en schelpdieren. Het is belangrijk om deze purinerijke voedingsmiddelen gedeeltelijk te mijden. Een gehele onthouding is niet nodig. Dit zou ook niet gezond zijn. Deze voedingsmiddelen leveren namelijk ook nog andere voedingsstoffen die nodig zijn voor een gezond lichaam. Plantaardige producten bevatten nauwelijks of geen purine. Dit geldt ook voor (melk)producten.
Naast voedingsmiddelen is het beperken van alcoholgebruik belangrijk. Alcohol drinken zorgt voor een sterke stijging van het urinezuur. Dit komt omdat alcohol veel purine bevat. In het geval van een jichtaanval is gehele onthouding aanbevolen. Ook buiten een aanval is gehele onthouding of een sterke beperking aan te raden. Met name bier en sterke dranken blijken grote invloed te hebben op het urinezuurgehalte. Wijn blijkt van alle alcoholische dranken de minste invloed te hebben op het urinezuurgehalte. Er dient voldoende (maar niet-alcoholisch) gedronken te worden. Bij voorkeur water. Door veel te drinken wordt er ook meer geplast. Door veel te plassen kan meer urinezuur het lichaam verlaten.
Onderzoek jicht
- Het gebruik van frisdrank kan jicht veroorzaken bij mannen. Door meer dan twee glazen frisdrank per dag te drinken wordt de kans op jicht bij mannen met 85% verhoogd. Deze aanzienlijke verhoging is waarschijnlijk vooral te wijten aan het suikergehalte in de frisdrank. Dat suiker een dergelijk effect heeft op urinezuur was nog niet eerder bekend. In light frisdranken zit geen suiker. Deze frisdranken zouden de kans op jicht dus niet verhogen.
- Veel vlees en vis eten verhoogt de kans op het ontwikkelen van jicht. Uit een onderzoek blijkt dat mensen die veel vlees en vis eten, vaker jicht krijgen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het hoge gehalte aan purine in deze voedingsmiddelen.
- Kersen kunnen de kans op een jichtaanval verlagen. Mensen met jicht die twee dagen per week kersen eten hebben 35% minder kans op een jichtaanval. Als dit in combinatie is met een medicijn tegen jicht, neemt de kans zelfs met 75% af.
Externe informatie jicht of producten
We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende jicht (gout) of artritis urica, voor u tegengekomen:
- Jicht : diagnose en behandeling; een leidraad voor de arts en de patiënt. Auteur Waes Johan, Nederlands, 142 pagina’s. In dit boek dat zowel voor artsen als voor sterk geïnteresseerde patiënten is geschreven, wordt zeer nauwkeurig uitgelegd wat jicht precies is, hoe jicht optimaal behandeld moet worden en hoe het risico voor de met jicht geassocieerde ziekten verkleind kan worden.
- Gout Treatment, Diet, recipes, symptoms, purines, causes, remedies, diet, treatments, diagnosis, foods to avoid and foods that might help all included, e-BOOK. Auteur Robert Rymore, Engels.
- Gout Diet the Purine Myth, e-BOOK. Auteur Rose Scott, Engels. Purine rich food does not cause gout and a low purine diet will not cure it. The information in this book is based on scientific evidence, not the myths that have shrouded gout for so long. Perhaps uric acid is not quite the bad guy it is made out to be.
- Coping with Gout. Auteur Christine Craggs-Hinton, Engels, 128 pagina’s. This book looks at the latest research on what to eat and what to avoid, as well as which supplements may help.
- Joint Support is een totaaloplossing voor ondersteuning van je gewrichten. Het bevat alle belangrijke stoffen die in een gewrichtsformule behoren van de hoogst haalbare kwaliteit, in de juiste wetenschappelijke doseringen en onderlinge verhoudingen. Plantaardige glucosamine HCL , chondroïtine , OptiMSM®, UCII® Collageen type II, vitamine C en mangaan.
Weten hoe en met welke voeding u uw jichtklachten kunt verminderen?
De door uw DietCetera diëtist uitgeschreven voedingsadviezen kunt u eenvoudig via onderstaande ‘diensten voor dit voedingsdoel’ bestellen. De adviezen zijn specifiek gericht op volwassenen van 18 t/m 70 jaar.
Diensten voor dit voedingsdoel
Product type | Prijs | |
---|---|---|
Voedingsadvies
|
€ 9,95 |
>> Bestellen |
Variatielijst
|
€ 12,95 |
>> Bestellen |
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.