Tarwe allergie
Tarwe allergie (allergisch voor tarwe) is een voedselallergie. Een voedselallergie is een vorm van voedselovergevoeligheid. Voedselovergevoeligheid is een overkoepelende term voor overgevoelige reacties op voedingsmiddelen.
Voedselovergevoeligheid wordt opgedeeld in twee vormen:
- allergische voedselovergevoeligheid;
- en niet-allergische voedselovergevoeligheid.
De allergische vorm wordt ook wel voedselallergie genoemd. De niet-allergische vorm wordt ook wel voedselintolerantie genoemd. 1-3% van de volwassenen heeft last van voedselovergevoeligheid. 4-6% van de kinderen heeft last van voedselovergevoeligheid. Er zijn weinig cijfers bekend over het vóórkomen van specifiek voedselallergie. Geschat wordt dat 1-2% van de volwassenen en 1-3% van de kinderen last heeft van voedselallergie. Tarwe allergie staat in de top 10 van meest voorkomende voedselallergieën. In deze lijst zijn ook koemelk allergie, pinda allergie en soja allergie opgenomen. Kinderen reageren vaker overgevoelig op tarwe dan volwassenen. Tarwe allergie is een van de meest voorkomende voedselallergieën onder kinderen.
Tarwe
Tarwe is een graan. Een graan is een zaadkorrel van een koren. Een koren is een plant die tot de familie van de grassen behoort. Tarwe is het meest verbouwde graan ter wereld en een zeer oud cultuurgraan. Een cultuurgraan is – in tegenstelling tot een primitief graan – verder ontwikkeld. Hierdoor zijn verschillende soorten tarwe ontstaan. Van oudsher zijn drie soorten bekend: eenkoorn, tweekoorn (of emmer) en spelt. Eenkoorn is de oudste vorm, waaruit emmer is ontwikkeld. Spelt wordt in toenemende mate verbouwd de laatste jaren. Andere soorten spelen geen rol van betekenis meer. Hieruit zijn wel de tegenwoordige variaties ontwikkeld: durumtarwe en broodtarwe. Durumtarwe is ontwikkeld uit emmer. De tarwesoort wordt veel gebruikt voor de bereiding van deegwaren en griesmeel. Durumtarwe is te hard voor brood. Broodtarwe is ontwikkeld uit spelt. Broodtarwe wordt onderscheiden door harde en zachte tarwe. De harde tarwe is met name geschikt voor het bakken van brood. De zachte tarwe wordt gebruikt voor de bereiding van bakkerswaren (biscuits en koekjes).
Tarwe wordt over de hele wereld geteeld. Zaaien en oogsten vinden plaats volgens de baan van de zon door de seizoenen heen. Hierdoor wordt er het hele jaar door ergens op aarde tarwe geoogst. De meeste tarwe wordt verbouwd in China, Frankrijk, India, Rusland en de Verenigde Staten. In Nederland wordt het verbouwd in kleinere hoeveelheden. De tarweplant is een eenjarig gewas. Een eenjarig gewas voltooit de cyclus van kieming tot zaad binnen een jaar. Hierna sterft het gewas. De halm (stengel) staat stevig overeind. Aan het uiteinde bevindt zich de korenaar. De korenaar van de tarweplant is dik en vol. Deze wordt gevormd door kroonkafjes. In de kroonkafjes zitten goudgele zaadkorrels. Een tarwekorrel is groot, gedrongen en rond. Op de rug bevindt zich een groef. Een groot deel van de wereldbevolking gebruikt tarwe als basisvoedingsmiddel. Het graan is namelijk een onderdeel van ontelbaar veel voedingsmiddelen. De korrels kunnen worden bereid als rijst. Daarnaast kunnen deze worden bewerkt tot of verwerkt in andere producten zoals: brood, deegwaren (pasta), koek, meel en gepofte tarwe. Tarwemeel wordt ook weleens als vulstof gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie. Het graan is goedkoop en lang houdbaar. Hierdoor is het een aantrekkelijk alternatief voor duurdere vulstoffen.
Wat is tarwe allergie?
Een voedselallergie is hetzelfde als een allergische voedselovergevoeligheid. Een allergische voedselovergevoeligheid kan worden ingedeeld in twee vormen: IgE-afhankelijke voedselallergie en niet-IgE-afhankelijke voedselallergie. De meeste voedselallergieën zijn IgE-afhankelijk. Dit betekent dat zich alleen symptomen voordoen, indien IgE in het lichaam aanwezig is. IgE is een afkorting voor immunoglobuline E. Immunoglobuline E is een antilichaam. Een antilichaam hecht zich aan een allergeen. Een allergeen is altijd een eiwit. Een eiwit is echter niet altijd een allergeen. Een eiwit is alleen een allergeen voor diegene die allergisch is voor datgene waar het eiwit een onderdeel van is.
Voor mensen met een tarwe allergie kan eiwit van tarwe een allergische reactie veroorzaken. Tarwe bevat hoofdzakelijk vier soorten eiwit: albumine, gliadine (prolamine), globuline en gluteline. Een allergische reactie wordt vaak opgewekt door een specifiek eiwit. Een allergische reactie geschiedt veelal na inname van albumine of globuline. Het eiwit van tarwe is dan het allergeen. Een allergeen komt het lichaam binnen via de huid, de luchtwegen of het maagdarmkanaal. Over het algemeen is een allergeen niet schadelijk voor het lichaam. Een allergisch lichaam herkent het echter niet en beoordeelt het als een lichaamsvreemde stof. Dan volgt een reactie van het afweersysteem. Het afweersysteem wordt ook wel het immuunsysteem genoemd. Het immuunsysteem beschermt het lichaam tegen bacteriën en virussen. Helaas reageert het soms ook op – onschadelijke – allergenen. Het immuunsysteem reageert door een antistof (IgE) te maken die een allergeen opruimt. Tijdens de opruiming komt histamine vrij. Histamine is verantwoordelijk voor de symptomen van een allergie. Vaak is slechts een kleine hoeveelheid van een allergeen nodig om een reactie te veroorzaken.
Allergie of intolerantie?
Een allergie wordt regelmatig verward met een intolerantie. Deze begrippen hebben echter een andere betekenis.
- Een allergie wordt veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem. Een intolerantie wordt niet veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem. Desondanks reageert het lichaam op een stof die het niet kan verdragen.
- Een allergische reactie geschiedt al na contact met een kleine hoeveelheid allergeen. Een intolerante reactie geschiedt pas na contact met een grote hoeveelheid allergeen.
- Een allergie kan levensbedreigend zijn in geval van een anafylactische shock. Dit laatste begrip wordt verderop uitgelegd. Een intolerantie kan niet levensbedreigend zijn.
Tarwe-allergie wordt vaak verward met glutenintolerantie. Een ander woord voor glutenintolerantie is coeliakie (uitspraak: seuliakíe). Een persoon met coeliakie kan niet tegen gluten. Gluten is een eiwit bestaande uit gliadine en gluteline. Het eiwit komt voor in bepaalde granen, waaronder tarwe. Gluten beschadigen de dunne darmwand van personen met een glutenintolerantie. Na langdurige beschadiging worden voedingsstoffen niet meer goed opgenomen. Hierdoor wordt ondervoeding veroorzaakt. De symptomen van coeliakie verschillen per persoon. Bekende symptomen zijn aanhoudende diarree, een stinkende, vette ontlasting en een opgeblazen buik. Glutenintolerantie is een levenslange aandoening. De klachten kunnen beperkt worden door een strikt glutenvrij dieet te volgen. Het kleinste spoor van gluten kan de darm al beschadigen.
Een persoon met coeliakie mag dus geen glutenbevattende producten. Een persoon met tarweallergie mag glutenbevattende producten met uitzondering van tarwe. Soms kan een persoon beide niet verdragen. Naast tarweallergie en coeliakie spreken alternatieve geneeswijzen websites van tarwe-intolerantie. Het begrip wordt nogal verschillend gedefinieerd. Volgens sommigen is tarwe-intolerantie een verzamelnaam voor overgevoeligheidsreacties die niet worden veroorzaakt door tarweallergie of glutenintolerantie. Volgens anderen is tarwe-intolerantie hetzelfde als tarweallergie. Tarwe intolerantie zou worden veroorzaakt door een overgevoeligheid voor gluten. Daarom wordt tarwe intolerantie ook weleens non-coeliakie genoemd. Ongeveer 15% van de bevolking zou tarwe intolerantie hebben. In tegenstelling tot tarwe allergie of glutenintolerantie kan tarwe intolerantie niet worden aangetoond door onderzoek. In de medische literatuur wordt tarwe intolerantie dan ook nauwelijks genoemd.
Tarwe allergie oorzaken
Tarwe allergie kan aangeboren of later verkregen zijn. De allergie is aangeboren als het eerste contact met een allergeen direct een reactie veroorzaakt. De reactie doet zich meestal over het hele lichaam voor. De allergie is later verkregen als herhaaldelijk contact met een allergeen een reactie veroorzaakt. De reactie doet zich meestal alleen plaatselijk voor. Wanneer beide ouders een allergie hebben, neemt de kans op een allergie voor het kind toe met 80%. Wanneer beide ouders geen allergie hebben, is de kans op een allergie voor het kind 10%. De aanleg om allergisch te reageren berust op de aanmaak van IgE. Mensen die niet allergisch zijn maken geen specifiek IgE aan. De aanleg om een allergie te ontwikkelen wordt atopie genoemd.
Na het eerste contact met een allergeen maakt het lichaam antilichamen aan. Een antilichaam hecht zich aan een allergeen om het herkenbaar of inactief te maken. Het lichaam is gevoelig voor een allergeen vanaf het moment dat antilichamen worden aangemaakt. Dit proces wordt sensibilisatie genoemd. De antilichamen zijn de zogenaamde immunoglobulines. Deze behoren tot het E-type (IgE). Door inname van een voedingsmiddel met tarwe komt tarwe-eiwit in aanraking met het betreffende IgE. Het IgE wordt vervolgens verbonden met een mestcel. Een mestcel is een bloedcel die is gevuld met histamine. Histamine is verantwoordelijk voor het ontstaan van allergische klachten. Door het IgE wordt de mestcel geactiveerd. Hierdoor komt histamine uit de cel. Dit proces wordt degranulatie genoemd.
Fasegewijs:
- Het allergeen (tarwe-eiwit) wordt gedetecteerd.
- Het IgE wordt aangemaakt.
- Het IgE wordt verbonden met de mestcel.
- Het allergeen (tarwe-eiwit) wordt verbonden aan het IgE.
- De mestcel wordt geactiveerd.
- Histamine wordt vrijgemaakt uit de mestcel.
- Een allergische reactie wordt uitgelokt.
De allergische reactie ontstaat waar de mestcellen zich bevinden. In het geval van een voedselallergie is dit over het algemeen in de darmen.
Leeftijd is een andere risicofactor. Tarweallergie wordt vaak gezien als een kinderziekte. De allergie komt het meest voor bij baby’s en peuters. Het immuunsysteem van jonge kinderen heeft zich nog niet volledig ontwikkeld. De meeste kinderen groeien over tarweallergie heen. Er zijn echter veel volwassenen met glutenintolerantie (coeliakie) die tarwe niet kunnen verdragen.
Symptomen tarwe allergie
Tarwe allergie ontwikkelt zich over het algemeen op baby- of peuterleeftijd. Een kind dat allergisch is voor tarwe heeft meestal ook andere voedselallergieën. Een kind groeit over het algemeen over een tarwe allergie heen na de leeftijd van drie tot vijf jaar.
Symptomen die duiden op een tarwe allergie zijn:
- astma;
- eczeem;
- zwelling;
- netelroos;
- hooikoorts;
- hartkloppingen;
- krampen in de darmen;
- prikkelbare darmsyndroom.
Allergische symptomen kunnen binnen een paar minuten tot enkele uren na het eten optreden. Eczeem treedt soms zelf pas na een aantal dagen op. In extreme situaties kan anafylaxie optreden. Anafylaxie is een medische term voor een levensbedreigende allergische reactie. Een ander woord voor anafylaxie is anafylactische shock. Anafylaxie wordt veroorzaakt door een verwijding van de bloedvaten. Symptomen zijn ademhalingsmoeilijkheden, een lage bloeddruk en een vertraagde hartslag. De ernstigste vorm kan in enkele minuten tot de dood leiden, wanneer deze niet meteen wordt behandeld. Ernstige anafylactische reacties zijn echter zeldzaam. Bovenstaande symptomen kunnen overeen komen met symptomen van een andere aandoening. Indien een tarwe allergie wordt vermoed, is het verstandig om een arts te raadplegen.
Diagnose tarwe allergie
De arts zal eerst een lichamelijk onderzoek doen. Indien een tarwe-allergie wordt vermoed, wordt nader onderzoek gedaan.
Er zijn verschillende onderzoeken mogelijk:
- RAST (Radio Allergo Sorbent Test): Een allergie kan worden aangetoond met een bloedonderzoek. Er wordt bloed afgenomen. Het bloed wordt onderzocht op de aanwezigheid van antilichamen tegen tarwe-eiwit. Een positieve uitslag duidt op een allergie. Een RAST uitslag is echter niet 100% betrouwbaar. Hiervoor is nader onderzoek noodzakelijk.
- Huidpriktest: Een allergie kan worden aangetoond met een huidonderzoek. Druppels van een allergeen worden op de huid geplaatst. De huid wordt door de druppel heen geprikt. De prikplaats wordt 15 à 20 minuten later bekeken door een deskundige. Een reactie van de huid (zoals zwelling) duidt op een allergie. Deze test wordt soms gedaan door in een allergeen product te prikken en vervolgens in de huid te prikken.
- Eliminatie-provocatie: Een allergie kan worden aangetoond met een voedseltest. Een verdacht voedingsmiddel wordt gedurende 4 à 6 weken uit het eetpatroon verwijderd (eliminatie). Wanneer de klachten verdwijnen, wordt het voedingsmiddel weer aan het eetpatroon toegevoegd (provocatie). Wanneer de klachten terugkeren, wordt een persoon allergisch bevonden.
- Dubbelblind placebo gecontroleerd onderzoek: Een allergie kan met zekerheid worden aangetoond met dit onderzoek. Een patiënt krijgt een aantal testvoedingen. De testvoedingen bevatten een (oplopende hoeveelheid) allergeen of geen allergeen. De patiënt noch de arts weet welke testvoeding een allergeen bevat. Dat wordt duidelijk, wanneer het onderzoek afgelopen is. De test kan dus niet worden beïnvloed.
Deze onderzoeken worden uitgevoerd door professionals. Wanneer een ernstige reactie dreigt (eliminatie-provocatie), worden de onderzoeken in het ziekenhuis uitgevoerd.
Behandeling tarwe allergie
Wanneer de diagnose is gesteld, kunnen maatregelen worden genomen. Tarwe allergie kan niet actief worden genezen. Men kan er wel overheen groeien. De beste manier om klachten te voorkomen is het vermijden van voedingsmiddelen met tarwe.
Er zijn ook manieren om de klachten te verminderen, wanneer (per ongeluk) tarwe wordt ingenomen zoals:
- Antihistaminica: Een antihistaminicum is een medicijn dat een allergische reactie onderdrukt. Het blokkeert de werking van histamine. Histamine is verantwoordelijk voor het ontstaan van allergische klachten. Een antihistaminicum kan over het algemeen oraal worden ingenomen. Het is belangrijk om een arts te raadplegen alvorens antihistaminica te gebruiken.
- Epinefrine: Een ander woord voor epinefrine is adrenaline. Adrenaline wordt toegediend in geval van een anafylactische shock. Patiënten met een hoog risico op anafylaxie hebben een auto injector pen. Deze bevat een dosis adrenaline die kan worden geïnjecteerd in de huid. Een omstander zal deze moeten toedienen, als een patiënt anafylactisch reageert. Door adrenaline vernauwen de bloedvaten zich weer.
De alternatieve geneeskunde heeft een aantal behandelingen tegen allergieën. Deze zijn echter niet wetenschappelijk bewezen.
Voeding bij een tarwe allergie
Tarwe allergie wordt behandeld door voedingsmiddelen met tarwe te verwijderen uit het eetpatroon. Tarwe wordt toegevoegd aan veel voedingsmiddelen zoals brood, koek, ontbijtgranen, pasta en zoute snacks. Deze producten dienen vermeden te worden om klachten te voorkomen. Een tarwe allergie kan erg ongemakkelijk zijn. Het kan beperkend voelen om zo weinig te kunnen eten. De kans is altijd aanwezig dat een persoon alsnog in aanraking komt met een allergeen. Een manier waarop dat kan gebeuren is kruisbesmetting. Kruisbesmetting is het besmetten van een voedingsmiddel met een allergeen. Dat kan gebeuren door het voedingsmiddel niet goed te scheiden van andere voedingsmiddelen. Ook ongewassen handen, bestek of serviesgoed kunnen hiertoe leiden. Een persoon met een tarwe allergie kan hierdoor een allergische reactie krijgen.
De meeste tarwebronnen liggen voor de hand. Tarwe wordt ook toegevoegd aan producten waarvan het niet wordt verwacht. Bijvoorbeeld candybars, hagelslag en diverse vleeswaren. Producten met meel, bakmeel, bloem of tarwezetmeel op de ingrediëntenlijst bevatten tarwe-eiwit. Tarwe-eiwit (gluten in het bijzonder) wordt zelfs toegevoegd aan cosmetica. Bepaalde producten moeten uit het eetpatroon worden verwijderd. Een gevolg kan een tekort aan een voedingsstof zijn. Personen met een tarweallergie moeten letten op hun inname van vitamine B, mineralen en voedingsvezels. Vitamine B is een verzamelnaam voor acht vitamines. Vitamine B zorgt voor een goede werking van de spijsvertering en het zenuwstelsel. Mineralen zijn stoffen die het lichaam niet zelf kan maken. Mineralen zijn nodig voor de regulatie van enzymen en hormonen. Enzymen en hormonen zijn stoffen met een specifieke functie in het lichaam. Voedingsvezels zijn stoffen die niet worden verteerd door het lichaam. Voedingsvezels zorgen voor een goede werking van de spijsvertering. Een tekort aan een voedingsstof kan worden opgeheven. Een mogelijkheid is het vervangen van een ontbrekend product door een ander product. Een voorbeeld: ‘normaal’ brood kan worden vervangen door brood van andere granen. De voorkeur wordt gegeven aan volkorenproducten. Andere producten kunnen ook worden vervangen. Een diëtiste kan hiermee helpen.
Een persoon met een tarwe-allergie kan ook reageren op andere voedingsstoffen. Wanneer hiertussen een wisselwerking optreedt, is er sprake van een kruisreactie. Een kruisreactie is een reactie van het immuunsysteem op een stof waarvoor het niet allergisch is. Tarwe allergie gaat weleens samen met een kruisreactie op gerst, haver, maïs en/of rogge. Spelt bevat hetzelfde eiwit als tarwe en veroorzaakt dezelfde klachten. Tarweallergie gaat ook weleens samen met een allergie voor graspollen. Het immuunsysteem kan nauwkeurig een tarweallergeen herkennen. De nauwkeurigheid kent echter grenzen. Het afweersysteem herkent slechts een stukje van het allergeen: het epitoop. De eigenschappen van een epitoop van tarwe en een epitoop van – bijvoorbeeld – haver komen sterk overeen. Soms wordt het epitoop van haver herkend als een tarwe allergeen. Hierdoor kan een persoon met tarwe allergie reageren op haver. Kruisreacties veroorzaken regelmatig verwarring tijdens het stellen van een diagnose. Niet iedereen met tarwe allergie heeft last van een kruisreactie.
Aanpassing van de voeding is alleen zinvol indien:
- klachten optreden na het eten van een ander graan;
- uit onderzoek blijkt dat het om een kruisreactie gaat.
Onderzoek tarwe allergie
- Volgens onderzoek wordt de kans op een kind met een allergie verhoogd door roken tijdens de zwangerschap. Het ongeboren kind heeft ongeveer 50% meer risico om een allergie te ontwikkelen. Ook roken in de omgeving van een kind kan de kans verhogen.
- Moedermelk biedt de beste bescherming tegen een voedselallergie. Daarom wordt aanbevolen om een kind de eerste vier maanden moedermelk te geven. Wanneer een kind aanleg voor een allergie heeft, wordt zelfs aanbevolen om de eerste zes maanden moedermelk te geven.
- Tarwe wordt ook gebruikt voor voedingsmiddelen, waarvan het niet wordt verwacht. Witbier wordt gemaakt van tarwe. Een ander woord voor witbier is tarwebier. Witbier is licht bier tot 6% alcohol. Een witbiertje is troebel en heeft een fris-zure smaak.
- Stichting Voedselallergie is een patiëntenorganisatie voor mensen met een voedselallergie en publiceert ook regelmatig onderzoeken.
Externe informatie of producten
We zijn extern onderstaande boeken, betreffende tarwe en andere voedselallergieën, voor u tegengekomen:
- Gluten-, Tarwe- & Zuivelvrij genieten. Auteurs Nicola Graimes & Anja De Lombaert, Nederlands, 96 pagina’s. Hoewel allergie of intolerantie twee verschillende begrippen zijn, maakt de schrijfster qua behandeling hierin geen onderscheid. Het resultaat is een voeding zonder tarwe, gluten en zuivel.
- Eetwaar = eetbaar? Auteur J. Kamsteeg, Nederlands, 312 pagina’s. Een boek met veel informatie over de meest voorkomende en schaarsere voedselallergieën. voor mensen met een allergie of voor iedereen die meer wil weten over voeding en de samenstelling van voedsel. Alle soorten voedingsmiddelen en bijbehorende ziektebeelden komen aan bod.
- Basiskookboek Voedselallergie en Intolerantie. Diverse auteurs, Nederlands, 400 pagina’s. Meer dan 1.000 recepten zonder koemelk, lactose, kippenei, gluten, pinda’s, noten, additieven, cacao, sacharose (suiker), citrusfruit, soja, vis, schaal- en schelpdieren, aardappelen en mais.
- Voedselallergie. Auteurs E.H. Coene & Sander Kollaard, Nederlands, 156 pagina’s. Het boek start met een korte beschrijving wat voedselallergieen en voedselintoleranties zijn. Daarna gaat het in op de behandeling, de psychosociale gevolgen en de allergieen bij kinderen. Het boek bevat veel informatie plus een heleboel verwijzingen naar websites, telefoonnummer van hulplijnen en adressen van instanties.
- Gluten and Wheat Allergy (Diets to Help), EBOOK Engels, 2014, E-book, 80 pagina’s, Adobe ePub.
- Living with Oral Allergy Syndrome (OAS). Auteur Danielle Leblanc, Engels, 148 pagina’s. A guide to living with oral allergy syndrome, the leading cause of food allergies. 50-90% of people with hay fever suffer from related food allergies, known as oral allergy syndrome (OAS) or pollen-food allergies. Birch, grass, ragweed and latex allergies can cause cross-reactions with foods, making it difficult and dangerous for some people to eat a wide variety of healthy foods such as fresh fruit and vegetables, soy, nuts and wheat.
- The Best Grain-Free Family Meals on the Planet. Make Grain-Free Breakfasts, Lunches, and Dinners Your Whole Family Will Love with More Than 170 Delicious Recipes. Engels, 1e druk, 2016 Paperback, 240 pagina’s.
- Grain-Free Afternoon Freezer Cooking. In Grain-Free Afternoon Freezer Cooking you can follow along with detailed recipes grocery lists, substitution suggestions, and reheating. Take an afternoon and stock your freezer this weekend! Auteur; Cara Comini, 140 pagina’s, Engels.
Disclaimer voedingsdoelen
DietCetera geeft u met bovenstaande tekst slechts algemene informatie. Wij hebben deze tekst niet gericht op individuele personen en omstandigheden. Vanzelfsprekend hebben we wel getracht deze informatie zo duidelijk en correct mogelijk te omschrijven. U blijft echter zelf verantwoordelijk voor uw eigen keuzes en interpretaties. Mocht u specifieke vragen of problemen hebben dan adviseren we u contact op te nemen met uw (huis)arts, diëtist of andere deskundigen. DietCetera is niet aansprakelijk voor eventuele schade ten gevolge van het onjuist interpreteren van deze tekst.