Gezonde werknemers

 
Gezonde werknemers hebben een directe weerslag op de gezondheid van een organisatie. Een gezonde en een zich goed voelende medewerker zal gemiddeld beter presteren dan een ongezonde medewerker. Gezondheid is breder dan het voorkomen of genezen van een ziekte. Het gaat tevens om zaken als: goed voelen, spanning verminderen, veiligheid, goede conditie en arbeidsomstandigheden.
 
Voeding (eten en drinken) heeft een groot effect op vele vormen van gezondheid en ziektepreventie. Een diëtist is expert in voeding en in de effecten die voeding heeft op het menselijk lichaam. Een bedrijfsdiëtist heeft ook nog eens inzicht in de relatie werknemer en werkgever. Een bedrijfsdiëtist houdt rekening met de specifieke omstandigheden, bedrijfscultuur en kan de diëtistendiensten, indien gewenst, aanpassen aan de betreffende organisatie, cultuur en specifieke omstandigheden.
 

Gezonde werknemers en voeding

Onderstaand geven we een paar voorbeelden van de effecten van leefstijlfactoren en voeding op de gezondheid van medewerkers. Deze effecten komen zo vaak voor dat we rustig kunnen stellen dat elke organisatie wel in aanraking zal komen met minimaal één, maar vaak meerdere van deze aspecten.
 

Chronische ziektes en voeding

Een chronische ziekte is een ziekte die lange tijd voortduurt. Chronische ziektes en aandoeningen kunnen niet door vaccins worden verhinderd of door medicijnen worden genezen.
 
De wereldwijd meest voorkomende chronische ziekten zijn:

• Cardiovasculaire ziekten (hart- en vaatziekten)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• COPD (longziekte)
• Kanker

Er is berekend dat 80% van deze vier chronische ziekten veroorzaakt wordt door een combinatie van onderstaande leefstijlfactoren:

• roken;
• ongezonde voeding;
• onvoldoende beweging;
• overmatig alcoholgebruik.

Mensen met risicofactoren voor een chronische ziekte kunnen met leefstijlveranderingen het krijgen van chronische ziekten zoals obesitas, cardiovasculaire ziekten, diabetes mellitus type 2, kanker en COPD uitstellen of zelfs voorkomen. Een ongezond eetpatroon, waaronder niet alleen te veel of te weinig eten maar ook verkeerd eten valt, vormt een belangrijk onderdeel van veel leefstijlinterventies.
 

Niet-chronische ziektes en voeding

Het aanleren van bepaalde voedingsgewoonten kan tevens veel invloed hebben op niet-chronische ziektes. Een niet-chronische ziekte is een ziekte welke van voorbijgaande aard is. Hierbij kan gedacht worden aan ziektes die ontstaan als gevolg van een verlaagde weerstand of door het verkeerd omgaan met voeding. Oftewel, dergelijke ziekten kunnen met de juiste voeding bestreden, dan wel preventief vermeden worden.
 
Veel voorkomende niet-chronische ziekten zijn:

• maag- darmproblemen (zoals diarree of obstipatie);
• hoge bloeddruk (hypertensie);
• griep (Influenzavirus);
• voedselvergiftiging;
• voedselinfectie;
• verkoudheid.

Bovenstaande en andere ziektes en aandoeningen kunnen grote impact hebben op gezonde werknemers. Gelukkig kan voeding in veel gevallen invloed uitoefenen op het ontstaan en behandelen van dergelijke ziektes en aandoeningen. Zo kan met gezonde voeding de weerstand worden verhoogd, waardoor de kans op griep en verkoudheid aanzienlijk afneemt. Ook andere leefomstandigheden, zoals goede hygiëne, hebben veel invloed op het besmettingsrisico.
 

Overgewicht

In Nederland heeft 44% van de vrouwen en 60% van de mannen overgewicht. Hiervan heeft 13% van de mannen en 14% van de vrouwen ernstig overgewicht. Dit wordt ook wel obesitas genoemd. Aangezien overgewicht steeds meer voorkomt, komen ook afvaldiëten steeds meer voor. Het lukt veel mensen niet om blijvend gewicht kwijt te raken. Soms kunnen door een afvaldieet wat kilo’s verloren worden. Maar de kilo’s zitten er vaak weer snel aan. Dit komt vooral omdat veel diëten niet effectief blijken te zijn op langere termijn.
 
Jaarlijks zijn er miljoenen Nederlanders die een afvaldieet volgen. Er zijn vele soorten afvaldiëten waaronder ook vele ongezonde. Zo zijn er behoorlijk wat afvaldiëten welke dermate weinig calorieën adviseren dat lichamelijke processen worden verstoord. Als het lichaam dan om energie smeekt wordt bijvoorbeeld de concentratie negatief beïnvloed. Je hebt dus kans op een minder productieve werkdag. Om af te vallen en productief te kunnen blijven werken, dient een dieet nauwkeurig te worden samengesteld.
 
De gevolgen van afvallen bij overgewicht:

• minder kans op Diabetes type 2 en vermindering van bijbehorende klachten;
• minder kans op of een vermindering van hoge bloeddruk;
• minder kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten;
• minder kans op of een vermindering van slaapapneu;
• psychisch beter voelen door meer zelfvertrouwen;
• minder kans op verschillende vormen van kanker;
• minder kans op gewrichtsproblemen;
• lichamelijk fitter voelen.

Andere werk gerelateerde factoren en voeding

Naast effect op ziektes heeft voeding een veel bredere invloed op de mens, en dus ook op gezonde werknemers, hoe die zich voelen.

• Allergieën: 1 tot 3% van de Nederlanders heeft last van een bepaalde voedselallergie. Daarnaast hebben nog vele mensen last van een voedselintolerantie (niet dodelijk, wel schadelijk) of voedselaversie (het staat tegen). Helaas weten vele mensen niet of ze daar last van hebben. Zo hebben naar schatting in Nederland zo’n 160.000 mensen coeliakie (glutenintolerantie). De meesten van hen, zo’n 135.000, weten nog niet dat ze coeliakie hebben. En onwetend betekent onbehandeld en mogelijke gevolgen van het niet behandelen van bijvoorbeeld coeliakie zijn: humeurigheid, vermoeidheid, botontkalking, niet lekker in je vel zitten, depressiviteit en/of huilen, algeheel gevoel van ziek zijn, gewichtsverlies en ondergewicht. Ook dit heeft natuurlijk effect op het werk.
• Levensfasen: Zo heeft elke leeftijdsfase een ander voedingspatroon nodig. Er zijn maar weinig mensen die daar rekening mee houden. En dat is vreemd, want bij hun auto wordt bijna altijd wel gekeken wat voor soort motorolie voor die specifieke auto van dat bouwjaar is benodigd. De medewerker is dus niet altijd in die topconditie welke zou kunnen.
• Uiterlijk: Als mensen er goed uitzien en lekker in hun vel zitten stralen ze wat extra’s uit. Dan kan bij vele beroepen (niet alleen waar er contact met anderen bestaat) net dat beetje extra zijn tussen succes en geen succes. Zo kan voeding onder meer effect hebben op: de geur uit je mond, droogheid van de huid, glans van je haar en wallen onder de ogen.
• Voedingsstoffen: Het onvoldoende binnenkrijgen van bepaalde voedingsstoffen (zoals vitaminen en mineralen) kan kleine probleempjes, maar ook ernstige problemen veroorzaken. Denk aan verminderd concentratievermogen bij een gebrek aan vitamine B12. Maar ook aan minder scherp zicht bij een gebrek aan vitamine A.
• Voedingsthema’s: Wanneer je als werkgever beter weet wat een bepaald voedingsthema inhoudt kun je er beter rekening mee houden. Zo zijn er in Nederland bijna 1 miljoen moslims welke in principe Halal eten. Dat Halal eten effect heeft op het werk moge bijvoorbeeld duidelijk zijn tijdens de ramadan, waar er door de betreffende medewerkers wordt gevast. En natuurlijk heeft dat effect op het werk.
• Medicijnen: Veel medicijnen hebben ook mogelijke bijwerkingen, waaronder het anders reageren op bepaalde voedingsmiddelen. Het is nuttig om die effecten te weten zodat je bijvoorbeeld met de voeding daar rekening mee kunt houden.
• Chronische vermoeidheid: Veel mensen hebben last van vermoeidheid. Uiteenlopende oorzaken kunnen zorgen voor een langdurig vermoeid gevoel. Vermoeidheid heeft altijd invloed op de productiviteit van een werknemer. Het is daarom altijd goed om de oorzaak hiervan te achterhalen. Vermoeidheid wordt nogal eens veroorzaakt door een tekort aan bepaalde vitamines. Door een gezonde en gevarieerde voeding te gebruiken kan deze vorm van vermoeidheid verholpen worden.

Advies of begeleiding door een bedrijfsdiëtist heeft dus een veel bredere mogelijkheid om de medewerkers en de organisatie aan wederzijdse positieve effecten te helpen dan velen denken.
 

Algemene voordelen gezonde werknemers

Als personeel er een gezonde levensstijl op nahoudt, is dat ook voor een werkgever positief. Als een organisatie in de gezondheid van de medewerkers investeert, kan dat de volgende voordelen opleveren:

• Minder ziekteverzuim: Wanneer een medewerker overgewicht heeft, zorgt dat voor gemiddeld 2,5 dag per jaar meer ziekteverzuim dan een medewerker met een gezond gewicht. Als er sprake is van obesitas (zwaar overgewicht) ligt dat aantal nog hoger. Een medewerker met obesitas heeft zelfs gemiddeld genomen 11,7 dagen ziekteverzuim meer per jaar.
• Hogere productiviteit: Uit onderzoek blijkt dat gezonde medewerkers een hogere productiviteit hebben. Dat komt onder meer doordat werknemers energieker zijn. Als de productiviteit door gezonde voeding met 1% toeneemt, dan levert dat het Nederlandse bedrijfsleven in totaal € 6 miljard op. Als het ziekteverzuim door een gezondere levensstijl met 1% daalt, scheelt dat alle Nederlandse werkgevers samen jaarlijks €2,6 miljard in kosten. Deze gegevens blijken uit een doorrekening van CapGemini in opdracht van het ministerie van SZW.
• Positievere sfeer: Met een gezonde leefstijl zijn mensen positiever en opgewekter. Het is niet voor niets dat mensen die gezond eten en voldoende bewegen minder te maken hebben met een depressie of een burn-out. Als medewerkers gezond eten en voldoende bewegen zal dat dus ook invloed hebben op de sfeer op de werkvloer. Uiteindelijk heeft een positieve sfeer ook invloed op de productiviteit en het werkplezier.

Voeding en gezonde werknemers

Gezonde voeding is zeer effectief om de gezondheid van werknemers te bevorderen, om daarmee de productiviteit te stimuleren en ziekteverzuim te verminderen. Voor iedere werknemer geldt dat er weer een andere voeding noodzakelijk is. Zeer veel factoren zijn namelijk van invloed op wat een werknemer aan voedingsstoffen nodig heeft. Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van leeftijd, geslacht en of er zittend of actief werk wordt verricht.
 
Een gezonde en gevarieerde voeding is één van de belangrijkste, al dan niet dé belangrijkste factor van een gezonde levensstijl. Hieronder zijn als voorbeeld enkele factoren beschreven die van belang zijn bij een gezonde voeding voor medewerkers.

• Groenten en fruit: Voor iedereen geldt: Voldoende groenten en fruit is van belang om alle benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen. Toch eet slechts 10 procent van de volwassen vrouwen en 6 procent van de volwassen mannen voldoende fruit. Voor groenten liggen die aantallen nog lager. Gemiddeld eet 5% van alle volwassen mannen en vrouwen voldoende groenten. Met voldoende groenten en fruit kan de weerstand verhoogd worden. Met een goede weerstand zijn werknemers beter beschermd tegen virussen. Virussen worden vooral verspreid in warme, niet geventileerde ruimtes met veel mensen. Een werkplek op kantoor, ziekenhuis of loods is daarom een ideale plek voor een virus om zich te verspreiden. Hierom is het voor medewerkers dus extra van belang om voldoende groenten en fruit te eten.
• Voedingsvezels: Voedingsvezels zijn zeer effectief bij het bestrijden van verschillende maag- en darmklachten, waaronder obstipatie en diarree. Obstipatie ontstaat onder werknemers vaak door zittend werk. Dit geeft klachten als buikpijn en een opgeblazen gevoel. Een groot deel van de volwassenen in Nederland blijkt onvoldoende voedingsvezels binnen te krijgen.
• Variatie: Een groot probleem waardoor tekorten aan voedingsstoffen ontstaan is een te eenzijdige voeding. Tekorten aan voedingsstoffen zoals bepaalde vitaminen worden pas laat opgemerkt en kunnen daardoor langdurig het werk beïnvloeden door bijvoorbeeld vermoeidheid.
• Niet te veel: Doordat er te veel van het verkeerde wordt geconsumeerd, heeft op dit moment ongeveer de helft van de volwassenen een te hoog gewicht, met alle gevolgen van dien. Door matiging en verantwoorde keuzes in de voeding te maken kan de inname aan calorieën in de hand worden gehouden.
• Vet: Hart- en vaatziekten zoals een hoog cholesterol ontstaan voornamelijk door een te hoge consumptie van te veel van het verkeerder vet, het verzadigde vet. Maar liefst 1 op de 3 mensen overlijd aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. Dit is onder meer het gevolg van het feit dat 9 op de 10 Nederlandse volwassenen te veel verzadigd vet consumeert.
• Zout: Te hoge zoutinname is een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van een hoge bloeddruk. Voor volwassenen geldt het advies om niet meer dan 6 gram zout per dag binnen te krijgen. Desalniettemin krijgen volwassen mannen gemiddeld bijna 10 gram zout binnen. Volwassen vrouwen krijgen gemiddeld 7,5 gram zout per dag binnen. Een hoge bloeddruk heeft verschillende gevolgen. Bijvoorbeeld hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid, deze symptomen hebben uiteraard invloed op de productiviteit van een werknemer.

Overige leefstijlfactoren gezonde werknemers
 

Beweging

Naast gezonde voeding is het belangrijk om voldoende te bewegen. Regelmatige lichaamsactiviteit is heel effectief in het voorkomen van tal van aandoeningen. Zo wordt door beweging de weerstand verhoogd en beschermd het tegen hart- en vaatziekten. Het bevordert energie, fitheid en vitaliteit van iedereen. Bij het bewegen maakt het lichaam extra nieuwe spieren aan. Daarbij is sporten en bewegen zeer effectief om de negatieve gevolgen van stress tegen te gaan. Beweging is daarom een belangrijke factor tegen een burn-out en eventuele stresssituaties. Voldoende beweging is dus onmisbaar voor hardwerkend personeel.
 
Mede hierdoor hebben organisaties gewerkt aan de bewegingsbevordering bij hun medewerkers. Bijvoorbeeld door samenwerkingen aan te gaan met sportscholen om medewerkers tegen gereduceerd tarief te laten sporten. Maar ook door bijvoorbeeld een fietsplan. Door kostenbezuinigingen tijdens de laatste recessie, maar ook door het reduceren van fiscale mogelijkheden lopen deze bewegingsbevorderingsacties helaas terug.
 

Roken

Stoppen met roken heeft veel voordelen voor de gezondheid. Mensen die stoppen met roken houden meer geld over, hebben meer energie, krijgen meer smaak en geur, ruiken frisser en hoeven niet meer naar buiten voor hun nicotine behoefte. Het allerbelangrijkste voordeel is echter dat de kans om een ziekte te krijgen steeds kleiner wordt. Nadat er gestopt wordt met roken, begint het lichaam zich onmiddellijk te herstellen.
 
In een tijdschaal ziet dat er als volgt uit:

• 20 minuten na het stoppen met roken zal de hartslag en bloeddruk dalen.
• Twee uur na het stoppen met roken is het koolmonoxide gehalte in het bloed weer normaal.
• Twee weken tot drie maanden na het stoppen met roken verbetert de bloedcirculatie en stijgt de longfunctie.
• Eén tot negen maanden na het stoppen met roken neemt de rokershoest en kortademigheid af. De trilharen die in de longen zitten beginnen weer normaal te functioneren. Trilharen zorgen er voor dat het slijm de longen uit gaat. Wanneer de trilharen weer normaal gaan functioneren, blijft er minder slijm in de longen achter. De longen worden schoner en het risico van een infectie vermindert.
• Eén jaar na het stoppen met roken is het risico op hartziekten de helft van die van een roker.
• Vijf jaar na het stoppen met roken is het risico op een beroerte even groot als die van een niet roker.
• 10 jaar na het stoppen met roken is het sterftecijfer aan longkanker ongeveer de helft van dat van een roker. Het risico op mond-, keel-, slokdarm-, blaas-, baarmoederhals– en alvleesklierkanker is gedaald.
• 15 jaar na het stoppen met roken is het risico op hartziekten even groot als dat van een niet-roker.

Veel ex-rokers klagen, nadat zij zijn gestopt met roken, over een gewichtstoename in korte tijd. Een diëtist kan helpen bij het adviseren over de eetgewoonten na en tijdens het stoppen met roken.
 

Alcoholgebruik

Het gebruik van een kleine hoeveelheid alcoholische drank kan een positief effect op de gezondheid hebben. Onder een kleine hoeveelheid alcoholische drank wordt verstaan; maximaal één glas alcohol per dag. Een kleine hoeveelheid alcohol kan bij mensen boven de 40 jaar bescherming bieden tegen hart- en vaatziekten.
 
Wanneer men langdurig veel alcoholische dranken nuttigt, kan dit schadelijk zijn voor het lichaam. Alcohol kan schade geven aan organen die betrokken zijn bij de opname en verwerking van alcohol. Dit zijn de maag, lever en alvleesklier. De complicaties bij overmatig en langdurig alcoholgebruik zijn: ontstoken alvleesklier, leververvetting, tekort aan vitaminen en mineralen, levercirrose, afwijkingen aan het ongeboren kind, Ziekte van Wernicke, Ziekte van Korsakov en overgewicht.
 

Fiscaal en gezonde werknemers

Diëtistenadvies of diëtistenbegeleiding kunt u onder de volgende voorwaarden onbelast ter beschikking stellen:

• U hebt als werkgever een arboplan (voorbeelden van een arboplan zijn op internet te vinden, maar kunnen ook worden verkregen van uw arbodienst).
• De diëtistenadviezen en -begeleiding maakt in redelijkheid deel uit van dat arboplan, mede in het kader van preventie- en verzuimbeleid.
• De diëtistenadviezen en -begeleiding vindt (gedeeltelijk) tijdens werktijd op de werkplek plaats.
• De werknemer hoeft geen eigen bijdrage te betalen.
• Er is geen sprake van een aanmerkelijke privébesparing voor de werknemer.

Het vergoeden van diëtistenadviezen en -begeleiding is belast. Maar u mag dit loon ook als eindheffingsloon onderbrengen in uw vrije ruimte.
 

Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) en Arboplan

Sinds 2011 is elke organisatie vanuit de Arbo wet officieel verplicht een arboplan te hebben en een risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) te hebben verricht. Boven de 25 medewerkers moet een RI&E verplicht getoetst worden door een arbeidsdeskundige of bedrijfsarts. Soms is de RI&E in de CAO van uw branche vastgelegd. Valt uw onderneming niet binnen een branche/CAO dan kunt u een eigen versie opstellen. Aan de hand van de RI&E moet een Plan van Aanpak worden gemaakt. Hierin staat wat uw organisatie gaat doen om de risico’s tegen te gaan of te beperken.
 
In een arboplan wordt bijvoorbeeld rekening gehouden met vluchtroutes bij calamiteiten, verzuim management, maar ook preventie van beroepsziekten. Via een arboplan wordt geprobeerd ziekte en arbeidsongeschiktheid onder medewerkers te voorkomen. Maar ook wat de organisatie kan betekenen voor de gezondheid van de medewerkers. Daarmee wordt de kans op verzuim verkleind.
 

Onderzoek gezonde werknemers

• 53 procent van de werkgevers in Nederland vindt dat een werkgever aandacht moet besteden aan een gezonde leefstijl voor werknemers. Maar liefst 56 procent van de werkgevers vindt het daarbij de taak van een werkgever om ongezond gedrag aan de kaak te stellen.
• De helft van alle werknemers beweegt onvoldoende. Vooral werkenden met een zittend beroep blijken veel te weinig beweging te krijgen.
• Zorgen voor gezonde werknemers wordt voor werkgevers steeds belangrijker. In 2007 hield slechts 14 procent van de werkgevers zich hier mee bezig. In 2008 was dat aantal al gestegen naar 33 procent.
• Door vergrijzing wordt gezonde voeding extra belangrijk voor werknemers. Vergrijzing betekent dat er steeds meer ouderen bij komen. Door bijvoorbeeld betere zorg is de levensverwachting gestegen. Ook de pensioenleeftijd is hierdoor gestegen. Iedereen zal langer moeten doorwerken. Als werknemers tot 67, of in de toekomst zelfs tot nog latere leeftijd moeten doorwerken, is een gezonde levensstijl essentieel.

Externe informatie gezonde werknemers of producten

We zijn extern onderstaande boeken, betreffende gezonde werknemers en bedrijfsgezondheidszorg, voor u tegengekomen:

• Werk en gezondheid. Auteur P.B.A. Smits, Nederlands, 197 pagina’s. Dit boek heeft een combinatie van de medische invalshoek en praktijkgerichtheid. Een standaardwerk dat de bedrijfsarts in zijn dagelijkse praktijk een uitgangspunt biedt.
• Naar een betere zorg voor zieke werknemers. Auteurs J.W.J. Gulden & A.P. Nauta, Nederlands, 135 pagina’s. Dit boek gaat in op de noodzaak om de behandeling van werknemers met gezondheidsproblemen en de verzuimbegeleiding beter op elkaar af te stemmen en om relevante informatie te delen.
• Gezondheidsvoorlichting en ziektepreventie. Auteurs N.J. Pender & C.L. Murdaugh, Nederlands, 392 pagina’s. Gezondheidsvoorlichting en ziektepreventie biedt modellen op individueel, gezins- en gemeenschapsniveau. Daarbij haakt het boek zo veel mogelijk in op actuele ontwikkelingen in de maatschappij, zoals de veranderende leefomgeving, sociale en culturele verschillen en de toename van overgewicht, drink- en rookgedrag en stress.
• AH op het werk. Bezorging van complete lunches, aangeklede borrels en meer.

Terug