Voedselintolerantie

 
Voedselintolerantie kan men het voedingsmiddel beter vermijden. Om van een voedselaversie af te komen zal het product waar men een afkeer voor heeft juist gegeten moeten worden. Het product kan echter ook geheel vermeden worden.
De naam ‘intolerantie’ stamt af van het Latijnse woord ‘tolerantia’. Intolerantie betekent onverdraagzaamheid. Bij een intolerantie is er sprake van een ongewone lichamelijke reactie op een bepaalde stof. Men kan last hebben van een intolerantie voor medicijnen of alcohol. Voedselintolerantie bestaat ook. Bij een voedselintolerantie kunnen bepaalde voedingsmiddelen niet of maar in kleine hoeveelheden genuttigd worden. 12% van de bevolking denkt een voedselintolerantie te hebben. Waarschijnlijk is dit maar bij ongeveer 2% werkelijk het geval. Dit komt doordat mensen lichamelijke klachten aan voedingsmiddelen koppelen, terwijl voeding niet altijd de oorzaak is.
 
Bij een voedselaversie denkt men al snel aan een kind dat geen groenten wil eten. Een voedselaversie is een speciale vorm van voedselovergevoeligheid. Bepaalde voedingsmiddelen worden niet gegeten door afkeer uit angst voor de gevolgen. De reacties op bepaalde voedingsmiddelen zijn psychisch van aard. Lichamelijke klachten worden veroorzaakt door de emoties die gepaard gaan met de situatie. Er ontstaan dus geen lichamelijke klachten door het eten van het voedsel. Voedselaversies komen het meest voor bij kinderen met de basisschoolleeftijd.
 

Allergie of intolerantie?

Een allergie wordt regelmatig verward met een intolerantie. De begrippen Intolerantie en aversie hebben echter een andere betekenis.

• Een allergie wordt veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem. Een intolerantie wordt niet veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem. Desondanks reageert het lichaam op een stof die het niet kan verdragen.
• Een allergische reactie geschiedt al na contact met een kleine hoeveelheid allergeen. Een intolerante reactie geschiedt pas na contact met een grote hoeveelheid allergeen. Een allergeen is het bestanddeel van de voeding dat de reactie veroorzaakt.
• Een allergie kan levensbedreigend zijn in geval van een anafylactische shock. Een anafylactische shock is een levensbedreigende allergische reactie die wordt veroorzaakt door een verwijding van de bloedvaten. Symptomen zijn ademhalingsmoeilijkheden, een lage bloeddruk en een vertraagde hartslag. De ernstigste vorm kan in enkele minuten tot de dood leiden, wanneer deze niet meteen wordt behandeld. Ernstige anafylactische reacties zijn echter zeldzaam. Een intolerantie kan niet levensbedreigend zijn.

We behandelen de volgende hoofdgroepen voedselallergieën:

• Fruit
• Granen
• Groente
• Kruiden en specerijen
• Noten
• Dierlijk
• Kruisallergie

We behandelen de volgende voedselintoleranties en voedselaversies:

• Citroenzuur
• Fructose
• Gist
• Coeliakie (gluten intolerantie)
• Histamine
• Lactose
• MSG (Ve-tsin of E621)
• Suiker
• Voedingskleurstoffen
• Zoetstoffen
• Groente
• Kaas
• Vis

Symptomen voedselintolerantie

In tegenstelling tot een voedselallergie, komt bij een voedselintolerantie het afweersysteem niet in actie. Het afweersysteem veroorzaakt dus ook niet de symptomen die optreden. De symptomen treden op na het eten van bepaalde voedingsmiddelen.
 
Bij een voedselintolerantie kunnen de volgende symptomen voorkomen:

• vermoeidheid;
• spierpijn;
• somberheid;
• overgewicht;
• gewrichtspijn;
• huidaandoeningen;
• hoofdpijn en migraine;
• depressiviteit/angsten;
• oedeem (vochtophoping);
• vatbaar voor verkoudheid;
• aften (zweertjes in de mond);
• winderigheid / opgeblazen buik;
• zweren in de twaalfvingerige darm;
• obstipatie (verstopping in de darm);
• hyperactiviteit en ADHD bij kinderen;
• maagzweer (wond in de darm- of maagwand);
• ziekte van Crohn (ontstekingsziekte van de darm);
• prikkelbare darm syndroom (aanhoudende darmstoornis);
• reumatoïde artritis (chronische ontstekingsziekte van de gewrichten).

Oorzaak voedselintolerantie

De oorzaken van een voedselintolerantie kunnen zijn:

• Enzymdeficiënties: Een enzymdeficiëntie betekent dat er helemaal geen of een tekort aan een bepaald enzym is. Een enzym is een eiwit dat een bepaalde reactie versnelt. Dit enzym is nodig om een bepaalde voedingsstof af te breken. Wanneer dit enzym er niet is, komt de voedingsstof in het bloed. Dit veroorzaakt een overgevoeligheid en er ontstaan klachten. Als het enzym in kleine mate aangemaakt wordt, kan de voedingsstof ook in kleine hoeveelheden genuttigd worden. Enzymdeficiënties zijn erfelijk en kunnen ook ontstaan bij het ouder worden. Een voorbeeld van een stof waar men overgevoelig voor kan zijn is histamine. Histamine is betrokken bij veel processen in het lichaam en komt van nature in de voeding voor. Sommige voedingsmiddelen hebben de eigenschap dat zij histamine vrijmaken in het lichaam.
• Farmacologische reactie: Een farmacologische reactie is een reactie van het lichaam op de werking van een voedingsstof. De klachten ontstaan doordat de reactie abnormaal is. Een voorbeeld is het krijgen van hartkloppingen na een kopje koffie. Dit komt door cafeïne. Deze klachten komen voor na een inname van een bepaalde hoeveelheid van de voedingsstof.
• Overige overgevoeligheidsreactie: Er bestaan ook nog overgevoeligheidsreacties waarvan het onderliggende mechanisme niet bekend is. Meestal zijn dit intoleranties voor kleurstoffen en conserveermiddelen. Kleurstoffen worden als additief aan voedingsmiddelen toegevoegd. Kleurstoffen kunnen de kleur van een product verbeteren. Kleurstoffen worden ook aan een product toegevoegd om het product er aantrekkelijker uit te laten zien. Conserveermiddelen zijn ook stoffen die aan een voedingsmiddel kunnen worden toegevoegd. Conserveermiddelen zorgen ervoor dat het product langer houdbaar blijft.

Diagnose voedselintolerantie

Bij klachten is het aan te raden een arts te raadplegen. Het is echter niet gemakkelijk om de diagnose voor een intolerantie te stellen. Veel symptomen kunnen ook bij andere ziektebeelden voorkomen. Daarnaast kan het zijn dat niet het product, maar de bewerking en bereiding van het product de klachten veroorzaakt. Hieronder valt bijvoorbeeld de toevoeging van kleurstoffen en conserveermiddelen. Voor het stellen van de diagnose kan een arts wel andere voedselallergieën en meer ernstige aandoeningen uitsluiten. Hiervoor kan een arts gebruik maken van diverse testen.

• Omdat het immuunsysteem geen rol speelt bij een voedselintolerantie, is de intolerantie waarschijnlijk niet aan te tonen met een bloedonderzoek.
• Mogelijk is een intolerantie op te sporen door het IgG4 antigeen in het bloed. Antigenen zijn cellen die voor de reactie van het afweersysteem zorgen. Hierover is echter nog veel onduidelijk.
• Een provocatietest kan wel zinvol zijn. Bij een provocatietest wordt steeds iets meer van een verdacht voedingsmiddel ingenomen met tussenpauzes. Er kan dan vastgesteld worden bij welke hoeveelheid van het voedingsmiddel er klachten optreden. De drempelwaarde kan dus worden bepaald. Er zijn echter ook klachten die pas na een lange tijd optreden. Dit kan de provocatietest bemoeilijken.
• Een intolerantie kan ook met een eliminatiedieet worden onderzocht. Tijdens de eerste fase van het eliminatiedieet mag men een beperkt aantal voedingsmiddelen eten. Van deze voedingsmiddelen moet vrijwel zeker zijn dat ze geen klachten veroorzaken. Als het goed is verdwijnen alle klachten tijdens deze eerste fase. In de tweede fase worden stuk voor stuk weer voedingsmiddelen aan het dieet toegevoegd. Als er weer klachten optreden is het duidelijk door welk voedingsmiddel dit komt.

Voeding bij een voedselintolerantie

Om klachten te voorkomen is het verstandig producten waarbij klachten ontstaan, niet of in heel kleine mate te eten. Als er voldoende van de overige producten uit die productgroep gegeten wordt, zullen er geen tekorten ontstaan. Als er alsnog ernstige klachten optreden kan de huisarts beslissen om medicijnen voor te schrijven. Wanneer er meerdere voedingsmiddelen uit dezelfde productgroep niet gegeten kunnen worden, is het verstandig een diëtist in te schakelen. Een diëtist weet hoe een tekort aan voedingsstoffen voorkomen kan worden.
 

Symptomen voedselaversie

Zoals eerder vermeld worden de klachten bij een voedselaversie veroorzaakt door emoties.
 
Bij een voedselaversie kunnen de volgende lichamelijke symptomen voorkomen:

• braken;
• misselijkheid;
• neiging tot braken.

Psychische symptomen zijn:

• angst;
• stress;
• overige negatieve gevoelens.

Oorzaak voedselaversie

Een voedselaversie kan al ontstaan zodra vast voedsel wordt gegeten. Soms groeit een kind niet over de aversie heen. Het lijkt alsof deze kinderen van nature overgevoelig zijn voor bepaalde smaken of geuren. Een aversie ontstaat meestal door een negatieve ervaring met een bepaald voedingsmiddel. Bijvoorbeeld het ziek worden na het eten van garnalen. Dit roept een negatief gevoel op bij garnalen. Een aversie die op deze manier ontstaat, ontstaat eerder bij een onbekend voedingsmiddel dat men nog niet vaak heeft gegeten. Voedselaversies kunnen ook ontstaan na een periode van sondevoeding. Kauwen en slikken wordt eng bevonden en de sfeer rondom eten is dan niet positief. Voedselaversies worden alleen maar erger als andere mensen aandringen tot eten of zelfs boos worden wanneer er niet gegeten wordt. Deze negatieve reacties roepen alleen maar meer negatieve gevoelens op rondom het voedingsmiddel. Tijdens de zwangerschap kan een hunkering, maar ook een aversie naar bepaald voedsel ontstaan. Deze aversie komt door de verandering in hormonen en kan de hele zwangerschap duren. Ook door chemo- en radiotherapie kan het smaak- en reukvermogen aangetast worden. Deze achteruitgang van smaak en reuk kan voedselaversies tot gevolg hebben.
 

Diagnose voedselaversie

Een voedselaversie heeft geen speciale diagnose nodig om herkend te worden. Wel is het belangrijk een onderliggende ziekte uit te sluiten. Zo kan een kind slikangst hebben, waardoor het bepaalde voedingsmiddelen niet wil eten. Een arts kan onderliggende ziekten opsporen of uitsluiten. Een persoon weet zelf of hij/zij een aversie heeft. Ook bij bijvoorbeeld een klein kind is een voedselaversie al snel te merken door de afkeer die het heeft tegen een voedingsmiddel.
 

Voeding bij een voedselaversie

Bij een voedselaversie moet duidelijk zijn welk product precies een afkeer oproept. Bijvoorbeeld paprika, tomaat of kabeljauw. Om van een voedselaversie af te komen, zal het product waar men een afkeer voor heeft juist gegeten moeten worden. Dit kan gerealiseerd worden door bijvoorbeeld de bereidingswijze te aan te passen. Zo smaakt een stuk rauwe paprika heel anders dan stukjes paprika door de pastasaus. Het lichaam merkt dat het niet ziek wordt. Als het product meerdere keren achter elkaar gegeten wordt, zal de aversie afnemen. Na verloop van tijd is de aversie zelfs verdwenen.
 
Bij kinderen kan dit moeilijk zijn om te bereiken. Hier zijn gedragstherapeutische behandelingen voor. Bij een gedragstherapeutische behandeling wordt gelet op: het eetgedrag, de symptomen en het ontwikkelingsniveau van het kind, de eetgewoonten van het gezin en de manieren die de ouders al hebben geprobeerd om het kind aan het eten te krijgen. Bij een voedselaversie kan een voedingsmiddel of producten die het voedingsmiddel bevatten, ook geheel vermeden worden. Zo zijn er genoeg mensen die bijvoorbeeld geen vis of kaas eten, omdat ze hier niet van houden. Er moet wel gelet worden op eventuele tekorten die kunnen ontstaan. Een diëtiste kan aangeven welke producten u ter vervanging kunt gebruiken om tekorten te voorkomen.
 

Onderzoek voedselaversie

Wetenschappers hebben een onderzoek gedaan naar gewichtsverlies door middel van het aanpraten van een voedselaversie. 120 studenten werd een afkeer voor eiersalade aangepraat. Deze studenten werd verteld dat zij als kind erg ziek zijn geweest van eiersalade. De weken hierna hebben de studenten minder eiersalade gegeten. Zelfs na 4 maanden hield het effect nog aan. Het blijkt dat dit niet met alle voedingsmiddelen werkt en ook niet bij elke persoon.
 

Externe informatie voedselintolerantie of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende voedselintoleranties, voor u tegengekomen:

• Echt lekker eten met een voedselintolerantie. Auteur Pippa Kendrick, Nederlands, 240 pagina’s. In dit boek staat namelijk boordevol heerlijke recepten voor al die mensen met een voedselintolerantie of een voedselallergie die in de meeste kookboeken niet aan hun trekken komen.
• Voedselintolerantie. Auteur B. Goedbloed, Nederlands, 87 pagina’s. Dit boekje gaat over de onbegrepen en soms ook ongrijpbare voedselintolerantie. Uitvoerige informatie over voedingsmiddelen en hoe wij zelf onze intolerantie voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen opsporen.
• Complete overzicht van kruiden en specerijen zonder allergenen.
• Lekker Eten met voedselovergevoeligheid. Auteur Larisse van der Haar Buijze, Nederlands, 200 pagina’s. Het boek inspireert om je dieetgrenzen op te zoeken en, indien toegestaan, te verleggen. Na een aantal praktische tips, vragen en antwoorden volgen de recepten, zowel basisrecepten met afleidingen en variaties op bestaande recepten. Echter niet voor glutenintolerantie.

Terug