Antibiotica
Antibiotica is een verzamelnaam van geneesmiddelen die bacteriën bestrijden. Antibiotica worden gebruikt om infecties bij mensen en dieren te bestrijden. Antibiotica zorgen namelijk voor de remming van de groei en voortplanting van de bacteriën. Hiermee vernietigt antibiotica de goede en de slechte bacteriën.
Bij een ziek persoon die voldoende weerstand heeft, bestrijdt het afweersysteem ziekmakende bacteriën. Het afweersysteem wordt ook wel het immuunsysteem genoemd. Het afweersysteem is het mechanisme dat ziekmakende organismen aanvalt en hiermee het lichaam beschermt.
In het lichaam komen zowel nuttige als schadelijke bacteriën voor. De goede bacteriën hebben een nuttige functie in de spijsvertering. De spijsvertering is het proces waarbij het eten in voedingsstoffen wordt omgezet voor het lichaam. De schadelijke bacteriën zijn eencellige organismen die ziektes veroorzaken. Met eencellige organismen worden levende wezens bedoeld die uit 1 cel bestaan. Cellen zijn de kleinste bouwstenen van het lichaam.
Vaak kan de patiënt, eventueel met wat rust, op eigen kracht van een ziekte genezen. Hierdoor gaat de ziekte vanzelf over, zonder het gebruik van medicijnen. Soms heeft een patiënt echter niet genoeg weerstand tegen een ziekte. Dit kan bijvoorbeeld zijn wanneer er sprake is van een infectie. In deze situaties schrijft de arts antibiotica voor om het afweersysteem van de patiënt te ondersteunen.
Antibiotica kan op twee verschillende manieren de bacterie vernietigen. Door antibiotica kan de celwand van de bacterie zich niet ontwikkelen. Een andere mogelijkheid is dat het celmembraan niet verder kan groeien. Het celmembraan is de buitenste begrenzing van de cel, die de cel vorm en enige bescherming biedt. Het celmembraan bevindt zich onder de celwand. Hierdoor verandert de opbouw van de bacterie en kan deze zich niet meer voortplanten.
Antibiotica worden onder andere bij voedselinfecties, luchtweginfecties, maagzweer en blaasontsteking gebruikt. Een voedselinfectie wordt door de bacteriën aanwezig in het voedsel veroorzaakt. Een voorbeeld van een luchtweginfectie is een longontsteking. Een maagzweer wordt door de bacterie Helicobacter veroorzaakt. De behandeling van maagzweer bestaat uit een mengsel van verschillende antibiotica.
Als antibiotica vaak gebruikt worden, neemt de kans op een resistentie toe. Hierbij zijn de bacteriën niet meer gevoelig voor antibiotica. Antibiotica verliest zijn effectieve werking en dat kan gevaarlijk zijn. Op het moment dat er een resistentie van bacteriën optreedt, kunnen de toekomstige bacteriële ziektes niet door antibiotica behandeld worden. Voor de artsen is het dan heel moeilijk om een patiënt te behandelen. Het gebruik van antibiotica in de gezondheidszorg in Nederland is laag. Gemiddeld 1% van de Nederlandse bevolking gebruikt een soort antibiotica. Nederland heeft daarmee het laagste antibioticagebruik buiten het ziekenhuis van alle Europese landen.
Soorten antibiotica en werking
Antibiotica kunnen in verschillende vormen gebruikt worden. Antibiotica zijn er in de vorm van tabletten, capsules, drankjes, injecties en infusen. Antibiotica kunnen op verschillende manieren gebruikt worden. Het kan via de mond ingenomen worden (oraal). Tevens kan antibiotica lokaal aangebracht worden door middel van een crème of via een injectie toegediend worden. Voor elk soort behandeling is er een specifiek voorschrift. De behandeling is namelijk afhankelijk van de werking van de antibiotica op de bacterie. Soms worden de bacteriën resistent tegen antibiotica, daarom is het van groot belang dat het antibioticakuur afgemaakt wordt. Wanneer een bacterie resistent is voor antibiotica, kan de bacterie niet makkelijk vernietigd worden. Per soort antibiotica is de werkingstijd verschillend. Sommige antibiotica werken pas na een tijdje en de andere antibiotica werken na een paar uur.
Antibiotica worden in verschillende soorten verdeeld, de meeste gebruikte soorten zijn:
- Penicillines: De groep penicillines doden de bacteriën door de structuur van de celwand van de bacteriën te veranderen. De oorspronkelijke penicilline werkt tegen een kleine groep bacteriën. Daarbij komt nog dat penicilline erg gevoelig is voor bepaalde stoffen die door de meeste soorten bacteriën worden geproduceerd. Hierdoor is penicilline niet altijd werkzaam. Om die reden worden er op dit moment meestal aangepaste, vergelijkbare varianten gebruikt. Deze varianten zijn minder gevoelig. Onder penicilline vallen meticilline, flucloxacilline, amoxycilline of amoxicilline, piperacilline en ampicilline.
- Nitrofurantoïne en fosfomycine: Nitrofurantoïne en fosfomycine zijn antibiotica die bij urineweginfecties worden voorgeschreven. Hierbij is het belangrijk dat de bacteriën alleen aan de oppervlakte van de urinewegen zijn gehecht en niet verder de weefsels zijn binnengedrongen. Deze twee antibiotica zijn van invloed op de vorming en de structuur van de bacteriën.
- Tetracyclines: Tetracyclines worden bij de bacteriële infecties van de luchtwegen, het keel- neus- en oorgebied, urineweginfecties, ooginfecties, infecties van het maag-darmkanaal en ernstige acne toegepast. Tetracyclines hebben invloed op de deling van bacteriën en laten deze niet in het lichaam verspreiden. Onder tetracyclines vallen etracycline, oxytetracycline en doxycycline.
- Overige soorten: Er zijn een paar soorten antibiotica die niet vaak gebruikt worden. Deze soorten worden alleen gebruikt als penicillines, nitrofurantoïne, fosfomycine en tetracyclines niet gebruikt kunnen worden vanwege bijwerkingen. Dit zijn sulfonamiden, trimethoprim, aminoglycosiden, cefalosporinen, chlooramfenicol en macroliden.
Bijwerkingen antibiotica
Bij het gebruik van antibiotica kunnen er verschillende bijwerkingen optreden:
- Nitrofurantoïne en fosfomycine: Tijdens een behandeling met nitrofurantoïne kan de urine van kleur veranderen, namelijk donkergeel tot bruin. Bovendien kan er soms misselijkheid, barken, diarree, hoofdpijn en duizeligheid ontstaan. Sommige mensen kunnen bij het gebruik van nitrofurantoïne een allergische reactie krijgen, maar dat komt niet vaak voor. Mensen met een verminderde nier-werking kunnen dit middel niet gebruiken, omdat de actieve stof in nitrofurantoïne kan niet worden afgebroken. Hierdoor blijft de actieve stof in de nieren en kan het schadelijk zijn. Ook mensen met een bloedarmoede kunnen nitrofurantoïne niet gebruiken, omdat er een tekort aan vitamine B12 ontstaat. Vitamine B12 is namelijk betrokken bij de aanmaak van rode bloedcellen. Rode bloedcellen transporten zuurstof in het lichaam. Op deze manier krijgen alle onderdelen van het lichaam zuurstof. Zuurstof is nodig om te blijven functioneren. Bij het gebruik van fosfomycine kan er soms misselijkheid, braken en diarree voorkomen. In zeldzame gevallen kunnen er allergische reacties ontstaan.
- Penicillines: De meest voorkomende bijwerkingen bij het gebruik van penicillines zijn diarree of dunne ontlasting en lichte buikkrampen. Bovendien komen er soms misselijkheid, braken, huiduitslag en jeuk voor. Sommige mensen zijn allergisch voor bepaalde soorten penicilline. Het immuunsysteem van deze mensen gaat op penicilline reageren en ontstaan er allergische symptomen als jeuk en huiduitslag. Als dit het geval is, kan in overleg met de arts van een andere soort antibiotica gebruikt worden gemaakt.
- Tetracyclines: Tijdens het gebruik van Tetracyclines kan er misselijkheid, braken, diarree, allergische reacties en mogelijk overgevoeligheid voor zonlicht ontstaan. Het gevolg is een hevige zonnebrand, ook bij mensen die gewoonlijk niet snel verbranden. Bij langdurig gebruik kan er een tekort aan vitamine B en complicaties aan de lever ontstaan. De lever is een orgaan met bloedzuiverende functie. Tevens wordt door deze groep antibiotica de opbouw van botten vertraagd. Als gevolg kunnen de botten geleidelijk aan dunner en minder stevig worden. Dit wordt botontkalking of osteoporose genoemd.
Wisselwerking antibiotica
Antibiotica kunnen een wisselwerking hebben met bepaalde medicijnen. Dit betekent dat het ene medicijn de werking van de andere medicijn beïnvloedt. De mogelijke wisselwerking wordt hieronder beschreven:
- Penicillines: Penicillines kunnen een verminderde werking van de anticonceptiepil tot gevolg hebben. De anticonceptiepil is een pil die door vrouwen gebruikt wordt om zwangerschap te voorkomen. Ook heeft penicilline soms invloed op de werking van medicijnen die tegen een hoge bloeddruk gebruikt worden. Het bloed stroomt door het lichaam. Dit veroorzaakt een druk aan de binnenkant van de bloedvaten. Deze druk wordt de bloeddruk genoemd.
- Nitrofurantoïne en fosfomycine: Soms hebben nitrofurantoïne en fosfomycine invloed op de werking van andere soort antibiotica. Maar dit komt zelden voor.
- Tetracyclines: Antibiotica uit de groep tetracyclines verhinderen de werking van penicilline. Daarom dienen deze twee soorten niet tegelijk gebruik te worden. Verder is tetracyclines van invloed op de anticonceptiepil. Bovendien kunnen tetracyclines niet opgenomen worden in een combinatie met middelen die het maagzuur neutraliseren. Deze middelen maken het maagzuur minder zuur. Voorbeelden van maagzuur neutraliseren middelen zijn algeldraat, antagel en magnesiumhydroxide. Ook moeten de tetracyclines niet met simvastatine gebruikt worden. Simvastatine is een middel tegen een te hoog cholesterolgehalte. Bij deze combinatie wordt de simvastatine niet goed afgebroken in de lever en kunnen er bijwerkingen optreden. Cholesterol is een vetachtige stof die noodzakelijk is bij veel functies in het lichaam. Een te hoge gehalte van cholesterol kan echter negatieve effecten voor de gezondheid hebben. De lever is een orgaan met een bloedzuiverende functie.
Feiten en fabels antibiotica
Er zijn verschillende meningen en fabels over het gebruik van antibiotica. Sommige antibiotica, zoals de penicillines zijn veilig om tijdens de zwangerschap of borstvoeding te gebruiken. Van sommige soorten is het nog niet bekend of deze schadelijk zijn. Het is daarom verstandig dat het patiënt aan (tand)arts en apotheker vertelt, als er borstvoeding gegeven wordt. Ook dient er verteld te worden als iemand (vermoedelijk) zwanger is. Bovendien kunnen antibioticadranken zoet zijn. Als er suiker in zit, kan dit tandbederf veroorzaken. De meeste dranken zijn echter suikervrij en hierdoor niet slecht voor het gebit. Een vaak voorkomende fabel over het gebruik van antibiotica is, dat dit middel bij de verkoudheid helpt. Antibiotica doden bacteriën terwijl een verkoudheid door een virus wordt veroorzaakt. Antibiotica hebben geen effect bij een verkoudheid.
Voeding en antibiotica
Bij verschillende soorten antibiotica treden diarree en braken op. Als deze klachten lang doorgaan, kan er uitdroging ontstaan. Uitdroging (dehydratie) kan optreden na het verlies van veel vocht en lichaamszouten. Hierdoor is het van belang dat er voldoende vocht binnen gekregen wordt. Om het verlies te voorkomen, kan er een orale rehydratie-oplossing (ORS) gebruikt worden. Hierdoor kan het lichaam het vocht beter opnemen en vasthouden. ORS is een poeder dat aangemaakt moet worden met schoon leidingwater of mineraalwater zonder koolzuur.
Tevens kan er een tekort aan vitamine K en mineralen als natrium en kalium ontstaan. Vitamines en mineralen zijn stoffen die door de inname van voedsel binnen gekregen worden. Vitamines en mineralen zijn nodig voor de groei en ontwikkeling. Als er niet voldoende voedsel ingenomen wordt, kan er van vitaminesupplementen gebruikt worden gemaakt. Bovendien heeft antibiotica een negatieve invloed op de botopbouw en op het bloed. Ook hiervoor kan er een calcium en vitamine D gebruikt worden om de negatieve invloed van antibiotica te voorkomen.
Ook is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Op deze manier is het lichaam beter in staat om een ziekte te bestrijden en duurt het herstel korter. Gezond eten levert de voedingsstoffen die nodig zijn om het lichaam gezond te houden. Elk voedingsmiddel bevat verschillende voedingsstoffen in wisselende hoeveelheden. Door gevarieerd te eten, is de kans het grootst dat er voldoende van alle voedingsstoffen binnen gekregen wordt. Op deze manier wordt de weerstand verhoogd en wordt het lichaam ondersteund bij een ziekte.
Het is belangrijk dat er bij het gebruik van antibiotica met mate alcohol gedronken wordt. Bij de meeste antibiotica kan er een glaasje alcohol gedronken worden. Echter, de lever dient zowel het antibiotica als de alcohol te afbreken, dat betekent een extra belasting voor de lever. Bovendien veroorzaken sommige antibiotica misselijkheid, hoofdpijn en zweten als er tijdens de kuur alcohol gebruikt wordt. Als dit het geval is, staat dat in de bijsluiter of op het etiket.
Verder kan bij het gebruik van antibiotica het evenwicht van de darmflora verstoord raken. In het lichaam komen zowel goede als schadelijke bacteriën voor. De goede bacteriën hebben een nuttige functie in de spijsvertering. De spijsvertering is het proces waarbij het eten in nuttige stoffen wordt omgezet voor het lichaam. De darmflora is de verzamelnaam van deze goede bacteriën. Door de darmflora zijn de darmen beschermd tegen slechte bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkende organismen (levende wezens). Om het evenwicht van de darmflora te herstellen, kan er probiotica gebruikt worden. Probiotica zijn levende kleine organismen die aan de voeding worden toegevoegd. Probiotica zijn goede bacteriën. Als er probiotica ingenomen wordt, komen deze goede bacteriën in de darmen terecht. Deze goede bacteriën houden de schadelijke organismen in bedwang. Hierdoor draagt de probiotica bij aan een betere spijsvertering waardoor het immuunsysteem verbeterd wordt.
Onderzoek antibiotica
- Veel mensen hebben bij het gebruik van antibiotica last van diarree. Dit komt omdat de antibiotica niet alleen de ziekmakende bacteriën, maar ook de goede darmbacteriën aantasten. In het lichaam komen zowel nuttige als schadelijke bacteriën voor. De goede bacteriën hebben een nuttige functie in de spijsvertering. De spijsvertering is het proces waarbij het eten in nuttige stoffen wordt omgezet voor het lichaam. Uit 63 wetenschappelijk onderzoeken blijkt dat probiotica effectief is tegen diarree. Probiotica zijn goede bacteriën die het lichaam ondersteunen en de gezondheid bevorderen. Probiotica kunnen aan voedingsmiddelen worden toegevoegd. Het aantal gevallen van diarree was bij het gebruik van probiotica 42% minder.
- Uit een ander onderzoek van de New York University School of Medicine blijkt dat baby’s die in de eerste 5 maanden antibiotica krijgen, meer kans op overgewicht hebben. Deze baby’s hebben 22% meer kans op overgewicht dan baby’s die geen antibiotica gebruiken. Bij dit onderzoek waren 11.532 kinderen betrokken. Volgens de onderzoekers dood de antibiotica niet alleen de ziekmakende bacteriën, maar ook de gezonde bacteriën van het lichaam. Sommige van deze bacteriën zijn bij de verwerking van voedingsmiddelen betrokken en houden mensen slank. Hierdoor wordt de kans op overgewicht groter.
Externe informatie antibiotica of producten
We zijn extern onderstaande boeken en producten, betreffende antibiotica, voor u tegengekomen:
- Het einde van de antibiotica, hoe bacterien winnen van een wondermiddel. Auteur Rinke van den Brink, Nederlands, 412 pagina’s. Lang waren antibiotica een soort wondermiddel waarmee de kans op sterfte aan uiteenlopende infectieziekten drastisch beperkt kon worden. Maar antibiotica hebben één nadeel: bacteriën worden ongevoelig voor hun werking.
- Raadgever gezondheid – Natuurlijke antibiotica. Van agrimonie tot zonnehoed: geneeskrachtige kruiden en planten doeltreffend gebruiken. Auteur Aruna M. Siewert, Nederlands, 128 pagina’s. Met geneeskrachtige planten helpt u uw immuunsysteem op een doeltreffende manier om ziekteverwekkers te bestrijden en bent u snel en blijvend weer gezond.
- Gezond met natuurlijke antibiotica. Auteur Wolfgang Möhring, Nederlands, 108 pagina’s. Hoe kruiden en planten uw afweersysteem kunnen versterken en ziekten kunnen bestrijden.
- Colloïdaal zilver Een natuurlijk antibioticum. Auteur Josef Pies, Nederlands, 125 pagina’s. Colloïdaal zilver (zeer fijne zilverdeeltjes) is een effectief middel tegen bacteriën, virussen en schimmels en wordt wel een natuurlijk antibioticum genoemd.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.