Gist intolerantie

 
Gist intolerantie als diagnose is niet makkelijk te stellen. Gisten zitten bij iedereen op de huid en slijmvliezen. Gisten zorgen ervoor dat er stoffen worden geproduceerd die ziekteverwekkers uitschakelen. De naam ‘intolerantie’ stamt af van het Latijnse woord ‘tolerantia’. Intolerantie betekent onverdraagzaamheid. Bij een intolerantie is er sprake van een ongewone lichamelijke reactie op een bepaalde stof. Men kan last hebben van een intolerantie voor medicijnen of alcohol. Maar er bestaat ook voedselintolerantie. Bij een voedselintolerantie kunnen bepaalde voedingsmiddelen niet of maar in kleine hoeveelheden genuttigd worden.
 
Bij een gist intolerantie treden er klachten op na het nuttigen van producten met gist. 12% van de bevolking denkt een voedselintolerantie te hebben. Waarschijnlijk is dit maar bij ongeveer 2% werkelijk het geval. Dit komt doordat mensen lichamelijke klachten aan voedingsmiddelen koppelen, terwijl voeding niet altijd de oorzaak is.
 

Gist

Gist is een levende, eencellige schimmel. Gisten zijn overal in de natuur te vinden. Maar zitten met name op planten en fruit. Gisten zitten daarnaast bij iedereen op de huid en slijmvliezen. Gisten zijn belangrijk voor de afweer. Er worden regelmatig ziekteverwekkers door het lichaam herkend. Gisten zorgen ervoor dat er stoffen worden geproduceerd die deze ziekteverwekkers uitschakelen. Het lichaam zal niet ziek worden.
 
Een voorbeeld van een gist die van nature op en in het menselijk lichaam zit is Candida albicans. Er wordt vaak gedacht dat Candida een veroorzaker zou zijn van een voedselintolerantie. Dit komt doordat deze gist een infectie kan veroorzaken, de zogenoemde Candida infectie. Dat deze gist een voedselintolerantie veroorzaakt, is echter nooit bewezen.
 
Gist wordt gebruikt voor de bereiding van brood, wijn en bier. De meest gebruikte gistsoort voor de bereiding van voedingsmiddelen is saccharomyces cerevisiae. Om te groeien hebben gisten suikers nodig. Uit deze suikers vormen de gisten alcohol en koolzuurgas. Dit gas zorgt voor lucht in het brooddeeg. Op deze manier kan brood rijzen. Tijdens het bakproces vervliegt de alcohol en het koolzuurgas. Er blijven kleine gaatjes achter in het brood. Gist zorgt naast de productie van alcohol en koolzuurgas ook voor een aangename geur en smaak. Gist is onder andere te vinden in brood, crackers, beschuit, wijn, bier, bouillon en overrijpe vruchten. Op een verpakking kan gist vermeld staan onder de namen gist, gistextract, gehydrolyseerd eiwit, gehydrolyseerd plantaardig eiwit en zuurdesem.
 
Uit gist kan gistextract verkregen worden. Gistextract is een smaakmaker. Deze smaakmaker wordt veel aan kant-en-klaar maaltijden toegevoegd. Gistextract kan ook in soepen, sauzen, zoutjes en bouillons zitten. Gistextract heeft geen E-nummer. Dat betekent dat er ook geen regels zijn voor het gebruik van gistextract. Producenten zien gistextract als een gat in de markt. Dit komt doordat gistextract door zijn smaak het zout in voedingsmiddelen kan vervangen. Mensen met een gist intolerantie zullen ook op gistextract reageren.
 
Gisten kunnen producten ook bederven. Bijvoorbeeld vruchtensappen, jam en fruit. De smaak en ook het uiterlijk van het product kan veranderen. Gisten hebben meestal geen ziekte tot gevolg. Als er sprake is van een gist intolerantie kan er naast brood, wijn en bier ook sprake zijn van een overgevoeligheid voor kaas, champignons, pinda’s en mout. Deze voedingsmiddelen bevatten namelijk ook schimmels waar men intolerant voor kan zijn. Gisten kunnen door de lucht meegevoerd worden en zo ingeademd worden. Het hebben van een gist intolerantie kan daarom erg lastig zijn als de buurman een bakkerij heeft.
 

Allergie en intolerantie

Een voedselallergie en een voedselintolerantie dienen niet met elkaar verward te worden. Bij een voedselallergie komt het afweersysteem in actie. Een ander woord voor afweersysteem is immuunsysteem. Het immuunsysteem zorgt ervoor dat het lichaam beschermd is tegen allerlei infecties en gevaren van buitenaf. Bij een allergie ziet het lichaam een bepaalde (voedings)stof als lichaamsvreemd. Daarbij kunnen zeer kleine hoeveelheden van een (voedings)stof al een reactie veroorzaken. Het gevolg van de reactie is dat het lichaam bepaalde stoffen gaat aanmaken om het ‘vreemde’ stofje op te ruimen. Tijdens het opruimen van de ‘vreemde stof’ komt histamine vrij. Histamine is het stofje dat de allergische klachten veroorzaakt. Histamine komt in vrijwel het gehele lichaam voor. Het is een afbraakproduct van eiwit. Histamine wordt vrijgegeven door een soort witte bloedcellen. De cellen die histamine vrijgeven, worden ook wel mestcellen genoemd. Witte bloedcellen zijn de soldaatjes van het lichaam. Witte bloedcellen spelen namelijk een belangrijke rol bij de weerstand.
 
Een allergie kan levensbedreigend zijn. Dit in tegenstelling tot een intolerantie wat in principe niet levensbedreigend is.
 
Een ander verschil is dat bij een intolerantie het afweersysteem buiten beschouwing wordt gelaten. Zonder activatie van het afweersysteem komt er in principe geen histamine vrij. Het ligt voor de hand te denken dat er dan geen klachten op zouden treden. Desondanks gaat een intolerantie wel degelijk gepaard met klachten. Het is vaak onduidelijk wat dan precies de klachten veroorzaakt. Wel zijn er verschillende oorzaken mogelijk. Kenmerkend voor de klachten is dat ze zich alleen voordoen bij bepaalde hoeveelheden van een voedingsmiddel of voedingsstof. Welke hoeveelheid van een voedingsmiddel of voedingsstof klachten kan veroorzaken, verschilt per persoon.
 

Symptomen gist intolerantie

Symptomen treden op wanneer de tolerantiedrempel voor gist is overschreden. De tolerantiedrempel is de hoeveelheid van een voedingsstof die het lichaam kan verwerken zonder dat er klachten optreden. Deze drempel verschilt per persoon en zal lager zijn wanneer er sprake is van stress, ziekte of gebruik van alcohol. Zoals al eerder vermeld, is de oorzaak van de klachten niet helemaal duidelijk. Wel is er bekend dat de klachten enorm uiteen kunnen lopen. Symptomen die bij een gist intolerantie veel voorkomen, zijn:

• tongaanslag (ophoping van met name bacteriën op de tong);
• zwelling van de mond en keel;
• aften (zweertjes in de mond);
• behoefte aan zoetigheid;
• stemmingswisselingen;
• brandend maagzuur;
• huidaandoeningen;
• opgeblazen gevoel;
• slechte adem;
• winderigheid;
• draaierig;
• vermoeidheid;
• diarree.

Overige klachten die zeldzaam zijn bij een gist intolerantie, maar voor kunnen komen bij een intolerantie in het algemeen, zijn:

• reumatoïde artritis (chronische ontstekingsziekte van de gewrichten);
• prikkelbare Darm Syndroom (chronische darmstoornis);
• ziekte van Crohn (ontstekingsziekte van de darm);
• maagzweer (wond in de darm- of maagwand);
• hyperactiviteit en ADHD achtige effecten bij kinderen;
• obstipatie (verstopping in de darm);
• zweren in de twaalfvingerige darm;
• vatbaar voor verkoudheid;
• oedeem (vochtophoping);
• depressiviteit/angsten;
• hoofdpijn en migraine;
• gewrichtspijn;
• misselijkheid;
• somberheid;
• overgewicht;
• overgeven;
• spierpijn.

De symptomen die optreden bij een voedselovergevoeligheid kunnen aanwezige aandoeningen verergeren. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van astma, reuma of maag/darmklachten. Bij reuma is er bijvoorbeeld vaak sprake van pijn in de gewrichten. Bij een voedselovergevoeligheid kan deze pijn ook optreden, waardoor deze extra heftig wordt. Hoofdpijn kan ook een gevolg zijn van vocht vasthouden in de hersenen. Het vasthouden van vocht is bij een gist intolerantie echter zeer zeldzaam. Bij een voedselintolerantie ontstaan symptomen soms pas na enkele uren of zelfs dagen. Dit maakt het lastig de oorzaak vast te stellen.
 

Oorzaak gist intolerantie

In tegenstelling tot een voedselallergie, komt bij een voedselintolerantie het afweersysteem niet in actie. Het afweersysteem veroorzaakt dus ook niet de symptomen die optreden. De symptomen treden op na het eten van bepaalde voedingsmiddelen.
 
De oorzaken van een voedselintolerantie kunnen zijn:

• Enzymdeficiënties: Een enzymdeficiëntie betekent dat er helemaal geen of een tekort aan een bepaald enzym is. Een enzym is een eiwit dat een bepaalde reactie versneld. Dit enzym is nodig om een bepaalde voedingsstof af te breken. Wanneer dit enzym er niet is, komt de voedingsstof in het bloed. Dit veroorzaakt een overgevoeligheid en er ontstaan klachten. Als het enzym in kleine mate aangemaakt wordt, kan de voedingsstof ook in kleine hoeveelheden genuttigd worden. Enzymdeficiënties zijn erfelijk en kunnen ook ontstaan bij het ouder worden.
• Farmacologische reactie: Een farmacologische reactie is een reactie van het lichaam op de werking van een voedingsstof. De klachten ontstaan doordat de reactie abnormaal is. Een voorbeeld is het krijgen van hartkloppingen na een kopje koffie. Dit komt door cafeïne. Een ander voorbeeld is misselijkheid en diarree na het eten van een broodmaaltijd. Dit kan komen door gist. Deze klachten komen voor na inname van een bepaalde hoeveelheid van de voedingsstof.
• Er bestaan ook nog overgevoeligheidsreacties waarvan het onderliggende mechanisme niet bekend is. Meestal zijn dit intoleranties voor kleurstoffen en conserveermiddelen. Kleurstoffen worden als additief aan voedingsmiddelen toegevoegd. Kleurstoffen kunnen de kleur van een product verbeteren. Kleurstoffen worden ook aan een product toegevoegd om het product er aantrekkelijker uit te laten zien. Conserveermiddelen zijn ook stoffen die aan een voedingsmiddel kunnen worden toegevoegd. Conserveermiddelen zorgen er voor dat het product langer houdbaar blijft.

Diagnose gist intolerantie

Bij klachten is het aan te raden een arts te raadplegen. Het is echter niet gemakkelijk om de diagnose voor een gist intolerantie te stellen. Veel symptomen kunnen ook bij andere ziektebeelden voorkomen.
 
Daarnaast kan het zijn dat niet een product, maar de bewerking en bereiding van een product de klachten veroorzaakt. Hieronder valt bijvoorbeeld de toevoeging van kleurstoffen en conserveermiddelen. Voor het stellen van de diagnose kan een arts andere voedselallergieën en meer ernstige aandoeningen uitsluiten. Hiervoor kan een arts gebruik maken van diverse testen. Omdat het immuunsysteem geen rol speelt bij een gist intolerantie, is de intolerantie waarschijnlijk niet aan te tonen met een bloedonderzoek. Mogelijk is een gist intolerantie op te sporen door het IgG4 antigeen in het bloed. Antigenen zijn cellen die voor de reactie van het afweersysteem zorgen. Hierover is echter nog veel onduidelijk.

• Een provocatietest kan wel zinvol zijn. Bij een provocatietest wordt steeds iets meer van een verdacht voedingsmiddel ingenomen met tussenpauzes. Bij een gist intolerantie kan dit voedingsmiddel bijvoorbeeld brood zijn. Er kan dan vastgesteld worden bij welke hoeveelheid gist er klachten optreden. De drempelwaarde kan dus worden bepaald. Er zijn echter ook klachten die pas na een lange tijd optreden. Dit kan de provocatietest bemoeilijken.
• Een gist intolerantie kan ook met een eliminatiedieet worden onderzocht. Tijdens de eerste fase van het eliminatiedieet mag men een beperkt aantal voedingsmiddelen eten. Van deze voedingsmiddelen moet vrijwel zeker zijn dat ze geen klachten veroorzaken. Als het goed is verdwijnen alle klachten tijdens deze eerste fase. In de tweede fase worden stuk voor stuk weer voedingsmiddelen aan het dieet toegevoegd. Als er weer klachten optreden is het duidelijk door welk voedingsmiddel dit komt. Op deze manier is te achterhalen welke voedingsstof uiteindelijk de klachten veroorzaakt.

Voeding bij gist intolerantie

Om klachten te voorkomen is het verstandig producten waarbij klachten ontstaan, niet of in heel kleine mate te eten. Er zijn aardig wat producten die gist bevatten. Omgaan met een gist intolerantie is echter wel goed aan te leren. Verse, onbewerkte voedingsmiddelen passen goed in een gistvrij voedingspatroon. Brood kan vervangen worden door bijvoorbeeld zuurdesembrood of rijstwafels. Zuurdesembrood kan wel gist bevatten, dus dit moet goed na worden gevraagd. Belangrijk is om altijd goed naar de ingrediëntenlijst van een product te kijken. Als er op een productverpakking vermeld staat dat er rijsmiddel in zit, hoeft dit niet perse gist te zijn. Het is verstandig de fabrikant te bellen om na te gaan of er gist in het product zit. Ook kan het verstandig zijn producten zoals brood zelf te bereiden. Op deze manier is er meer zekerheid over het ontbreken van gist in het product.
 
Bij een gist intolerantie is er ook een intolerantie voor gistextract. Gistextract kan in veel producten voorkomen. Voorbeelden van voedingsmiddelen waarin gistextract verwerkt kan zijn, zijn bouillon, sauzen, soepen en kant-en-klare gerechten. Wanneer er sprake is van een overgevoeligheid voor schimmels kan het verstandig zijn producten als champignons en schimmelkaas ook te vermijden. Medicijnen of middelen die de spijsvertering helpen, kunnen klachten verminderen of voorkomen. Het kan zijn dat de medicijnen niet bij iedereen werken.
 

Onderzoek voedselintolerantie

• Er is een onderzoek gedaan naar de prevalentie van voedselintoleranties onder 17.280 volwassen uit 15 verschillende landen. 12% van de onderzoekspopulatie gaf aan een voedselintolerantie te hebben. Opvallend was dat dit percentage erg verschilde per land. Zo gaf in Spanje 4,6% van de onderzoekspopulatie aan een voedselintolerantie te hebben, terwijl dit in Australië wel 19,1% was. Er is geen onderzoek gedaan naar dit verschil, maar waarschijnlijk komt dit grotendeels door culturele verschillen.
• Volgens een onderzoek kan het beperken van de gistinname de levensverwachting met 50% verlengen. Bij fruitvliegjes althans. Of dit voor mensen ook geldt is nog onduidelijk.

Externe informatie of producten gist intolerantie

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende voedselintoleranties, voor u tegengekomen:

• Echt lekker eten met een voedselintolerantie. Auteur Pippa Kendrick, Nederlands, 240 pagina’s. In dit boek staat namelijk boordevol heerlijke recepten voor al die mensen met een voedselintolerantie of een voedselallergie die in de meeste kookboeken niet aan hun trekken komen.
• Voedselintolerantie. Auteur B. Goedbloed, Nederlands, 87 pagina’s. Dit boekje gaat over de onbegrepen en soms ook ongrijpbare voedselintolerantie. Uitvoerige informatie over voedingsmiddelen en hoe wij zelf onze intolerantie voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen opsporen.
• Complete overzicht van kruiden en specerijen zonder allergenen.
• Lekker Eten met voedselovergevoeligheid. Auteur Larisse van der Haar Buijze, Nederlands, 200 pagina’s. Het boek inspireert om je dieetgrenzen op te zoeken en, indien toegestaan, te verleggen. Na een aantal praktische tips, vragen en antwoorden volgen de recepten, zowel basisrecepten met afleidingen en variaties op bestaande recepten. Echter niet voor glutenintolerantie.

Terug